Giữa những bản làng vùng sâu, vùng xa Lào Cai, mô hình HTX đang từng ngày trở thành “điểm tựa” giúp nông dân vươn lên thoát nghèo bền vững. Câu chuyện đổi thay hôm nay là minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của kinh tế hợp tác và sự đồng hành của Liên minh HTX Việt Nam trong hành trình phát triển kinh tế nông thôn miền núi.
Giảm nghèo nhờ liên kết ba bên
Trong tái cơ cấu nông nghiệp theo hướng hàng hóa bền vững, “cái bắt tay” giữa nông dân – HTX – doanh nghiệp đã trở thành mô hình mẫu giúp nông sản Lào Cai khẳng định thương hiệu và nâng cao giá trị.
Điển hình, những năm qua, hàng loạt HTX và tổ hợp tác tại các xã Hưng Khánh, Lương Thịnh, Trấn Yên, đã liên kết với doanh nghiệp để phát triển chuỗi giá trị tre măng Bát độ. Hiện, chuỗi liên kết đã xây dựng thành công vùng nguyên liệu hơn 2.000 ha và 14 điểm thu mua.
 |
|
Liên kết chuỗi giúp nông dân, HTX ở Lào Cai tăng thu nhập. |
Mỗi năm, doanh nghiệp đối tác cùng các HTX tổ chức chế biến và xuất khẩu hơn 1.000 tấn sản phẩm, doanh thu trên 50 tỷ đồng, tạo việc làm ổn định cho khoảng 100 lao động địa phương với thu nhập bình quân 6 triệu đồng/người/tháng.
Ông Phạm Ngọc Lâm, Giám đốc HTX Măng tre Bát độ Hưng Khánh, cho biết: “Ngoài được hỗ trợ phân bón, cây giống và kỹ thuật, HTX còn thu mua măng của bà con bán cho công ty chế biến. Mối liên kết này vừa đảm bảo đầu ra, vừa giúp người dân yên tâm gắn bó lâu dài với cây tre”.
Đến nay, xã Hưng Khánh đã có 14 HTX, 23 tổ hợp tác với hơn 2.000 thành viên tham gia. Trong giai đoạn 2021–2025, địa phương đã xây dựng 8 dự án liên kết chuỗi giá trị, thu hút nhiều doanh nghiệp đầu tư vào nông sản công nghệ cao. Hàng loạt sản phẩm OCOP 3–4 sao ra đời, đưa Hưng Khánh trở thành vùng nông thôn kiểu mẫu trong phát triển kinh tế hợp tác, HTX.
Theo đánh giá, mô hình liên kết ba bên đang tạo ra cơ chế minh bạch và bền vững, trong đó doanh nghiệp cung cấp giống, kỹ thuật, bao tiêu đầu ra. HTX chịu trách nhiệm tổ chức sản xuất, kiểm soát chất lượng. Còn nông dân yên tâm trồng trọt, chăm sóc. Trong khi đó, chính quyền địa phương đóng vai trò giám sát và hỗ trợ, tạo nên một chuỗi khép kín hiệu quả.
Từ ý chí vượt khó đến mô hình kinh tế hiệu quả
Không chỉ những vùng trung tâm, mà ở những xã vùng sâu vùng xa, tinh thần vượt khó của người dân Lào Cai cũng đang được thắp lên mạnh mẽ. Sau những thiệt hại nặng nề do hoàn lưu bão số 3 năm 2024, xã Cốc Lầu từng chìm trong khó khăn, nhưng nhờ sự vào cuộc của các HTX, nhiều hộ dân đã thoát nghèo, làm giàu.
Gia đình anh Nguyễn Tiến Sơn là một ví dụ điển hình. Thời gian qua, anh mạnh dạn phát triển mô hình kinh tế tổng hợp, gồm trồng 3 ha quế, chăn nuôi gà, lợn, thả cá. Đến nay, mỗi năm anh thu về 50–70 triệu đồng từ bán quế và thêm 50 triệu đồng từ đàn gà chip nuôi phục vụ Tết.
“Trước đây, chúng tôi chỉ nuôi lợn, thu nhập bấp bênh. Giờ nhờ HTX hỗ trợ đầu ra và kỹ thuật, mô hình tổng hợp đã giúp gia đình tôi thoát nghèo, có tích lũy để mở rộng sản xuất”, anh Sơn chia sẻ.
Cũng tại Cốc Lầu, chị Lý Thị Mai, thôn Hà Tiên, đã tận dụng thế mạnh quế hữu cơ để làm hương quế và nụ trầm quế – sản phẩm sáng tạo vừa giữ gìn văn hóa bản địa, vừa mang lại nguồn thu hơn 100 triệu đồng/năm.
Ban đầu, sản xuất thủ công khiến năng suất thấp, nhưng nhờ HTX hướng dẫn tiếp cận máy móc và bán hàng online, sản phẩm của chị Mai nhanh chóng được tiêu thụ rộng rãi. Mỗi dịp cao điểm, gia đình chị Mai còn thuê thêm 5–7 lao động thời vụ, tạo việc làm và thu nhập cho nhiều người trong vùng.
