Theo kế hoạch của Sở giao dịch chứng khoán TP. Hồ Chí Minh (HoSE), các thành viên thị trường sẽ có nửa đầu tháng 12 để chỉnh sửa hệ thống. HoSE sẽ mở hệ thống giao dịch cho các công ty chứng khoán kết nối và thử nghiệm từ 16 - 22/12. Thời gian triển khai lô 100 cổ phiếu dự kiến trong tháng 1/2021.
Nếu kế hoạch này được thực hiện, khối lượng giao dịch theo lô trên cả hai sàn niêm yết HoSE, HNX và thị trường UPCoM sẽ đồng bộ là 100 cổ phiếu.
Giảm áp lực cho hệ thống giao dịch
Nhìn lại diễn biến của thị trường chứng khoán thời gian qua có thể thấy, các sàn giao dịch đang trải qua giai đoạn sôi động nhất từ trước đến nay, với thanh khoản thị trường thường xuyên vượt kỷ lục.
Tính riêng trên HoSE trong 2 tháng trở lại đây, giá trị khớp lệnh duy trì ở mức cao bình quân gần 7.200 tỷ đồng/phiên. Thậm chí trong tháng 11 đã bắt đầu xuất hiện những phiên khớp lệnh trên 10.000 tỷ đồng - mức giao dịch chưa từng có kể cả trong giai đoạn Vn-Index vượt đỉnh lịch sử 1.200 điểm.
 |
|
Việc nâng khối lượng giao dịch lô chẵn lên gấp 10 lần có thể tạo ra rào cản đối với nhà đầu tư nhỏ lẻ. |
Hỗ trợ cho sự thăng hoa này thì ai quan tâm đến thị trường chứng khoán cũng đều biết là sự "đổ bộ" của "dòng tiền F0" kể từ tháng 4 tới nay, với số lượng tài khoản mở mới tăng trưởng nhanh qua mỗi tháng.
Đây là một tín hiệu đáng mừng, chứng tỏ được uy tín của thị trường chứng khoán, nhưng đi cùng là áp lực ngày càng lớn đối với hệ thống giao dịch.
Thực tế, lỗi từ hệ thống giao dịch đã xuất hiện nhiều lần trong quá khứ gây ảnh hưởng đến tâm lý nhà đầu tư, đặc biệt trong những thời điểm "nhạy cảm" khi thị trường tăng, giảm với biên độ lớn hay thanh khoản bùng nổ.
Mới đây nhất, trong phiên giao dịch 10/11, hệ thống bảng giá của Chứng khoán VNDirect đã gặp sự cố, hoàn toàn không hiển thị biến động của thị trường. Đến buổi chiều, hệ thống của một công ty chứng khoán lớn khác là SSI cũng báo lỗi kết nối không ổn định, dẫn đến các lệnh đặt trên các hệ thống giao dịch trực tuyến của SSI không thành công và không gửi được vào sàn.
Trước đó, tại phiên giao dịch ngày 9/6, HoSE cũng gặp trục trặc tại phiên giao dịch khớp lệnh định kỳ xác định giá đóng cửa (ATC), dẫn tới việc hệ thống giao dịch không thể khớp lệnh trong đợt khớp lệnh định kỳ xác định giá đóng cửa với toàn bộ các mã chứng khoán niêm yết tại HoSE.
Tương tự, trong phiên giao dịch ngày 31/10, một số mã chứng khoán trên hệ thống giao dịch UPCoM cũng gặp lỗi trong việc cập nhật giá tham chiếu, dẫn đến giá tham chiếu của những mã này thể hiện chưa chính xác trên hệ thống.
Dù luôn được các thành viên thị trường khắc phục sớm nhất nhưng những sự cố này cũng phần nào phản ánh thực trạng đang quá tải của hạ tầng giao dịch. Theo đó, việc nâng lô giao dịch chứng khoán lên 10 lần này của HoSE là điều nên làm, bởi có thể giảm tải cho hệ thống.
Vẫn lo bất cập
Tuy nhiên, bên cạnh những ý kiến đồng tình, vẫn có những người phản đối vì cho rằng điều này sẽ ngăn cản sự phát triển của thị trường chứng khoán.
Mới đây, Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) đã lên tiếng cho rằng "đề nghị nâng quy mô lô giao dịch, nếu được thông qua, sẽ gạt bớt hàng vạn lệnh giao dịch nhỏ đi từ các nhà đầu tư mới, các nhà đầu tư nhỏ lẻ và vô tình buộc họ phải chấp nhận "đánh bạc" thay vì đầu tư rèn luyện kỹ năng".
Theo VAFI, hiện có hàng vạn sinh viên với số tiền ít ỏi 5 triệu, 10 triệu, 20 triệu, 30 triệu đồng… tham gia thị trường. Việc quy định giao dịch lô 100 cổ phiếu khiến họ khó có thể tiếp cận với các cổ phiếu có thị giá cao, qua đó không tạo được danh mục ít nhất 5 cổ phiếu để tạo lập danh mục đầu tư.
Lập luận của VAFI hoàn toàn có cơ sở khi nhìn vào thống kê thị giá cổ phiếu niêm yết trên HoSE. Tính đến hết phiên 27/11, HoSE có 50 cổ phiếu có thị giá từ 50.000 đồng/cổ phiếu trở lên, bao gồm rất nhiều cổ phiếu bluechip quen thuộc với giới đầu tư như VIC, VHM, MSN, SAB, VNM, MWG, FPT, PNJ, PLX, GAS, BHN, BVH, VJC...
Giả sử, nếu muốn đầu tư cổ phiếu VIC, nhà đầu tư phải có tối thiểu 10,52 triệu đồng (tính theo giá ngày 27/11 của VIC là 105.200 đồng/cp); với số vốn khoảng 30 triệu, nhà đầu tư chỉ có thể đầu tư tối đa khoảng 285 cổ phiếu. Điều này dẫn đến "nút thắt" khó có thể đa dạng hoá danh mục đầu tư như vẫn được khuyến nghị.
Cũng đưa ra quan điểm tương tự, ông Đặng Trần Phục - chuyên gia tư vấn đầu tư Công ty chứng khoán VNDirect cho biết, thị trường chứng khoán sẽ trở nên thu hút hơn nếu giữ nguyên lô giao dịch ở số nhỏ như hiện nay. Điều này cũng phù hợp với thông lệ quốc tế, thậm chí tại Mỹ, các nhà đầu tư còn được giao dịch mua/bán 1 cổ phiếu.
Đối với những vấn đề liên quan đến hệ thống giao dịch, ông Phục cho rằng, hiện nay đều áp dụng công nghệ nên việc giải quyết những sự cố chỉ là "chuyện quá nhỏ", không cần thiết phải nâng giao dịch lô chẵn.
Từ những dẫn chứng nhận định trên có thể thấy rằng, để đánh giá chính xác hiệu quả của việc thay đổi khối lượng giao dịch tối thiểu của HoSE là rất khó, nhưng có một điểm chắc chắn rằng sẽ tạo ra rào cản đối với các nhà đầu tư nhỏ lẻ.
Minh Khuê
