Kinh tế HTX tại Canada phát triển mạnh dựa trên 3 khía cạnh, đó là sự liên kết HTX theo vùng và theo ngành, sự phát triển HTX ổn định nhờ sự hỗ trợ tích cực giữa nhà nước và sự liên kết giữa các HTX và cuối cùng là sự kết hợp hiệu quả giữa hỗ trợ tài chính.
Trụ cột của nền kinh tế
Theo Tiến sĩ (Ts.) Võ Thị Kim Sa - Phó Hiệu trưởng trường Cán bộ Quản lý Nông nghiệp và phát triển nông thôn 2, đồng Giám đốc dự án Phát triển HTX Việt Nam do Canada tài trợ, HTX tại Canada chiếm một vị trí quan trọng trong phát triển kinh tế.
Ts. Võ Thị Kim Sa cho biết hiện có khoảng 8,4 triệu người dân Canada, chiếm khoảng 25% dân số, là thành viên của ít nhất 1 HTX. Nếu tính theo từng HTX, số lượng lao động sẽ vượt trên 16 triệu người. 83% người dân tại Canada có mong muốn mua các sản phẩm được cung cấp bởi các HTX.
Năm 2013, Canada có trên 8.000 HTX trải rộng trên khắp 10 tỉnh và 3 đặc khu, tạo việc làm cho trên 614.000 người, chiếm 3,8% lực lượng lao động. Tỷ lệ tăng trưởng việc làm trong khu vực HTX là 8,6%/ năm, cao hơn nhiều lần so với tỷ lệ tăng trưởng việc làm chung của cả nước (1,8%).
HTX được thành lập nhằm đáp ứng các nhu cầu xã hội cụ thể và hiện hoạt động trong 23 ngành nghề kinh tế khác nhau và được chia làm 2 nhóm chính: HTX tín dụng - bảo hiểm và HTX phi tài chính.
Quebec là nơi có HTX phát triển mạnh nhất. Lịch sử phát triển HTX tại Quebec cho thấy HTX là phương thức phù hợp đáp ứng được nhu cầu của thành viên, vượt qua thách thức cạnh tranh bằng giá trị kinh tế và xã hội.
Tại Quebec, các HTX được liên kết theo vùng và liên kết theo ngành để hình thành một mạng lưới liên kết chặt chẽ nhằm gia tăng sức mạnh kinh doanh và mở rộng tầm ảnh hưởng đến công chúng.
Cụ thể, các HTX hoạt động trong cùng một ngành liên kết với nhau dưới một pháp nhân là Liên hiệp HTX, còn các HTX hoạt động trên một địa bàn thì liên kết thành HTX phát triển vùng. Trong đó, các HTX phát triển vùng hoạt động như các Liên minh HTX tỉnh tại Việt Nam.
 |
|
Nông sản mang thương hiệu Jolies Saveurs của HTX Coop La Paix tại Quebec |
Phối hợp giữa nhà nước và DN
Theo số liệu năm 2013, Quebec có gần 3.000 HTX đăng ký hoạt động, chiếm 36% tổng số HTX, tổng số thành viên lên tới 8,8 triệu người, 80% dân số Quebec tham gia HTX.
Tại Canada, do là nước liên bang, nên mỗi bang sẽ có một luật HTX riêng, nhưng Chính phủ Canada cũng đã ban hành một luật HTX để điều chỉnh các HTX hoạt động trên quy mô rộng hơn một tỉnh.
Bộ Kinh tế, Khoa học và Sáng kiến là cơ quan được nhà nước giao quản lý HTX. Trong đó, Cục HTX và Quỹ đầu tư Quebec là hai bộ phận chính giúp Bộ ban hành các quy định cũng như tư vấn đầu tư vào HTX.
Hội đồng HTX và tổ chức tương trợ Quebec (CQCM) là tổ chức bảo trợ chung, hoạt động như Liên minh HTX Việt Nam.
Một cách dễ hiểu, nhà nước chỉ hỗ trợ thiết lập, xây dựng, liên kết các HTX, còn khía cạnh kinh doanh thì HTX phải tự chịu trách nhiệm.
Theo từng giai đoạn, Bộ Kinh tế, Khoa học và Sáng kiến sẽ đề ra chính sách phát triển với những mục tiêu cụ thể. CQCM sẽ là đơn vị thực hiện và giám sát quá trình thực hiện.
Chi phí để thực hiện các chính sách này sẽ được Bộ cung cấp, nhưng chỉ một phần và quyết toán theo mức độ hoàn thành mục tiêu. Khu vực HTX cũng phải đối ứng 10%.
Để tăng hiệu quả hoạt động, các HTX được yêu cầu chi trả 10 - 30% chi phí đào tạo, hỗ trợ thành lập, chuyển đổi các HTX thành viên, cũng như công tác tìm đầu ra cho sản phẩm.
Đặc biệt, CQCM luôn có các chương trình chính sách khuyến khích lực lượng trẻ dưới 35 tuổi tham gia vào HTX, phát huy thế mạnh, tài năng của mình để cống hiến cho HTX.
Tại Quebec, HTX có bản sắc riêng để phân định với những loại hình doanh nghiệp khác. Trong đó, nhà nước chỉ hỗ trợ để phát huy khía cạnh hiệp hội của HTX nhằm nuôi dưỡng tinh thần đoàn kết, bình đẳng, dân chủ. Đối với khía cạnh kinh doanh, HTX được đối xử như các loại hình doanh nghiệp.
Sự phát triển bền vững của HTX phải dựa vào sức mạnh bên trong của mỗi HTX. Các chính sách của nhà nước Canada luôn khuyến khích phát huy nội lực, tránh tạo ra sức ỳ, tâm lý ỷ lại.
Hồng Nhung
