Lãi suất tín dụng đen lên tới 1.400%/năm. (Ảnh: Int) |
Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho biết, thời gian qua đã đẩy mạnh cho vay vốn đến người dân ở các vùng nông thôn, tuy nhiên, tình trạng tín dụng đen vẫn chưa có dấu hiệu thuyên giảm.
Lãi suất "cắt cổ" và đòi nợ côn đồ
Trung tá Ngô Hồng Vương, Đội trưởng Phòng Trọng án, Cục Cảnh sát Hình sự (Bộ Công an) cho biết, tín dụng đen không chỉ ở riêng Việt Nam, mà xuất hiện ở nhiều nước trên thế giới và đều giống nhau ở chỗ là hình thức cho vay không chính thống, mức lãi suất cho vay rất cao và kèm theo các hành vi đòi nợ trái pháp luật.
Tại Việt Nam, hiện nay, các đối tượng cho vay tín dụng đen thường sử dụng thủ đoạn phát, dán tờ rơi, đăng tin quảng cáo vay không cần gặp mặt, không cần thế chấp, thủ tục đơn giản, cấp tiền trong ngày với số tiền vay từ 1 triệu đến vài chục triệu đồng.
Đáng lưu ý, thời gian gần đây, với sự phát triển của công nghệ đã nở rộ loại hình tín dụng đen mới - cho vay trực tuyến, cho vay ngang hàng (P2P lending). Hình thức hoạt động là các đối tượng lập các website, sử dụng mạng xã hội, các ứng dụng điện thoại di động... để tiếp cận, quảng cáo cho vay tài chính đến người dân với thủ tục đơn giản, người vay tiền chỉ cần cung cấp ảnh, CMND hoặc giấy phép lái xe và sổ hộ khẩu với số tài khoản ngân hàng...
"Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào việc cho vay, thực chất chỉ là sự thay đổi về hình thức tiếp cận, trao đổi và giao dịch cho vay, còn bản chất cũng không khác gì việc cho vay mặt đối mặt thông thường", ông Vương nói.
Theo thông tin từ NHNN, hiện chỉ có 39 công ty P2P lending được cấp phép hoạt động.
Trong khi đó, qua rà soát của lực lượng công an các địa phương cho thấy, trên địa bàn cả nước có hơn 100 công ty có hoạt động P2P lending, tập trung chủ yếu ở Hà Nội và TP.HCM, thu hút tiền của các nhà đầu tư, sau đó kết nối cho các doanh nghiệp nhỏ, cá nhân vay tiền "nóng", vay tiền nhanh. Điều này cho thấy có nhiều app cho vay đang hoạt động bất hợp pháp trên thị trường.
Theo Trung tá Ngô Hồng Vương, đặc điểm để nhận biết hoạt động tín dụng đen là cho vay với lãi suất rất cao. “Lãi suất của các hoạt động cho vay giữa người dân với nhau vẫn phải tuân thủ quy định của Bộ luật Dân sự là dưới 20%. Tuy nhiên, một số đối tượng thu lãi suất rất cao, trên 100%/năm; hoặc lách quy định bằng cách thu thêm các khoản phí, thực chất là mức lãi suất thu thêm. Nếu cộng cả phí và lãi quy ra lãi suất có thể lên đến 1.400%/năm, gấp 700 lần so với quy định hoặc cao hơn”, ông Vương cho hay.
Để trốn tránh sự điều tra của cơ quan công an, trong hồ sơ vay vốn, các đối tượng này thường ghi mức lãi suất vay thấp hơn nhiều so với thực tế người đi vay phải trả. Tuy nhiên, người đi vay phải viết vào giấy vay mức lãi phải trả cao gấp hàng trăm lần so với quy định tại Điều 468 Bộ luật Dân sự, trần lãi suất cao nhất là 20%.
Bên cạnh đó, khi người đi vay chưa kịp trả nợ, các đối tượng cho vay dùng hình thức côn đồ để đe doạ như: bắt giữ người trái pháp luật, cố ý gây thương tích, huỷ hoại tài sản, gọi điện, nhắn tin đe dọa. Các đối tượng này còn sử dụng mạng xã hội như Facebook, Zalo để đăng các thông tin không có lợi cho người vay, nhiều thông tin xuyên tạc, bịa đặt nhằm bôi nhọ danh dự, nhân phẩm, từ đó tạo áp lực để đòi nợ…
Cần có giải pháp đồng bộ
Để tránh "sập bẫy" tín dụng đen, đại diện Bộ Công an khuyến cáo khi vay tiền, người dân cần tìm hiểu kỹ các quy định về cho vay của các app, lựa chọn app cho vay uy tín, chấp hành đúng quy định về lãi suất (dưới 20%/năm), không có các hành vi đòi nợ theo kiểu “xã hội đen”, lăng mạ, xúc phạm, quấy rối người đi vay để tránh gặp phiền hà trong cuộc sống cũng như tránh bị các đối tượng đưa vào vòng xoáy "lãi mẹ đẻ lãi con".
