Hiện nay, nhiều thành viên khi vào HTX thực hiện góp đất nhưng băn khoăn và không biết cơ quan nào sẽ thực hiện định giá quyền sử dụng đất của thành viên tham gia HTX góp vốn. Hay vấn đề đăng ký thành lập HTX có cần đưa ra danh sách hội đồng quản trị HTX hay không?...
Góp vốn bằng tài sản cần thẩm định
Theo quy định của Luật HTX năm 2023, vốn hoạt động của HTX gồm: vốn góp của thành viên chính thức và thành viên liên kết góp vốn; phí thành viên; vốn huy động; quỹ chung không chia; vốn tích lũy; Quỹ và nguồn thu hợp pháp khác.
Và tài sản góp vốn gồm: Đồng Việt Nam, ngoại tế tự do chuyển đổi, vàng, quyền sử dụng đất, quyền sở hữu trí tuệ, công nghệ, bí quyết kỹ thuật, tài sản khác định giá được bằng đồng Việt Nam.
Và chỉ cá nhân, tổ chức là chủ sở hữu hợp pháp hoặc có quyền sử dụng tài sản hợp pháp mới có quyền góp vốn bằng tài sản đó.
Về định giá tài sản, nhất là tài sản góp vốn khi thành lập: tài sản đó hoặc là phải được tất cả các thành viên chính thức, thành viên liên kết góp vốn định giá đồng thuận. Trường hợp tài sản góp vốn được định giá cao hơn so với giá trị thực tế thì các thành viên này cùng liên đới góp thêm bằng số chênh lệch giữa giá trị được định giá và giá trị thực tế của tài sản.
Để làm rõ vấn đề này, các chuyên gia của Trường Chính sách công và Phát triển nông thôn II lấy ví dụ, miếng đất của thành viên góp vốn vào HTX sau khi được định giá chỉ có giá khoảng 500 triệu đồng nhưng vì HTX muốn giá trị tài sản vốn góp được tăng lên khoảng 1 tỷ đồng để nâng cao vị thế của HTX thì các thành viên định giá sẽ phải góp thêm 500 triệu đồng nữa để đảm bảo theo đúng quy định của pháp luật.
 |
|
Việc áp dụng Luật HTX 2023 cần sự am hiểu để phát huy đúng bản chất mô hình HTX. |
Ngoài ra, định giá tài sản do một tổ chức thẩm định giá và được trên 50% số thành viên chính thức và thành viên liên kết góp vốn tham gia hội nghị thành lập chấp thuận.
Còn về vấn đề định giá tài sản góp vốn trong quá trình HTX hoạt động thì hoặc do Đại hội thành viên hoặc Hội đồng quản trị và người góp vốn thỏa thuận định giá; hoặc do một tổ chức thẩm định định giá và được người góp vốn và Đại hội thành viên hoặc Hội đồng quản trị chấp thuận.
Theo giới chuyên gia, HTX nên phân định và ghi vào Điều lệ thẩm quyền của Đại hội thành viên và Hội đồng quản trị đối với việc định giá tài sản vốn góp để đảm bảo quá trình hoạt động được diễn ra thuận lợi hơn.
Từ những điều này có thể thấy, có hai cách để định giá tài sản vốn góp vào HTX và không phải lúc nào HTX cũng thuê tổ chức thẩm định để thẩm định tài sản của thành viên. Còn nếu HTX thuê đơn vị thẩm định thì theo Luật Đất đai 2024 có quy định rõ quyền và nghĩa vụ của tổ chức thẩm định đất (Điều 162, Quyền và nghĩa vụ của tổ chức tư vấn xác định giá đất), HTX có thể dựa vào đây để thực hiện.
Đặc biệt hiện nay, Sở Tài chính tại địa phương cũng sẽ hỗ trợ HTX trong vấn đề này hoặc có thể tư vấn để HTX có thể tiếp cận với các đơn vị thẩm định uy tín để thực hiện điều này.
HTX chỉ cần hiểu rằng, góp vốn vào HTX có nhiều hình thức như tiền, tài sản, hàng hóa, trí tuệ, công nghệ… Nhưng góp vốn tài sản như xe cộ, công nghệ, đất đai… thì cũng cần phải qua bước định giá để bảo đảm công khai, minh bạch, đúng quy định pháp luật.
