Ông Tăng Văn Phiến, Giám đốc HTX Vạn chài Hạ Long cho biết, HTX được thành lập từ năm 2008, tập hợp 92 hộ thành viên đều là những gia đình sống tại làng chài Vung Viêng.
Thay đổi ý thức của người dân
Từ năm 2014, thực hiện chủ trương của Nhà nước, các hộ dân được tỉnh cấp đất cho di dời lên định cư trên bờ, nhưng sinh kế vẫn chủ yếu là đánh cá, nuôi trồng hải sản và làm du lịch. Hiện, HTX có 32 hộ gia đình nuôi hải sản trong lồng bè và 60 hộ gia đình có thuyền nan chuyên đưa đón khách tham quan làng chài.
 |
|
Nhà bè nuôi trồng hải sản ở HTX Dịch vụ du lịch Vạn chài Hạ Long. |
“Chúng tôi thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn về vệ sinh môi trường, bồi dưỡng kỹ năng giao tiếp, trình độ tiếng Anh, nâng cao văn hóa ứng xử để người dân làng chài có thể giao tiếp tự tin với du khách. Mỗi người dân làng chài không chỉ biết làm du lịch, mà còn nâng cao ý thức bảo vệ môi trường vịnh”, ông Phiến nói.
Trước đây, người dân làng chài vẫn nuôi trồng thủy sản theo hình thức truyền thống như sử dụng cá tạp làm thức ăn cho cá nuôi thương phẩm, dẫn đến ô nhiễm môi trường nước. Bên cạnh đó, việc sử dụng phao xốp làm bè nuôi cá nổi trên mặt nước, sau 2-3 năm, phao xốp vỡ ra thành từng mảnh nhỏ khiến môi trường vịnh Hạ Long bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Chính vì vậy, tháng 4/2016, mô hình thí điểm nuôi trồng thuỷ sản kết hợp với du lịch có trách nhiệm trên vịnh Hạ Long tại khu vực Vung Viêng được thực hiện, nhằm tạo sinh kế bền vững cho ngư dân làng chài sau khi di chuyển lên bờ.
Mô hình được thực hiện dựa trên nguyên tắc 3 bên cùng tham gia, trong đó có người dân làng chài Vung Viêng tái định cư ở TP Hạ Long. HTX Vạn chài Hạ Long là đơn vị quản lý, phối hợp triển khai lắp đặt nhà bè.
Theo quy hoạch chi tiết nuôi trồng thuỷ sản trên vịnh Hạ Long, mỗi hộ tham gia mô hình được cấp 300m2 diện tích mặt nước và 180m2 nhà bè do dự án và HTX hỗ trợ. Hiện tại, mô hình đã lắp đặt hoàn thiện 32 nhà bè. Trong đó, 50% nguồn vốn do dự án hỗ trợ, còn lại là do HTX Vạn chài Hạ Long đối ứng. Các hộ nuôi trồng chỉ phải bỏ kinh phí mua giống cá. Sau 3 năm, các hộ muốn tiếp tục phát triển nuôi trồng thuỷ sản sẽ được HTX chuyển nhượng lại các nhà bè với kinh phí phù hợp.
Vật liệu thân thiện môi trường
Khác với các nhà bè truyền thống của ngư dân làng chài trước đây, tất cả các nhà bè trong dự án đều được làm bằng vật liệu thân thiện với môi trường và đảm bảo tính thống nhất, thẩm mỹ cao.
Giám đốc Tăng Văn Phiến giới thiệu với phóng viên về những hộp phao xốp hình hộp chữ nhật, được phủ sơn màu xanh nhạt và bọc bên ngoài bằng lớp bao lưới. Ông lấy búa tạ đập mạnh rất nhiều nhát vào hộp phao xốp, nhưng hộp phao vẫn giữ nguyên hình dạng. Ông Phiến bảo, xốp bình thường độ bền rất kém, nếu dùng vật cứng tác động vào sẽ vỡ ngay, nhưng khi được phủ sơn Line-X thì rất bền, như được đúc bằng kim loại, lại giữ được độ nhẹ của xốp.
Trước đây, các nhà bè sử dụng thùng phuy nhựa kê dưới bè để làm làm phao nổi. Những thùng phuy nhựa cũ mua về, bên trong đã rút hết nhiên liệu nên rỗng, xoáy vặn chặt nắp, bôi keo cho kín rồi bơm hơi vào. Tuy nhiên, sử dụng thùng phuy tải trọng rất kém, lại hay bị bóp bẹp, vỡ, thời gian sử dụng chỉ được 3-5 năm.
“Một vấn đề nữa là trong thùng có thể trước đây người ta đựng hóa chất, mình không biết đó là hóa chất gì. Không may vỡ ra, sẽ khiến cá chết hàng loạt. Vì vậy, thay thế thùng phuy nhựa bằng phao xốp phủ sơn Line-X cho độ bền cao hơn gấp nhiều lần, lại giảm nguy cơ ô nhiễm môi trường biển”, ông Phiến chia sẻ.
Bà Trần Thị Hoa, đại diện Dự án Vịnh Xanh (Greenbays) cho hay, Dự án đã tiến hành khảo sát tại Hạ Long cho thấy 66-89% rác trên biển là các mảnh xốp. Khảo sát tại Cát Bà, rác thải phao xốp chiếm 50% thành phần rác trôi nổi trên mặt biển. Năm 2019, Dự án Vịnh Xanh đã khảo sát tại 11 bãi biển ở Việt Nam, ghi nhận 60% khối lượng rác thải trên bãi biển là nhựa. Trong đó, phao xốp là một trong 5 loại rác có số lượng lớn nhất.
Nhằm thử nghiệm vật liệu gia cố mới làm tăng độ bền của phao xốp sử dụng trong nuôi lồng bè tại vịnh Hạ Long, Dự án Vịnh Xanh đã thí điểm thử nghiệm sơn phủ sơn Line X (có nguồn gốc nhập khẩu từ Mỹ) lên các phao xốp của ngư dân nuôi trồng hải sản. Kết quả sau gần 2 năm thử nghiệm, việc dùng sơn Line X sơn phủ lên các quả xốp đã giúp làm tăng độ cứng, độ bền của các quả phao, giảm được tác động do va đập, hạn chế được vỡ, bong phao.
Chu Khôi
