Trong những ngày đầu tháng 10, Sở giao dịch chứng khoán TP.HCM (HoSE) đã có thông báo về việc nhận được hồ sơ đăng ký niêm yết 1.175 triệu cổ phiếu MSB của Ngân hàng TMCP MSB, tương đương với vốn điều lệ là 11.750 đồng.
Theo đó, MSB trở thành một trong những ngân hàng thương mại còn lại kết thúc cuộc đua lên sàn trong năm 2020 theo Đề án "Cơ cấu lại thị trường chứng khoán và thị trường bảo hiểm đến năm 2020 và định hướng đến năm 2025" được Thủ tướng phê duyệt cuối tháng 2/2019.
Sự chuẩn bị ấn tượng
Thông tin MSB đưa cổ phiếu lên sàn đã thoả được sự mong chờ của các cổ đông khi kế hoạch niêm yết đã trì hoãn từ cuối năm ngoái. Còn nhớ, hồi tháng 11/2019, MSB đã từng gửi hồi sơ đăng ký niêm yết lên HoSE. Tuy nhiên, nhà băng này sau đó đã rút hồ sơ và tạm gác lại kế hoạch niêm yết do diễn biến thị trường bất lợi.
Chất lượng sử dụng nguồn tiền của MSB cũng gặp vấn đề, khi ghi nhận nhiều con số âm (Ảnh: MSB) |
Theo lãnh đạo ngân hàng, thị trường trong quý đầu năm 2020 bị ảnh hưởng bởi Covid-19 nên niêm yết lúc đó sẽ gây tổn thất cho cổ đông, mức định giá khi niêm yết thấp hơn giá trị nội tại. Thế nhưng, dường như đây không phải là lý do thuyết phục các nhà đầu tư khi trên thực tế giá của nhiều cổ phiếu ngân hàng vẫn khá ổn định giữa bão dịch.
Do đó, tại Đại hội đồng cổ đông hồi tháng 5/2020, MSB đã vấp phải sự phản ứng tiêu cực của cổ đông vì trên thực tế lý do gây tổn thất, quyền lợi của nhà đầu tư không nằm trong việc giá cổ phiếu tăng giảm trong ngắn hạn mà ở cơ chế giám sát và minh bạch thông tin. Giá cổ phiếu khởi điểm không quan trọng bằng quá trình phát triển của ngân hàng và mang lại những giá trị tương xứng.
Cùng với thông tin niêm yết, MSB cũng đã công bố những thông tin tích cực về kết quả kinh doanh 9 tháng đầu năm 2020. Theo đó, tổng tài sản của ngân hàng hợp nhất đã đạt hơn 166.000 tỷ đồng, tương đương gần 98% kế hoạch 2020; lợi nhuận trước thuế đạt 1.666 tỷ đồng, vượt kế hoạch của cả năm 2020 (1.439 tỷ đồng) và tăng khoảng 56% so với cùng kỳ năm trước.
Đáng chú ý nhất phải kể đến việc MSB cho biết đã tất toán toàn bộ số nợ xấu bán cho VAMC theo cam kết với cổ đông trong ĐHĐCĐ thường niên hồi tháng 5/2020. Tức là chỉ trong vòng 3 tháng của quý III, ngân hàng này đã xử lý xong 1.185 tỷ đồng trái phiếu đặc biệt do VAMC phát hành.
Thông thường, những tin tốt hay được doanh nghiệp tung ra ồ ạt trước thời điểm cổ phiếu chính thức niêm yết nhằm tạo tiền đề thuận lợi cho giá cổ phiếu. Do đó, những con số về kết quả kinh doanh cũng như việc sạch nợ tại VAMC đã giúp MSB khẳng định được vị thế của mình trên thị trường và "ghi điểm" trước các cổ đông.
Điều này được chứng minh khi trên thị trường phi tập trung (OTC) cổ phiếu MSB đang được giao dịch với giá gần 12.000 đồng/cp, tăng mạnh 50% trong hai tháng trở lại đây.
Tiền đâu xoá nợ?
Trước đó, tính đến 31/12/2017, nợ xấu của MSB đã bán cho VAMC còn 9.319 tỷ đồng, chiếm 27% tổng dư nợ cho vay khách hàng của MSB. Tuy nhiên, sang năm 2018, MSB đã mua lại được 6.000 tỷ đồng trái phiếu đặc biệt của VAMC. Đến hết năm 2019, nợ xấu của MSB tại VAMC còn 1.533 tỷ đồng.
