Theo báo cáo từ Tổng cục Thủy sản, mục tiêu của ngành này đặt ra trong năm 2021 là sản lượng nuôi trồng thủy sản đạt 4,75 triệu tấn (bằng 104,2% năm 2020), phấn đấu đạt mục tiêu xuất khẩu 8,6 tỷ USD.
Giá liên tục leo dốc
Tuy nhiên, những tháng đầu năm 2021, ngành này cũng đang đối mặt với tình trạng thức ăn thủy sản tăng chóng mặt. Ông Nguyễn Văn Hải, Chủ tịch HĐQT HTX Chăn nuôi và Nuôi trồng thủy sản Tân Đô (xã Cổ Đô, huyện Ba Vì, TP.Hà Nội), cho biết nếu như năm trước, giá 1 bao cám loại 25kg là 320.000 đồng thì nay tăng lên gần 400.000 đồng/bao. Trong khi đầu ra tiêu thụ rất khó khăn, mỗi ngày HTX xuất ra được 2-3 tấn cá thì nay chỉ được vài tạ/ngày.
 |
|
Giá thức ăn tăng chóng mặt khiến người nuôi thủy sản gặp khó khăn. |
Trong khi đó, ông Võ Văn Phục, Tổng giám đốc công ty CP Thủy sản sạch Việt Nam (Vina Cleanfood) phàn nàn dịch COVID-19 đã tác động rất mạnh khiến giá vật tư đầu vào tăng chóng mặt, trong đó có thức ăn chăn nuôi. "Năm ngoái thuận lợi, nhưng đầu năm nay khó khăn nhiều, nhất là nguyên liệu tôm không đủ do mới vào đầu vụ, trong khi giá bán không cao hơn năm ngoái. Các nhà máy có kế hoạch dự trữ nguyên liệu trong vụ chính, nhưng phải tốn nhiều chi phí về kho lạnh và lãi suất ngân hàng", ông Phục chia sẻ.
Theo Tổng cục Thủy sản, từ giữa năm 2020, giá nguyên liệu làm thức ăn thuỷ sản, thức ăn chăn nuôi có dấu hiệu đi lên và càng đến gần cuối năm 2020 đầu năm 2021 giá càng tăng mạnh. Các doanh nghiệp thức ăn thuỷ sản, thức ăn chăn nuôi được coi là đối tượng ảnh hưởng đầu tiên khi hầu hết đều trong tình trạng thiếu hụt nguồn cung, vừa sản xuất, vừa chờ nguyên liệu dẫn đến hoạt động sản xuất đình trệ. Hiện nay, nhiều doanh nghiệp sản xuất thức ăn thuỷ sản không thể mua nguyên liệu theo quý, theo năm như trước mà chỉ mua theo từng tháng.
Theo thông tin từ một số doanh nghiệp sản xuất thức ăn thuỷ sản, giá nguyên liệu năm 2021 tăng cao so với năm 2020. Cụ thể biên độ giá một số nguyên liệu từ tháng 1 - 2/2021 như bột cá, bã nành, bột thịt gà, bắp, sắn lát... tăng 21,18% so với cùng kỳ năm 2020.
Trước sự biến động cao của giá nguyên liệu, một số loại thức ăn thuỷ sản cũng tăng giá bán so với năm 2020, cụ thể: như giá thức ăn cá tra 40 đạm là 1.600 đồng/kg, tăng 11% so với giai đoạn đầu năm 2020, giá thức ăn tôm sú là 1.000 - 1.700 đồng/kg, tăng 2,3% so với cùng kỳ...
Theo báo cáo từ Tổng cục Thủy sản, hiện nay trên cả nước có tổng số 121 cơ sở sản xuất thức ăn thuỷ sản đã được cấp chứng nhận cơ sở đủ điều kiện sản xuất. Trong đó, có 58 cơ sở có vốn đầu tư nước ngoài. Công suất tối đa đạt khoảng 5,2 triệu tấn/năm, trong đó thức ăn cho cá, ếch đạt khoảng 3,5 triệu tấn, thức ăn tôm đạt khoảng 1,7 triệu tấn.
Có 63 cơ sở sản xuất có vốn đầu tư trong nước sản xuất thức ăn, với công suất tối đa ước đạt 4,7 triệu tấn/năm. Ngoài ra, cả nước còn có 63 cơ sở (20 cơ sở có vốn đầu tư nước ngoài và 43 cơ sở trong nước) sản xuất nguyên liệu (bột cá, cám gạo, tấm, dầu gạo, bột mỳ, hỗn hợp khoáng, vitamin…) cung cấp thị trường.
