Nằm dưới chân dãy núi Bái Đính, HTX Sinh Dược (xóm 4, xã Gia Sinh, huyện Gia Viễn) được thành lập vào tháng 9/2014, tiền thân là tổ hợp tác nghiên cứu và sản xuất dược liệu tại địa phương. Đây được biết đến là một trong những đơn vị kinh tế tập thể tiêu biểu của tỉnh Ninh Bình nói riêng và cả nước nói chung khi đi theo mô hình kinh doanh đa ngành, vừa sản xuất hàng hóa khép kín, vừa kết hợp các dịch vụ trải nghiệm.
Bên cạnh thương hiệu Bồ đề Tây Phương, Bồ Đề Vạn Hạnh nổi tiếng với những sản phẩm thủ công mỹ nghệ từ xương lá bồ đề; mô hình kinh doanh du lịch homestay; khu dịch vụ tắm ngâm thảo dược;... không thể không nhắc đến những sản phẩm dược liệu từ thiên nhiên - điều làm nên giá trị cốt lõi của HTX Sinh Dược từ những ngày đầu thành lập đến nay.
Một thập kỷ “hồi sinh” vùng dược liệu cổ
Trao đổi với VnBusiness về nguồn cảm hứng đưa những con người Cố đô cùng nhau góp sức làm nên “Sinh Dược”, chị Nguyễn Thị Tuyết Mai, Kế toán HTX chia sẻ: “Tương truyền dưới triều đại nhà Lý, Thiền sư - Danh y Nguyễn Minh Không khi đi tìm thuốc chữa bệnh hóa hổ cho vua Lý Thần Tông đã khám phá ra vùng đất thuộc thôn cổ Sinh Dược dưới chân núi Bái Đính là nơi quy tụ nhiều loại thảo dược quý hiếm. Sau khi chữa được bệnh cho vua, Thiền sư đã quay về truyền lại các bài thuốc cổ truyền cho người dân bản địa. Tuy nhiên, đến nay, công thức bị thất truyền và xuất hiện nhiều dị bản trong dân gian”.
Trước thực trạng người dân không còn tiếp tục duy trì được danh tiếng của vùng dược liệu cổ xưa, trong khi thảo dược quý hiếm chỉ được sơ chế thành thành phẩm khô và không mang lại giá trị kinh tế cao; HTX đã ra đời với mục tiêu kế thừa, phát huy những truyền thống quý báu của vùng đất giàu lịch sử và đưa những bài thuốc cổ trở thành sinh kế lâu dài cho người dân. Cái tên cổ Sinh Dược được giữ nguyên, mang ý nghĩa là nơi cây thuốc sinh sống.
Thêm vào đó, nhiều năm trở lại đây, người tiêu dùng ở cả Việt Nam lẫn thế giới cũng đang dần dịch chuyển sang xu hướng tiêu dùng xanh. Cụ thể, người dân ngày càng ưa chuộng sử dụng các sản phẩm hữu cơ, các sản phẩm chăm sóc sức khỏe có nguồn gốc từ thiên nhiên, sản phẩm lành tính và đảm bảo thân thiện với môi trường,...
HTX đi vào hoạt động đã giúp xã Gia Sinh nói riêng, huyện Gia Viễn và tỉnh Ninh Bình nói chung có thể tận dụng những thế mạnh của địa phương về y dược dân gian để làm “lực đẩy” phát triển kinh tế nông nghiệp.
Giám đốc HTX Sinh Dược Vũ Trung Đức cho biết, thông qua 2 chương trình khuyến nông cấp tỉnh và cấp quốc gia, HTX đã được hỗ trợ phát triển mô hình với mức kinh phí 15.000 USD (tính đến năm 2017).
Trải qua chặng đường gần một thập kỷ phát triển, từ một đơn vị chỉ vỏn vẹn 7 thành viên hoạt động, đến nay HTX đã có 31 thành viên, giải quyết công ăn việc làm cho hơn 50 lao động địa phương và có cơ ngơi rộng lớn cùng nhiều cơ sở trên cả nước.