Các chuyên gia cho rằng, Nhà nước và các cơ quan quản lý cần đẩy mạnh phát triển các loại hình tín dụng chính thống, tăng nguồn cung tín dụng, nới lỏng các điều kiện cho vay. Cùng với đó, nghiên cứu điều chỉnh khung pháp lý, ban hành các điều khoản, chế tài đủ mạnh để răn đe các đối tượng huy động và cho vay tín dụng đen.
Đồng thời, cơ quan quản lý cần đề ra các giải pháp đồng bộ trong công tác phát hiện, thu thập, củng cố chứng cứ và công tác đánh giá chứng cứ. Đặc biệt là có chế tài đủ sức răn đe đối với các đối tượng tham gia đường dây, có hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến tín dụng đen hoặc các đối tượng tham gia giới thiệu, tuyên truyền cho tín dụng đen.
Để góp phần ngăn chặn, hạn chế tín dụng đen, nhất là tại địa bàn nông thôn, trước mắt ngành ngân hàng cần tăng cường các kênh cung cấp tín dụng chính thức tại địa bàn nông thôn, miền núi và vùng sâu vùng xa.
Mới đây, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú đã có yêu cầu hệ thống các tổ chức tín dụng, các ngân hàng thương mại cần đẩy mạnh các hình thức truyền thông cụ thể tới người dân; tăng cường phối hợp với cơ quan chức năng tại địa phương để người dân có thể dễ dàng tiếp cận với những nguồn vốn hợp pháp, những sản phẩm cụ thể của hệ thống ngân hàng.
“Đi đôi với những nỗ lực của ngân hàng, người đi vay cũng cần thực hiện đúng cam kết của mình như sử dụng nguồn vốn đúng mục đích, đảm bảo thời gian trả nợ đúng hạn... nhằm duy trì niềm tin giữa hệ thống ngân hàng và người dân”, Phó Thống đốc Đào Minh Tú nhấn mạnh.
Thời gian vừa qua, ngành ngân hàng đã chủ động triển khai nhiều giải pháp mở rộng tín dụng phục vụ sản xuất kinh doanh và nhu cầu đời sống của người dân, doanh nghiệp, góp phần cùng với Bộ Công an đấu tranh, ngăn chặn và đẩy lùi tín dụng đen.
Theo đó, đến 30/9/2020, dư nợ tín dụng toàn nền kinh tế đạt 8,69 triệu tỷ đồng, tăng 6,09% so với cuối năm 2019 (cùng kỳ năm 2019 tăng 9,4%). Tín dụng đối với các lĩnh vực ưu tiên có mức tăng trưởng khá, đến cuối tháng 9/2020, dư nợ cho vay lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn - nơi dễ phát sinh hoạt động tín dụng đen - ước đạt 2,12 triệu tỷ đồng với 14,17 triệu khách hàng còn dư nợ, chiếm 24,67% tổng dư nợ tín dụng nền kinh tế, tăng 5% so với cuối năm 2019.
Các tổ chức tín dụng cũng đẩy mạnh cho vay phục vụ nhu cầu đời sống, cho vay tiêu dùng với dư nợ ước đến cuối tháng 8/2020 đạt hơn 1,71 triệu tỷ đồng, chiếm 19,98% dư nợ nền kinh tế, tăng 2,37% so với cuối năm 2019.
Trong đó, Agribank đã triển khai chương trình tín dụng tiêu dùng 5.000 tỷ đồng, khách hàng có nhu cầu vay vốn chính đáng được giải ngân ngay trong ngày với số tiền cho vay tối đa 30 triệu đồng. Tính đến cuối tháng 9/2020 đã cho 408.898 lượt khách hàng vay vốn, doanh số cho vay đạt 18.645 tỷ đồng, dư nợ đạt 2.525 tỷ đồng.
Đặc biệt, từ cuối năm 2019, Agribank có chương trình cho vay thẻ thấu chi tại thị trường nông thôn (sử dụng để thanh toán hàng hóa, dịch vụ).
Thanh Hoa