Bộ trưởng Lê Minh Hoan: Tổng lực ra quân tìm thị trường cho nông sản

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan chia sẻ điều này trong bối cảnh dịch COVID-19 bùng phát trở lại, ảnh hưởng tới đầu ra của nhiều mặt hàng nông sản, khiến nông dân, HTX sản xuất nông nghiệp đang rơi vào tình cảnh "đứng ngồi không yên".

Thưa Bộ trưởng, trước tình hình cấp bách về đầu ra của nhiều mặt hàng nông sản như vải thiều, dưa hấu, dứa..., ngành NN&PTNT sẽ có giải pháp gì?

-Thực tế ở nền nông nghiệp Việt Nam, chúng ta vẫn hay nói là giải cứu. Đúng là cũng có nhiều điểm giải cứu nhưng có lẽ nên bỏ từ giải cứu, vì nó giống với sự thương cảm, thương xót. Trong khi đó, chúng ta cần hành động cụ thể hơn.

Tôi để ý các điểm giải cứu nông sản tự phát do người dân tự tổ chức và cảm nhận rõ lòng thương của người dân Việt Nam là rất lớn nhưng có lẽ cần hành động nhất quán hơn, nhất là đảm bảo công tác phòng chống dịch. Nhiều điểm tạm gọi là giải cứu, nhưng có tình trạng người dân chen chúc nhau mua, mua về rồi dùng không hết.

Mọi sản phẩm nông nghiệp cần được nâng niu hơn, tạo ra giá trị nhiều hơn, đó là công sức của bà con nông dân.

Vì vậy, Bộ NN&PTNT đã có kế hoạch trong dài hạn về giải pháp tiêu thụ nông sản. Thực ra câu chuyện dù có COVID-19 hay không, lâu nay vẫn xảy ra hiện tượng cung vượt cầu. Trước mắt, Bộ NN&PTNT sẽ phối hợp với Trung ương Hội Phụ nữ Việt Nam, Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh xây dựng mô hình tiêu thụ nông sản cho bà con vùng dịch hoạt động một cách chính quy, đảm bảo chất lượng nông sản. Từ mô hình này trở thành hệ thống hỗ trợ tiêu thụ nông sản được tổ chức từ Trung ương tới địa phương.

Đầu tháng 6, chúng tôi sẽ ra mắt điểm chuẩn hóa mô hình hỗ trợ tiêu thụ nông sản trong mùa dịch. Chúng tôi kêu gọi xã hội hỗ trợ tiêu thụ nông sản, bảo vệ mình trong bối cảnh dịch bệnh.

Đồng thời, Bộ NN&PTNT sẽ cùng với Hiệp hội Bán lẻ Việt Nam bàn chương trình kết nối cung cầu, lâu nay nhiều lúc không khớp vì thiếu thông tin. Câu chuyện giải cứu hành tím Vĩnh Châu vừa qua cho thấy, hành tím rớt giá xuống 5.000 - 6.000 đồng/kg, song người dân ở Đắk Lắk cho biết vẫn phải mua 45.000 đồng/kg, thậm chí không có hành tím mà mua. Rõ ràng, câu chuyện kết nối thị trường nội địa có vấn đề, thông tin không cân xứng, dư thừa cục bộ do không có thông tin.

Vậy, Bộ NN&PTNT có kiến nghị gì tới Chính phủ để hỗ trợ thúc đẩy thêm vấn đề này?

-Bộ NN&PTNT kiến nghị Chính phủ có chương trình hỗ trợ hơn nữa cho đơn vị vận tải nông sản trong nước, để không "ngăn sông cấm chợ", làm khó nông sản vì vận chuyển chậm thì sẽ hư hỏng.

Trong dài hạn, thiết lập kênh thông tin hai chiều, không đợi để sản phẩm thu hoạch rồi mới thấy thừa hay thiếu. Trước thu hoạch 15-20 ngày, Sở NN&PTNT các địa phương chủ động thông tin về Bộ để chúng tôi chủ động thông tin đến hệ thống phân phối, chứ không thể để lúa, xoài chín đầy ruộng, đầy vườn mới truyền thông, kêu gọi giải cứu thì nền nông nghiệp phát triển không ổn định.

Quay trở lại câu chuyện vải thiều, vừa qua một số địa phương cũng đưa ra kịch bản sẽ tiêu thụ ở thị trường trong nước đến 90% khi dịch bệnh COVID-19 làm tắc nghẽn xuất khẩu. Điều này có khả thi không, thưa ông?

-Thực ra, đến hôm nay, chúng ta vẫn chưa biết tuần sau dịch bệnh thế nào, do vậy vấn đề cần làm tốt nhất là khơi thông thị trường. Theo đó, các Thứ trưởng Bộ NN&PTNT sẽ đi tới khảo sát ở các cửa khẩu phía Bắc, làm việc với cơ quan chức năng bên phía Trung Quốc nhằm tạo thuận lợi thông quan nông sản.

Còn tôi sẽ họp cùng với các hệ thống phân phối để quả vải có thị trường đầu ra, đỡ rủi ro nhất. Hiện, tỉnh Bắc Giang mới đầu vụ, chưa chính vụ. Sau đó, ước tính sẽ tiêu thụ ở thị trường xuất khẩu bao nhiêu, thống kê còn lại tiêu thụ nội địa bao nhiêu để có giải pháp cho trái vải ở thị trường nội địa.

Chiều hôm nay (ngày 31/5), tôi có mời các hệ thống phân phối lên Bắc Giang để chính siêu thị kết nối thị trường cho bà con. Đây là lúc tổng lực ra quân, tình hình cấp bách, bà con nóng ruột, đòi hỏi Bộ NN&PTNT có lời giải mang tính chất dài hạn, bền vững chứ cứ dư thừa mới ra quân thì giá trị nông sản xuống thấp.

Bộ trưởng cũng cho rằng cần có giải pháp dài hạn về bài toán đầu ra cho nông sản. Vậy, giải pháp đó là gì?

-Trước hết, chúng ta phải có thông tin sản xuất, tiêu thụ. Dịch COVID-19 xảy đến đã cho thấy một vấn đề là không đợi dư thừa thì mới ra quân. Mỗi Sở NN&PTNT địa phương phải xác định trách nhiệm không chỉ giúp bà con sản xuất nhiều nông sản mà cần chuyển từ tư duy sản xuất sang tư duy kinh tế nông nghiệp, bởi không kết nối được thị trường thì bị động tiêu thụ nông sản.

Đặc biệt, chúng ta cần thiết lập giải pháp chuyển đổi số nắm bắt thông tin trường, giữa HTX với đơn vị phân phối. Bộ NN&PTNT xây dựng kho dữ liệu để cập nhật thường xuyên cho hệ thống phân phối biết ở tỉnh này sẽ chuẩn bị sản lượng nông sản chừng ấy, để hệ thống phân phối chủ động kho bãi, vận chuyển, xúc tiến tiêu thụ.

Đồng thời, thông qua bưu điện để vận chuyển nông sản theo phương thức từ vườn tới hệ thống phân phối. Điều này sẽ hạn chế rủi ro phòng chống COVID-19, giúp kết nối nhanh thị trường, có số liệu giữa cung - cầu hạn chế tình trạng như giải cứu, lo lắng về đầu ra.