Nghiêm cấm đầu cơ, tăng giá bất hợp lý
Theo ông Trần Đình Luân, Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản, nguyên nhân khiến giá thức ăn chăn nuôi thủy sản tăng cao là do nguyên liệu sản xuất thức ăn như bột cá, ngũ cốc, đậu tương, phụ gia, khô dầu chủ yếu phải nhập khẩu, chiếm 70-80%.
"Giá nguyên liệu tăng cao là do dịch COVID-19 tác động tới logistics toàn cầu, khiến cước vận chuyển nhiều loại hàng hóa tăng mạnh. Cũng như, Trung Quốc đột ngột mua nguyên liệu thức ăn chăn nuôi, thuỷ sản với số lượng kỷ lục dẫn đến giá tăng trên quy mô toàn cầu ở mức độ bất thường", ông Luân đánh giá.
Hơn nữa, các nguyên liệu mà Việt Nam thiếu lại là thế mạnh của nước Nam Mỹ và Bắc Mỹ như Mỹ, Argentina, Brazil, châu Âu, Nga.... những khu vực này đang chịu ảnh hưởng nặng nề của đại dịch COVID-19 khiến việc giao thương và hệ thống logistics gần như tê liệt, trong đó điển hình là việc thiếu container.
Trước thực trạng trên, Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản cho rằng cần triển khai các giải pháp đồng bộ kiểm soát chất lượng và giá thức ăn thủy sản giúp cho người nuôi ổn định sản xuất, tránh lợi dụng để tăng giá bất hợp lý.
Trong đó, Cục Thú y, Cục Bảo vệ thực vật là đơn vị được giao kiểm tra chất lượng và kiểm dịch nguyên liệu nhập khẩu cần thống kê đầy đủ về giá thành nguyên liệu, thị trường nhập khẩu chính và tham mưu Bộ NN&PTNT phối hợp với các Bộ, ngành liên quan phương án, giải pháp đàm phán với các nước cung cấp nguyên liệu chính cho ngành sản xuất thức ăn thuỷ sản, thức ăn chăn nuôi để có nguồn nguyên liệu ổn định, phù hợp, đề xuất cơ chế chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong lúc khó khăn để ổn định sản xuất.
Vụ Khoa học Công nghệ và Môi trường và các Viện nghiên cứu phối hợp với các doanh nghiệp khẩn trương nghiên cứu, tìm giải pháp công nghệ, tìm nguồn nguyên liệu thay thế các nguyên liệu đang khan hiếm và có giá thành cao để chủ động sản xuất.
Đồng thời, các địa phương quan tâm phát triển các mô hình liên kết chuỗi để giảm trung gian, giảm giá thành sản xuất. Tăng cường kiểm tra, kiểm soát điều kiện cơ sở sản xuất, lưu thông giống, thức ăn thủy sản, sản phẩm xử lý môi trường nuôi trồng thủy sản, xử lý nghiêm các hành vi đầu cơ, trục lợi, ép giá, tung tin thất thiệt (nếu có).
Các Hội, Hiệp hội, doanh nghiệp tích cực tham gia phát triển các mô hình hợp tác, liên kết theo chuỗi giá trị nhằm tiếp cận thị trường, giảm giá thành sản xuất. Các doanh nghiệp tích cực đồng hành, chia sẻ khó khăn với người nuôi trồng thủy sản: không tăng giá thức ăn thủy sản trong bối cảnh hiện nay.
"Vừa qua, thay vì các doanh nghiệp phân phối vật tư, thức ăn xuống từng hộ chăn nuôi nhỏ lẻ thì đã tiếp cận thông qua hợp tác xã, tổ hợp tác để cung cấp các nguyên liệu đầu vào trên", ông Luân cho biết.
Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến nhấn mạnh sắp tới cần rà soát lại các cơ chế chưa được tháo gỡ, từ đó giảm những khâu trung gian đang đẩy giá thức ăn chăn nuôi lên cao. Đồng thời, trước biến động thị trường, các công ty sản xuất thức ăn chăn nuôi cần có phương án trữ được nguyên liệu sản xuất, hạn chế đẩy giá lên cao làm khó người sản xuất.
Thy Lê