Hiện toàn xã Cốc Lầu có gần 4.300 ha quế, trong đó 1.800 ha đạt chuẩn hữu cơ, đem lại nguồn thu nhập chính cho hơn 600 hộ dân. Nhiều ngôi nhà khang trang đã mọc lên giữa núi rừng, minh chứng cho thành quả rõ rệt của chương trình xóa đói giảm nghèo gắn với phát triển kinh tế hợp tác, HTX.
 |
|
Lào Cai đang đẩy nhanh tốc độ xóa đói giảm nghèo nhờ chuyển biến trong sản xuất nông nghiệp. |
Theo thống kê, Lào Cai hiện có 1.429 HTX với gần 42.000 thành viên, trong đó 816 HTX nông nghiệp. Đây là lực lượng nòng cốt, đóng vai trò “xương sống” trong phát triển kinh tế nông thôn.
Không chỉ giúp nông dân tổ chức sản xuất theo quy trình VietGAP, hữu cơ, HTX còn nâng tầm nhiều sản vật đặc trưng như quế, chè Shan tuyết, cá hồi, dược liệu, mật ong, sơn tra…, biến chúng thành sản phẩm OCOP mang giá trị thương hiệu.
Hơn 50% sản phẩm OCOP của tỉnh hiện nay bắt nguồn từ các HTX và tổ hợp tác – con số đủ cho thấy vai trò “bà đỡ” của kinh tế tập thể trong chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp. Thu nhập bình quân người lao động trong HTX đạt gần 60 triệu đồng/năm, và tỉnh đặt mục tiêu đến năm 2026 sẽ thành lập thêm 120 HTX, 405 tổ hợp tác, tạo việc làm mới cho khoảng 20.000 lao động.
Thúc đẩy kinh tế bền vững
Thành công của các HTX ở Lào Cai hôm nay không chỉ đến từ mô hình sản xuất mà còn từ việc ứng dụng khoa học – công nghệ và thương mại điện tử. Câu chuyện của HTX Trà Shan tuyết Phình Hồ là minh chứng rõ nét.
Nhờ sự hỗ trợ của Liên minh HTX tỉnh Lào Cai và Dự án SPRINT do Bộ Các vấn đề Toàn cầu Canada tài trợ, HTX được đào tạo về tiếp thị, kinh doanh và kỹ năng bán hàng online.
Từ đó, sản phẩm Trà Shan tuyết TDG được đưa lên các sàn thương mại điện tử như Shopee, Lazada, TikTok Shop, thu hút hàng trăm nghìn lượt theo dõi và đơn đặt hàng từ khắp cả nước. Không dừng lại ở đó, trà Shan tuyết Phình Hồ còn vươn tới những thị trường “khó tính” như Nhật Bản, Mỹ, châu Âu – điều mà trước đây chưa ai dám nghĩ tới.
Tương tự, HTX Nông nghiệp sạch T&D xã Lao Chải cũng được hỗ trợ ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý sản xuất và kinh doanh. Các sản phẩm đặc sản vùng cao như su su, sơn tra, đào, gà thịt… đã có mặt tại các siêu thị lớn ở Hà Nội, Hải Phòng và được tiêu thụ mạnh qua kênh trực tuyến.
Có thể thấy, đằng sau sự lớn mạnh của hàng nghìn HTX tại Lào Cai là sự đồng hành của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh. Các chương trình hỗ trợ tập trung vào ba trụ cột: nâng cao năng lực quản trị, chuyển đổi số và đầu tư công nghệ chế biến.
Tiêu biểu, Dự án SPRINT đã tổ chức 34 lớp tập huấn với hơn 1.400 lượt người tham gia, giúp các HTX tiếp cận kỹ năng thương mại điện tử, áp dụng năng lượng tái tạo và thích ứng biến đổi khí hậu.
Bên cạnh đó, hệ thống Liên minh HTX Việt Nam còn hỗ trợ tư vấn xây dựng thương hiệu, kết nối tiêu thụ, hỗ trợ vốn vay ưu đãi và thúc đẩy hợp tác quốc tế. Nhờ đó, nhiều HTX đã “lột xác” từ mô hình sản xuất nhỏ lẻ sang hướng chuyên nghiệp, hiện đại và bền vững, trở thành hạt nhân trong xóa đói giảm nghèo, phát triển kinh tế xã hội.
Cùng với sự hỗ trợ của Nhà nước và hệ thống Liên minh HTX Việt Nam, các HTX ở Lào Cai đang góp phần hiện thực hóa mục tiêu xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và đưa nông sản vùng cao vươn ra thế giới.
Ở Lào Cai hôm nay, hành trình xóa đói giảm nghèo không còn là câu chuyện của từng hộ dân đơn lẻ, mà là sự chung tay của cả cộng đồng, trong đó HTX chính là “chiếc cầu nối” bền vững giữa ước mơ no ấm và hiện thực trọn vẹn của một vùng đất đang đổi thay từng ngày.
Nam Phong
