Kho nhôm của Công ty nhôm Toàn Cầu tại Khu công nghiệp Phú Mỹ 2. |
Các chuyên gia kỳ vọng Luật Quản lý thuế (sửa đổi) có hiệu lực từ ngày 1/7/2020 sẽ là công cụ hữu hiệu "bịt kẽ hở" lách thuế của các doanh nghiệp và tình trạng chuyển giá trốn thuế sẽ giảm mạnh trong thời gian tới.
Truy thu hàng trăm tỷ đồng
Ngay trong tháng 7/2020 - thời điểm mà Luật Quản lý thuế (sửa đổi) đã chính thức có hiệu lực, cơ quan chức năng đã phát hiện ra 2 trường hợp chuyển giá trốn thuế lên đến hàng trăm tỷ đồng.
Cụ thể, Kiểm toán Nhà nước vừa có văn bản số 794 đề nghị Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế và buôn lậu (C03), Bộ Công an điều tra, làm rõ và xử lý theo quy định của pháp luật đối với hành vi có dấu hiệu trốn thuế thu nhập cá nhân của ông Nguyễn Tài, giám đốc công ty dịch vụ kho vận PTL và hành vi có dấu hiệu chuyển giá, trốn thuế thu nhập doanh nghiệp và chuyển tiền bất hợp pháp ra nước ngoài của Công ty nhôm Toàn Cầu tại tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.
Cụ thể, Kiểm toán Nhà nước cho rằng thông qua việc nâng giá thuê kho bãi bất hợp lý, công ty nhôm Toàn Cầu đã chuyển giá sang công ty dịch vụ kho vận PTL số tiền ít nhất khoảng 2.680 tỷ đồng, tương đương 78,72% tổng số tiền thuê kho bãi giai đoạn 2015 - 2019.
Còn số thuế thu nhập cá nhân ông Nguyễn Tài phải nộp là 79,6 tỷ đồng. Đến nay, ông Nguyễn Tài đã nộp 400 triệu đồng, số thuế phải truy thu khoảng 79,2 tỷ đồng.
Từ vụ việc trên có thể thấy, tình trạng chuyển giá, trốn thuế vẫn diễn biến phức tạp dù cơ quan thuế đã tăng cường thanh kiểm tra trong thời gian qua.
Theo ông Nguyễn Đức Huy, Phó vụ trưởng Vụ Tuyên truyền Hỗ trợ người nộp thuế (Tổng cục Thuế), chống gian lận thuế, trốn thuế ngày càng diễn biến phức tạp. Nhiều doanh nghiệp đã lợi dụng dịch Covid-19 để thực hiện chuyển giá, trốn thuế.
“Để tạo điều kiện cho doanh nghiệp, người nộp thuế vượt qua khó khăn, Tổng cục Thuế đã chỉ đạo các Cục thuế tạm dừng thanh tra, kiểm tra đối với các doanh nghiệp có trong kế hoạch, nhưng bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh. Cùng với đó, khi có dấu hiệu rủi ro về thuế, Tổng cục Thuế mới tiến hành thanh tra, kiểm tra tại trụ sở doanh nghiệp”.
Tuy nhiên, từ đầu năm tới nay, toàn ngành thuế đã thanh tra, kiểm tra 104 doanh nghiệp có hoạt động giao dịch liên kết; qua đó truy thu, truy hoàn và phạt hơn 269 tỷ đồng. Làm giảm lỗ hơn 1.785 tỷ đồng; giảm khấu trừ 1 tỷ đồng và điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế hơn 2.373 tỷ đồng. Trong đó thanh tra, kiểm tra xác định lại giá thị trường đối với giao dịch liên kết đã truy thu hơn 148 tỷ đồng, giảm lỗ hơn 1.688 tỷ đồng, điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế hơn 1.489 tỷ đồng.
Thực tế, các cơ quan chức năng đã “bóc mẽ” được các "mánh khoé" chuyển giá, trốn thuế của doanh nghiệp. Nhưng tại sao tình trạng này vẫn diễn ra và ngày càng lan rộng?
Chặn chuyển giá, trốn thuế
Theo phân tích của các chuyên gia, nguyên nhân do việc xử lý chưa nghiêm, chế tài xử phạt chưa đủ sức nặng để các doanh nghiệp phải “biết sợ”. Vì vậy, các chuyên gia kỳ vọng Luật Quản lý thuế (sửa đổi) đã có hiệu lực sẽ quản lý chặt chẽ hành vi trốn thuế.
Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam cho biết, nhiều chuyên gia tài chính nhận định, với lợi thế về tài chính thông qua chuyển giá, doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài có nhiều lợi thế hơn so với doanh nghiệp nội địa, làm nảy sinh cạnh tranh bất bình đẳng, khiến doanh nghiệp nội địa mất thị phần, thậm chí có những doanh nghiệp liên doanh bị thôn tính và trở thành doanh nghiệp 100% vốn đầu tư nước ngoài.
"Luật Quản lý thuế (sửa đổi) vừa có có hiệu lực đã "bịt kẽ hở" lách thuế của các doanh nghiệp, trong đó có những hướng dẫn, quy định cụ thể cho các các doanh nghiệp kê khai thuế", bà Cúc nói.
Cụ thể, khoản 5 Điều 42 Luật Quản lý thuế quy định nguyên tắc kê khai, xác định giá tính thuế đối với giao dịch liên kết như sau: Kê khai, xác định giá giao dịch liên kết theo nguyên tắc phân tích, so sánh với các giao dịch độc lập và nguyên tắc bản chất hoạt động, giao dịch quyết định nghĩa vụ thuế để xác định nghĩa vụ thuế phải nộp như trong điều kiện giao dịch giữa các bên độc lập; Giá giao dịch liên kết được điều chỉnh theo giao dịch độc lập để kê khai, xác định số tiền thuế phải nộp theo nguyên tắc không làm giảm thu nhập chịu thuế.
“Với những quy định trên sẽ góp phần ngăn chặn tình trạng gian lận thuế, trốn thuế trong thời gian tới”, bà Cúc cho hay.
Bên cạnh đó, PGS.TS Phạm Thế Anh, Kinh tế trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách (VERP) cũng cho rằng, Việt Nam có thể nghiên cứu áp dụng các biện pháp phòng chống trốn và tránh thuế đang áp dụng tại các nước tiên tiến. Tại các nước châu Âu và Mỹ, họ đặt ra quy tắc chi nhánh doanh nghiệp nước ngoài nhằm hạn chế chuyển lợi nhuận từ quốc gia có thuế suất cao sang quốc gia có thuế suất thấp.
Ngoài ra còn có các quy tắc như: giảm thiểu dàn xếp chênh lệch về thuế ở các quốc gia, hạn chế chuyển nợ quốc tế, lợi nhuận từ nước này sang nước kia; cho phép đánh thuế vào các tài sản sở hữu trí tuệ trước khi chuyển sang các quốc gia; đưa ra mức trần về lãi vay mới được khấu trừ vào khoản thu nhập trước thuế, hạn chế các công ty có vốn mỏng vay nhiều, lợi dụng khấu trừ khoản lãi vay để trốn thuế.
“Một khi cả bốn quy tắc trên không áp được hoặc biết doanh nghiệp trốn thuế nhưng không có bằng chứng thì áp dụng quy tắc chống lạm dụng chung do các nước châu Âu đặt ra”, ông Thế Anh nói.
Thanh Hoa