Theo Báo cáo đánh giá tổng kết của Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam, mỗi năm, khoảng 800 nghìn người tham gia hệ thống BHXH. Tuy nhiên, một thách thức đang đặt ra đó chính là số lượng người dân rút ra khỏi hệ thống không hề nhỏ, lên đến 600 nghìn người/năm.
Đơn cử, trong năm 2018, dự kiến sẽ có 660 nghìn người không tiếp tục tham gia BHXH. Đây là vấn đề tác động rất cơ bản đến số lượng người tham gia BHXH và độ bao phủ có vấn đề.
Nhiều khó khăn và thách thức
Giải pháp để thực hiện mục tiêu mở rộng diện bao phủ BHXH đang đặt ra cho ngành bảo hiểm nhiều khó khăn và thách thức. Thiết kế chính sách cần điều chỉnh như thế nào cho phù hợp với từng đối tượng, tạo ra sự bình đẳng, bởi chính sách cho nông dân phải khác với người lao động tự do.
Ts. Bùi Sỹ Lợi - Phó Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội, cho rằng giải pháp đầu tiên là phải giữ những người đã vào, hạn chế số người về BHXH một lần.
“Người dân không rõ là do chính công tác truyền thông phải giải thích, tại sao họ lại ra như vậy, trong khi lấy một lần rất thiệt. Đóng 2,64%/năm, lấy ra chỉ 2%, tức là Nhà nước vẫn được hưởng, quỹ của chúng ta vẫn được hưởng. Nhưng quan trọng khi về già, lương hưu ở đâu?”, ông Lợi lưu ý.
Mục tiêu đặt ra đến năm 2021 phải đạt được 35% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHXH. Theo các chuyên gia trong ngành, mục tiêu này có khả năng thực hiện được. “Vì chúng ta đã định lại mục tiêu của Nghị quyết 21-NQ/TW cho rằng đến năm 2020, phấn đấu 50%, nhưng xác định đến năm 2021 chỉ có 35%”, ông Lợi nói.
Tuy nhiên, vấn đề ở chỗ “trong đó có hơn 1% là lao động khu vực không có quan hệ lao động” (tức là lao động nông thôn, nông dân...). Vậy giải pháp gì cho khu vực không chính thức?
Theo quy định của Luật BHXH, Nhà nước hỗ trợ cho người lao động (NLĐ) thuộc hộ nghèo 30% số đóng, cận nghèo 25% và 10% cho hộ khác. Đây là giải pháp. Tuy nhiên, muốn đẩy nhanh tiến độ, tăng tốc độ bao phủ thì Nhà nước phải suy nghĩ cần hỗ trợ mức cao hơn, hấp dẫn hơn.
 |
|
Cần tuyên truyền để thay đổi nhận thức người dân về chính sách BHXH |
Tăng cường tuyên truyền, vận động
NLĐ khu vực không chính thức thuộc nhóm tuyên truyền giáo dục, vận động, hướng dẫn để người dân thấy được lợi ích mục tiêu và quan điểm của Đảng, Nhà nước với chính sách an sinh xã hội. Trong đó, BHXH là một trong những trụ cột quan trọng. Người dân phải hiểu, đóng vào bao nhiêu, hưởng thế nào, quyền lợi ra sao.
BHXH tự nguyện, người dân được hưởng BHXH khi về hưu, hết tuổi lao động. Tuy nhiên, quan trọng không chỉ nhìn lương hưu, mà còn có thẻ BHYT chăm sóc sức khỏe bản thân khi hết tuổi lao động. Thẻ BHYT có tính chất rất quan trọng, quyết định cho người dân.
Cơ quan quản lý nhà nước BHXH Việt Nam cần nghiên cứu để điều chỉnh chính sách để làm sao nâng mức hưởng thụ của người dân tham gia BHXH tự nguyện. Hiện nay, người tham gia BHXH tự nguyện khi đến tuổi nghỉ hưu chỉ hưởng hai chính sách: Hưu trí và tiền tuất. Cần nâng thêm về chế độ thai sản... Tạo ra độ hấp dẫn, thiết tha với BHXH tăng lên.
Quyền được an sinh xã hội là quyền trong Hiến pháp, nhưng các cơ quan quản lý nhà nước và hệ thống chính trị vào cuộc không chỉ tuyên truyền, vận động mà phải coi đây là cuộc cách mạng để làm thay đổi, chuyển biến nhận thức, huy động sức mạnh toàn dân để mở rộng đối tượng tham gia BHXH.
Vì vậy, vai trò của cấp ủy, chính quyền địa phương cực kỳ quan trọng. Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị, xã hội cần tuyên truyền để kêu gọi hội viên, thành viên của mình tham gia BHXH.
Nhiều người nói rằng tham gia BHXH không bằng tiết kiệm. Trên thực tế không phải vậy. BHXH là quỹ do Nhà nước quản lý tập trung tại Trung ương và Nhà nước bảo hộ quỹ này. Khi quỹ này bị biến động, nếu chỉ số CPI mà làm giá trị tiền lương hưu không bảo đảm cuộc sống thực tiễn, thì Nhà nước phải điều chỉnh. Vì vậy, công chức được nâng lương 7% thì lương hưu cũng tăng lên 7%.
Trần Minh
