Theo các chuyên gia, hình thức cho vay ngang hàng (P2P) được thiết kế và xây dựng trên nền tảng công nghệ số để kết nối trực tiếp người đi vay với người cho vay (nhà đầu tư) mà không thông qua trung gian tài chính. Thủ tục đơn giản, thời gian xét duyệt cho vay nhanh, giao dịch trực tuyến dễ dàng… Điều này đã mở ra kênh tiếp cận vốn mới cho những khách hàng không đủ tiêu chuẩn vay vốn ngân hàng và giúp giảm bớt việc vay vốn tín dụng đen.
5000 hồ sơ đợi vay vốn mỗi ngày
Thống kê hiện nay đã có 40 công ty cho vay ngang hàng tại Việt Nam, trong đó một số hệ thống xuất hiện do lựa chọn của người dùng vì lãi suất thấp hơn.
Chẳng hạn, công ty cho vay ngang hàng Mofin – một trong những nền tảng cho vay ngang hàng phát triển rất mạnh tại Việt Nam những từ năm 2016, khách hàng vay tại đây chủ yếu là những khoản vay dưới 10 triệu đồng. Hay như Lendbiz chủ yếu tập chung cung cấp nền tảng cho vay đối với doanh nghiệp và hộ kinh doanh cá thể. Còn Fiin cung cấp khoản vay tối thiểu từ 1 triệu đồng cho các đối tượng từ sinh viên, hộ kinh doanh đến doanh nghiệp nhỏ…
Chuyên gia kinh tế trưởng BIDV, Ts Cấn Văn Lực cho biết, có một vài công ty đang xử lý đến 4.000-5.000 hồ sơ xin vay vốn thông qua P2P mỗi ngày. Trong đó, dư nợ khoảng 65.000-70.000 tỷ đồng trong thời gian vừa qua.
Ví dụ, công ty cho vay ngang hàng Tima thời gian qua liên tục hợp tác với các ngân hàng để nâng cao chất lượng dịch vụ như công ty bảo hiểm Vietinbank Inurance (ngân hàng VietinBank), ngân hàng Nam Á… Theo thống kê của Tima tính đến ngày 20/5/2019, tổng số tiền kết nối cho vay đạt hơn 68 nghìn tỷ đồng, với hơn 3,3 triệu người được vay và 36,756 người cho vay – tương đương một ngân hàng thương mại cỡ nhỏ.
Dẫu vậy, trên thực tế, đến nay chưa cấp phép cho bất cứ một nền tảng P2P nào tại Việt Nam. Một số công ty đăng ký ngành nghề kinh doanh là tư vấn tài chính, môi giới tài chính và tự giới thiệu là các công ty P2P Lending cung cấp dịch vụ kết nối nhà đầu tư và người đi vay.
Chính việc chưa có “danh phận” đã khiến các điều kiện trong hoạt động P2P trở nên nhập nhèm, khó quản lý. Theo đó, một số đối tượng có thể lợi dụng mô hình P2P thực hiện hành vi bất hợp pháp (hoạt động tín dụng đen, cho vay nặng lãi, cho vay cầm đồ biến tướng, hoạt động tài chính đa cấp…), đưa ra quảng cáo sai sự thật, hứa hạn lợi nhuận cao, lãi suất cạnh tranh để lừa đảo, chiếm dụng vốn của người dân; tác động tiêu cực đến cuộc sống của người dân, gây bất ổn đến an ninh kinh tế và ổn định xã hội.
P2P tạo thêm kênh tiếp cận nguồn lực tài chính, cách thức cho vay đối với nền kinh tế nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro |
Sớm trao “danh phận”
Cả NHNN và giới chuyên môn đều có chung nhận định là hình thức cho vay này đang chứa đựng nhiều rủi ro. Nguyên nhân chính dẫn đến rủi ro được các bên chỉ ra là do sự thiếu hụt về hành lang pháp lý, nên khi xảy ra rủi ro, các bên liên quan không chịu trách nhiệm hoặc không được giải quyết đền bù như thường lệ.
Tại một cuộc hội thảo mới đây, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cũng cho rằng, nếu được quản lý tốt, P2P sẽ góp phần thúc đẩy tài chính toàn diện, đặc biệt là tại các địa bàn mà hệ thống tài chính chưa phát triển, người dân, các hộ kinh doanh, doanh nghiệp nhỏ và vừa ít có khả năng tiếp cận các dịch vụ tài chính-ngân hàng với chi phí thấp, ít thủ tục.
Ông Lực đánh giá: “Thời gian tới sẽ có nhiều công ty tham gia P2P. Tuy nhiên, vấn đề cần xem xét là quản lý làm sao cho hiệu quả. Hiện nay thực tế nhiều hoạt động cho vay ngang hàng chưa đúng pháp luật, tuy nhiên nếu tuân thủ đúng pháp luật thì lợi ích thu về sẽ rất lớn, giúp người dân tiếp cận nguồn vốn đa dạng hơn, nhiều hơn cũng như với chi phí rẻ hơn”.
Vì vậy, các chuyên gia cho rằng, cần sớm ban hành khung pháp lý và trao “danh phận” cho các công ty này để dễ dàng quản lý.
Tại cuộc họp với Chính phủ về hoạt động của các công ty P2P, Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Kim Anh đề xuất Chính phủ cần có khuôn khổ pháp lý phù hợp để quản lý và đây là loại hình kinh doanh có điều kiện, phải được cơ quan nhà nước cấp phép. Chính phủ ban hành một Nghị quyết – cho chủ trương thực hiện và Thủ tướng ban hành Quyết định cho phép thí điểm thực hiện để tiến tới tổng kết hoàn thiện khuôn khổ pháp lý quản lý.
Phó Thống đốc NHNN cho rằng, trước tiên nên quản lý trong phạm vi P2P kết nối trực tiếp người vay với người cho vay như phần lớn các công ty đang hoạt động tại Việt Nam hiện nay, chưa mở rộng sự tham gia của các tổ chức tài chính, đồng thời không cho phép các công ty P2P được quyền huy động vốn để cho vay.
Huyền Anh