Chị Lê Thị Hương, một thành viên đã gắn bó 5 năm với HTX Sinh Dược tâm sự: “Nhân công hiện tại của HTX có trên 50% là nữ giới. Đa số mọi người trước đây đều làm nông, thu nhập chỉ trông chờ vào con trâu, sào lúa. Vậy nhưng từ ngày tham gia làm việc tại HTX, bà con có công việc ổn định với mức lương duy trì từ 5 - 10 triệu đồng/tháng, đời sống trở nên khấm khá hơn”.
Tự chủ đầu vào để đảm bảo chất lượng đầu ra
Có thể thấy, giữa thời đại mà y học Tây phương phát triển mạnh mẽ và được áp dụng ở khắp mọi nơi, việc người dân xã Gia Sinh vẫn gìn giữ được những cách sử dụng thảo dược bản địa như một liệu pháp phòng, trị bệnh lành tính và phát triển thành mô hình kinh tế nông nghiệp tập thể là một điều vô cùng trân quý.
Hiện nay, HTX có 1 nhà máy với 3 phân xưởng tại xã Gia Sinh, quy mô khoảng 4.000m2; có 2 cánh đồng mẫu rộng khoảng 7ha để trồng thảo dược bản địa cung cấp nguyên liệu cho hoạt động sản xuất. Ngoài ra, HTX có các kho ở cả Hà Nội và TP. HCM để quản lý hàng hóa và đảm bảo phục vụ cho nhà phân phối.
 |
|
HTX Sinh Dược đã “hồi sinh” vùng dược liệu cổ ở Ninh Bình và cho ra đời những sản phẩm mang đậm dấu ấn truyền thống. |
“HTX luôn hướng đến những điều thuần túy từ thiên nhiên nên các sản phẩm đều có thành phần hoàn toàn từ thảo dược, rất lành tính và an toàn cho người sử dụng. Mục tiêu của chúng tôi là đưa những sản phẩm chất lượng nhất đến tay khách hàng và đem lại cho họ những trải nghiệm tốt nhất”, chị Hương chia sẻ về sứ mệnh hoạt động của đơn vị.
Một số sản phẩm dược liệu tiêu biểu của HTX Sinh Dược đã tìm được chỗ đứng trên thị trường có thể kể đến như: xà bông, muối tắm, muối ngâm chân, dầu gội, kem đánh răng, nước giặt, cao xoa bóp, tinh dầu thơm...
Những sản phẩm trên được nghiên cứu và điều chế từ hơn 30 loại thảo dược địa phương như mướp đắng, bồ kết, bạc hà, chùm ngây, sả chanh, húng quế, tía tô, kim ngân, tầm bóp,... Ngoài việc tổ chức vùng trồng nguyên liệu trên địa bàn xã Gia Sinh để tự cung tự cấp thảo dược, HTX còn liên kết khai thác với một số địa phương khác để có thể vừa kiểm soát chặt chẽ chất lượng đầu vào trong sản xuất, vừa đảm bảo số lượng sản phẩm cung ứng ra thị trường.
Đơn cử như với sản phẩm tinh dầu tràm, HTX đã liên kết với huyện Cam Lộ (Quảng Trị) để mở xưởng chiết xuất theo công nghệ đã được chuyển giao; với phôi dầu dừa, dầu cọ thì nhập thêm từ Malaysia do nguồn cung trong nước không đủ đáp ứng. Ngoài ra, một số nơi khác như Duy Tiên (Hà Nam), Sa Pa (Lào Cai)... cũng đều có cơ sở liên kết khai thác cây dược liệu với HTX.
Ước tính hàng năm, công suất tiêu thụ của HTX lên đến 10.000 tấn thảo dược. Trong quá trình sản xuất, tất cả các mẫu nguyên liệu đều được kiểm tra trực tiếp và gửi mẫu đi kiểm định chất lượng theo định kỳ. Tuy HTX đã đưa hàng loạt hệ thống máy móc hiện đại vào vận hành (máy cắt bánh xà phòng, máy sao, máy sấy, máy phối trộn,...) để nâng cao năng suất nhưng vẫn luôn có sự giám sát chặt chẽ và liên tục của công nhân.