Băn khoăn chuyển nhượng vốn góp
Đại diện HTX nông nghiệp Xanh (Sơn La) cho biết thành viên HTX hiện nay vẫn còn những khó khăn khi tiếp cận Luật HTX 2023. Cụ thể là nhiều người chưa hiểu rõ về việc nộp phí thành viên theo năm hay theo hình thức nào và khi rời khỏi HTX có trả lại không? Hay thành viên HTX xin ra khỏi HTX có thể chuyển nhượng vốn góp?
Theo điểm 1 khoản 1, Điều 31 quyền của thành viên là “được trả lại một phần hoặc toàn bộ phần góp vốn theo quy định của Luật và Điều lệ”. Điều này gây khó khăn cho không ít HTX trong quá trình tiếp cận vì không biết khi nào thì được trả lại một phần và khi nào thì được trả lại toàn bộ vốn góp.
Chia sẻ về vấn đề này, TS Võ Thị Kim Sa, nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Chính sách công và Phát triển nông thôn II, lấy ví dụ 6 năm trước, có một người góp 300 triệu đồng vào HTX. Đến tháng 8/2024, người này tiếp tục góp thêm 150 triệu đồng . Và tổng số vốn góp của người này đã chiếm 30% vốn điều lệ. Vậy HTX phải hoàn trả lại cho người này bao nhiêu khi người này ra khỏi HTX?
Dù luật cho phép trả lại vốn nhưng điều khó khăn là sẽ gây ra tình trạng không kiểm soát được số lượng, chất lượng thành viên từ đó khó phòng ngừa được những mâu thuẫn, bất hòa, xung đột trong chính HTX.
Nếu như ở Canada họ cho phép trả lại 1 phần vốn góp và hoạt động này diễn ra dễ dàng ở các HTX là vì họ thực hiện chia vốn hàng năm vì tất cả là tài sản không chia. Nhưng ở Việt Nam, HTX vừa có tài sản không chia và tài sản được chia. Như vậy, nếu cứ trả lại vốn cho thành viên xin ra HTX thì bài toán tài chính của HTX rất phức tạp (lúc mới vào định giá tài sản khác sau khi ra giá trị tài sản vào sẽ được định giá khác). Và nếu chuyển của người xin nghỉ cho người khác thì người được chuyển biết đâu sẽ vượt quá 30% vốn góp theo quy định Luật HTX 2023. Điều này lại rơi vào tình trạng vi phạm luật.
Do đó, TS Võ Thị Kim Sa cho rằng trong Luật quy định “được trả lại một phần hoặc toàn bộ vốn góp” tưởng đơn giản nhưng thực tiễn áp dụng cần phù hợp và cần có độ am hiểu của các thành viên, Hội đồng quản trị và cả những đơn vị tư vấn. Bởi có những HTX trong Điều lệ cũng quy định là có trả lại vốn cho thành viên (tỷ lệ bao nhiêu do HTX quy định).
Bên cạnh đó, cần phải nhớ rằng, Luật HTX 2023 thay đổi so với Luật HTX 2012 là thể hiện sự tiến bộ của pháp luật với mong muốn mô hình HTX phát triển hiệu quả, bền vững, hướng đúng đến bản chất cả mô hình HTX là bảo vệ quyền và lợi ích của thành viên. Nên nếu HTX quy định những điều này trong điều lệ dù không sai nhưng gây khó khăn trong nội bộ của HTX và cũng chính là cách HTX tự làm khó mình.
Ngay như hoạt động đăng ký thành lập HTX. Dù Luật HTX 2023 cho phép HTX đăng ký online nhưng đôi khi HTX muốn mà nhà mạng tại địa phương chưa thể cho phép hoặc HTX muốn mà cơ sở dữ liệu chưa thiết kế dữ liệu gây hạn chế cho HTX. Trong khi bình thường, Sở KHĐT tạo ra những dữ liệu này để HTX tiếp cận và đăng ký.
Huyền Trang