Tại đại hội cổ đông thường niên MSB 2020, lãnh đạo ngân hàng cho biết, MSB sẽ dùng nguồn lợi nhuận còn lại của năm 2019 (sau khi đã trích lập các quỹ) khoảng hơn 886 tỷ đồng, cùng với một phần nguồn tiền thu được từ việc bán 50% vốn của công ty tài chính FCCOM cho Huyndai Card, để xử lý dứt điểm phần nợ xấu đã bán cho VAMC.
Như vậy, mới chỉ có hơn 1.000 tỷ đồng gần nhất là MSB công bố nguồn tiền mua lại, còn hơn 7.500 tỷ đồng trong giai đoạn 2018-2019 thì không rõ nhà băng này mua lại bằng nguồn nào.
Thực tế, những người quan tâm đến con đường phát triển của nhà băng này đều biết rõ giai đoạn 2015-2017, hoạt động kinh doanh của MSB thuộc diện yếu kém khi dự phòng rủi ro "ăn mòn" tới 91% lợi nhuận lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh.
Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROEA) của MSB trong những năm 2015 - 2017 ở mức rất thấp, chỉ trên dưới 1%, cho thấy số vốn của ngân hàng hầu như không sinh lời. Tương tự, chỉ số sinh lời trên tổng tài sản bình quân (ROAA) của MSB trong các năm qua rơi vào khoảng 0,7%- thể hiện việc ngân hàng không tối ưu được các nguồn lực sẵn có.
Do đó, việc MSB dùng lợi nhuận giữ lại của ngân hàng để mua lại nợ xấu trong giai đoạn 2018-2019 là không khả thi bởicó tính từ năm 2017 đến hết quý III/2020 thì số lợi nhuận chưa phân phối của MSB cũng chỉ bằng khoảng 50% số tiền đã sử dụng (khoảng hơn 3.400 tỷ đồng).
Thế nhưng, giả định có một dòng tiền hàng nghìn tỷ đồng từ các cá nhân, pháp nhân đổ vào mua lại nợ hoặc trả các khoản nợ xấu MSB đã bán cho VAMC sẽ giúp giảm tổng số trái phiếu VAMC mà MSB nắm giữ. Nguồn tiền sử dụng để mua nợ xấu có thể là từ trái phiếu doanh nghiệp, vốn vay tại ngân hàng khác... Tuy nhiên, đây mới chỉ là giả định khó có cơ sở để kiểm tra, làm rõ.
Trong một diễn biến mới đây, hơn 14.000 tỷ đồng trái phiếu của một nhóm doanh nghiệp được cho là có liên hệ với một tập đoàn lớn tại Hà Nội có kỳ hạn từ 5-10 năm, lãi suất 9-10%/năm lần đầu được "phát lộ" theo quy định tại Điều 24 Nghị định số 163/2018/NĐ-CP của Chính phủ về phát hành trái phiếu doanh nghiệp để đầu tư vào nhiều dự án bất động sản ở một số địa phương.
Hiện doanh nghiệp chỉ có báo cáo về việc thanh toán lãi, chứ không công bố tình hình sử dụng vốn trái phiếu đã huy động. Tất nhiên, dòng tiền này có thể được sử dụng để mua lại nợ xấu, hoặc mục đích khác của một ngân hàng là hoàn toàn có thể xảy ra.
Tính đến ngày 30/6/2020, tổng nợ xấu tại MSB tăng 20% so với đầu năm, ở mức 1.560 tỷ đồng. Trong đó, nợ có khả năng mất vốn tăng 6%, từ 981 tỷ đồng lên hơn 1.042 tỷ đồng; nợ nghi ngờ tăng 45%, từ gần 168 tỷ đồng lên 244 tỷ đồng; nợ dưới tiêu chuẩn tăng vọt 85%, từ 151 tỷ đồng lên 273 tỷ đồng. Do đó, tỷ lệ nợ xấu tăng từ 2% lên 2,2%. Những con số này có thể tăng cao vào cuối năm 2020 đến đầu năm 2021 do thực hiện Thông tư 01 của Ngân hàng Nhà nước về cơ cấu nhóm nợ, điều chỉnh thời gian trả nợ và lãi hỗ trợ doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19. Ngoài ra, tính đến cuối quý II/2020 chất lượng sử dụng nguồn tiền của MSB cũng gặp vấn đề, khi ghi nhận nhiều con số âm. |
Minh Khuê