HTX gồm 12 thành viên, chia thành 4 tổ sản xuất, mỗi tổ 3 thợ. Sản phẩm rèn của HTX chủ yếu là các công cụ và nông cụ cầm tay như dao, búa, liềm, cuốc, rìu... Tận dụng lợi thế của công nghệ thông tin, các sản phẩm được truyền thông rộng rãi trên Facebook, Zalo và các sàn thương mại điện tử, từ đó giúp HTX tiêu thụ hàng hóa thuận lợi hơn và quảng bá thương hiệu dao Phúc Sen.
Chất lượng làm nên thương hiệu
Vượt qua những cung đường "vắt núi" lên huyện vùng cao Quảng Uyên, tỉnh Cao Bằng, ngay từ khi bước vào địa phận xã Phúc Sen, tiếng đe, tiếng búa leng keng, dồn dập, nhộn nhịp khắp làng bản.
Theo lời kể của ông Long Văn Chiến - Giám đốc HTX Long Chiến, người dân Phúc Sen luôn tự hào không đâu dao sắc và bền như dao của người Nùng An, "tuổi thọ" ít nhất 20 năm, thậm chí con dao tốt có thể gắn bó với người đi rừng cả đời. Dao ở đây được sản xuất thủ công, có thể thái được thịt đóng đá trong tủ lạnh và chặt được cả cây sắt nhỏ hay kim loại mà không bị mẻ, bị quằn.
Những tháng cận Tết, bếp lửa làng dao đỏ rực từ tờ mờ sáng đến tối mịt. |
Để làm ra một con dao sắc, người Nùng An có những quy tắc bất thành văn nhưng lại được coi là "bí quyết" nằm ở chất liệu và kỹ thuật rèn của người thợ. Vật liệu làm dao được chọn lọc từ những thanh nhíp ô tô bởi chúng có độ rắn - dẻo linh hoạt.
Bên cạnh đó, điều quan trọng nhất nằm ở sự tinh tế, khéo léo của người thợ rèn. Người ta ví nghề rèn là việc làm tổng hợp của mọi giác quan, người thợ phải dùng tay, dùng sức, dùng mắt… cảm nhận sự nung chảy vật liệu, độ rắn mà không giòn, dẻo mà không mềm, độ sáng, sắc ngọt của sản phẩm. Người thợ phải rèn nghề không dưới 3 năm để đạt được trình độ như thế.
Tuy nhiên, có thời điểm dao Phúc Sen điêu đứng khi phải cạnh tranh với những mặt hàng ngoại nhập có hình thức đẹp hơn, mẫu mã đa dạng và giá thành rẻ hơn. Trước sự hỗn loạn của thị trường, người dân vẫn sản xuất cầm chừng, duy trì nghề truyền thống.
Máy móc giúp tăng năng suất lao động lên gấp 3 lần. |
Trước thực trạng đó, năm 2010, HTX Long Chiến được thành lập với mục tiêu giữ gìn những giá trị “chất” và “thật” của dao Phúc Sen, đồng thời xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm tới rộng rãi người tiêu dùng. Theo ông Chiến, việc sản xuất manh mún khiến các sản phẩm không đồng bộ, không có “danh phận” trên thị trường, khó đáp ứng các đơn hàng lớn, yêu cầu giấy tờ pháp danh, truy xuất nguồn gốc. Việc thành lập HTX không chỉ quy tụ các hộ để sản xuất chuyên nghiệp hơn mà còn cấp “căn cước nông cụ” cho các sản phẩm vươn tới thị trường quốc tế.
Có thể nói, sự ra đời của các HTX trong khu vực đã đánh dấu bước chuyển mình mạnh mẽ, làng dao lấy lại “ngôi vương” và phát triển mạnh mẽ hơn. Sản phẩm được các thương lái từ Trung Quốc, Lào, Thái Lan... săn lùng, tìm mua. 1/3 số sản phẩm mà người Phúc Sen làm ra ngày nay đã lên đường xuất ngoại.
Dao Phúc Sen đa dạng về mẫu mã, chủng loại. |
"Phủ sóng" các kênh bán hàng online
Sản phẩm làng nghề Phúc Sen không chỉ góp phần xóa đói, giảm nghèo mà còn mang những nét văn hóa đặc sắc riêng của dân tộc Nùng An. HTX Long Chiến có 12 hộ làm nghề, trung bình mỗi ngày HTX sản xuất được khoảng 120-150 sản phẩm. Các sản phẩm đa dạng về chức năng, mẫu mã và giá cả dao động từ 100 - 500.000 đồng/chiếc.
So với thị trường, giá của dao Phúc Sen có phần cao hơn do sản xuất thủ công, nguyên liệu tuyển chọn, độ sắc và bền thì chưa có đối thủ. Do vậy, dù giá cả chênh lệch với thị trường nhưng các sản phẩm của HTX được khách hàng săn lùng, đặt mua, hàng làm ra đến đâu bán hết đến đó.
"Đặc biệt, khi các sản phẩm dao lên “sàn” thương mại điện tử, mạng xã hội, đăng bán trên các trang fanpage của HTX trên Facebook, Zalo thì đơn hàng đổ về dồn dập, các lò rèn đỏ lửa từ tờ mờ sáng đến tối mịt mà vẫn không đủ cung cấp cho thị trường", ông Chiến nói.
Dao Phúc Sen "phủ sóng" trên các sàn thương mại điện tử. |
Việc ứng dụng nền tảng số trong sản xuất, kinh doanh giúp cải thiện đầu ra và xây dựng thương hiệu dao Phúc Sen. Tuy nhiên, trong thời buổi kinh tế thị trường, HTX cũng đang đứng trước những bài toán khó.
Theo ông Chiến, hiện các sản phẩm của HTX cung không đủ cầu, do đó nhu cầu mở rộng quy mô HTX về số lượng và chất lượng là tất yếu. Việc xây dựng khu sản xuất tập trung không chỉ nâng cao tính chuyên nghiệp, năng suất lao động mà còn hạn chế ô nhiễm tiếng ồn, ảnh hưởng đến người dân xung quanh. Tuy nhiên, việc hình thành khu sản xuất còn gặp nhiều khó khăn về kinh phí đầu tư cơ sở vật chất và thay đổi tư duy của các hộ sản xuất.
Ông Long Văn Chiến, Giám đốc HTX đang rèn nông cụ. |
Bên cạnh đó, mạng xã hội là "con dao hai lưỡi", bài toán đặt ra cho HTX là làm sao khẳng định được thương hiệu trên thị trường, không để tình trạng “vàng thau lẫn lộn”, hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng trà trộn qua con đường online, làm mất uy tín dao Phúc Sen.
Nguồn nhân lực của HTX chủ yếu là thợ lành nghề, chưa có nhiều cơ hội tiếp xúc với mạng xã hội nên khó lường trước được những thủ đoạn kinh doanh thiếu văn minh. Do đó, việc thu hút nguồn nhân lực trẻ, có kinh nghiệm marketing, truyền thông thương hiệu là điều cần thiết phải làm trong thời đại công nghiệp 4.0.
Trước tình hình đó, đại diện HTX Long Chiến mong muốn Liên minh HTX các cấp đồng hành cùng HTX giải quyết những khó khăn này. Việc xây dựng khu sản xuất tập trung, tuyên truyền nâng cao ý thức thành viên HTX về sản xuất hàng hóa, quảng bá thương hiệu là những mấu chốt trong sự phát triển của HTX, phồn vinh của làng dao Phúc Sen.
Xuân Mai