Biến khó khăn thành cơ hội
Bà Lê Thị Tâm - Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Ninh Bình đã dành những "lời có cánh" cho sự thành công của đơn vị trong phát triển kinh tế tập thể: “HTX Sinh Dược chính là minh chứng sống cho việc biến những khó khăn, thách thức trong đại dịch Covid-19 thành cơ hội bứt phá để vươn lên dẫn đầu”.
Cụ thể, trong khoảng thời gian dịch bệnh Covid-19 diễn ra căng thẳng, nhiều địa phương trên cả nước phải thực hiện giãn cách xã hội nên việc đi lại trở nên vô cùng khó khăn. Ở thời điểm đó, HTX vẫn chủ yếu bán hàng theo phương thức truyền thống nên đã giảm thiểu ảnh hưởng trong việc phân phối sản phẩm đến khách hàng.
 |
|
HTX Sinh Dược là “minh chứng sống” cho việc biến những khó khăn, thách thức trong đại dịch Covid-19 thành cơ hội bứt phá để vươn lên dẫn đầu. |
Trước thực trạng đó, HTX Sinh Dược đã tìm ra được hướng đi mới giúp tháo gỡ điểm nghẽn cho đầu ra sản phẩm. Chị Tuyết Mai chia sẻ: “Nhận thấy xu hướng thương mại điện tử đang dần lên ngôi và thời gian sử dụng mạng xã hội của mọi người cũng tăng cao trong đại dịch, HTX đã tập trung đẩy mạnh hoạt động truyền thông trên Tik Tok và Facebook. Nội dung của các video ngắn được đăng tải cũng rất bình dị, mộc mạc khi chủ yếu xoay quanh công việc sản xuất hàng ngày tại HTX và đời sống người lao động. Đặc biệt, kênh Tik Tok lên xu hướng đạt hàng triệu lượt xem đã giúp những sản phẩm của Sinh Dược được biết đến nhiều hơn”.
Có thể thấy HTX đã nắm bắt được tâm lý người tiêu dùng đều đang chú trọng đến việc sát khuẩn trong đại dịch. Thêm vào đó, xu hướng sản phẩm có nguồn gốc từ thiên nhiên cũng ngày càng được ưa chuộng. “Thiên thời, địa lợi, nhân hòa”, những sản phẩm của HTX đã có cơ hội được biết đến rộng rãi.
Theo đó, tốc độ tiêu thụ sản phẩm vượt trội hơn hẳn so với trước kia. Đỉnh điểm trong một video về xà bông mướp đắng, HTX đã chốt được 10.000 đơn hàng chỉ trong một ngày. Hiện hàng năm, doanh thu bình quân của HTX đạt khoảng 7 - 10 tỷ đồng và lợi nhuận sau thuế đạt gần 300 triệu đồng.
Tính đến tháng 6/2023, ngoài các kênh bán hàng online chính thức như website, fanpage Facebook, giỏ hàng trên Tiktok, mini app trên ứng dụng Zalo, các sàn thương mại điện tử Lazada, Shopee, Tiki,... HTX Sinh Dược còn có hệ thống các điểm bán hàng phủ sóng nhiều địa phương trên cả nước như huyện Gia Viễn, huyện Yên Mô (Ninh Bình); quận Hoàn Kiếm, quận Nam Từ Liêm, quận Thanh Trì (Hà Nội); quận 8, quận Tân Phú (TP. HCM); quận Ngô Quyền (Hải Phòng).
Trong thời gian tới, chị Lê Thị Hương cho biết, HTX Sinh Dược đặt mục tiêu liên kết thêm với nhiều nhà phân phối, đại lý hơn nữa để có thể mở rộng quy mô tiêu thụ sản phẩm. Song song với đó, đơn vị cũng bày tỏ mong muốn được các cấp chính quyền và Liên minh HTX hỗ trợ thêm về mảng truyền thông, quảng bá sản phẩm để có thể tìm thêm nguồn khách lớn ở cả trong và ngoài nước làm đối tác lâu dài.
Thanh Uyên - Hà Trang
