13 hiệp hội doanh nghiệp hồi cuối tháng 10 gửi văn bản đến các cấp có thẩm quyền cùng Ban soạn thảo Luật BHXH sửa đổi đề xuất giảm tỷ lệ khấu trừ mỗi năm 2% xuống 1% với người về hưu trước tuổi; hạ tổng mức đóng bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) từ 32% xuống 24%, tương đương với mức đóng của một số nước.
Xem xét tỷ lệ khấu trừ mức hưởng với ngành nghề đặc thù
Tại phiên thảo luận của Quốc hội về Luật BHXH sửa đổi mới đây cũng đưa ra nhiều quan điểm về vấn đề này. Đại biểu Phạm Thị Kiều (đoàn Đắk Nông) cho biết, tại khoản 2 Điều 66 quy định "Cứ mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi quy định thì giảm 2%". “Quy định trong dự thảo luật như vậy là quá cao”, đại biểu nói. Do đó, đề nghị cần nghiên cứu quy định cho phù hợp, đảm bảo sự hài hòa giữa đóng và hưởng.
 |
|
Đề xuất giảm tỷ lệ khấu trừ mỗi năm 2% xuống 1% với người về hưu trước tuổi. |
Về độ tuổi bắt đầu tham gia đóng bảo hiểm của mỗi người khác nhau. Cho nên, Đại biểu Kiều cho rằng, cần quy định thời gian đóng bảo hiểm để được hưởng tương ứng với tỷ lệ hưởng lương hưu 75% là phù hợp. Đồng thời, quy định này ở một góc độ nào đó sẽ tạo sự thiệt thòi một phía cho người lao động. Vì ở chiều ngược lại, theo quy định tại khoản 2 Điều 68, mức trợ cấp một lần được tính theo số năm đóng BHXH cao hơn số năm tương ứng với tỷ lệ hưởng lương hưu 75%. Trong khi đó BHXH phải trả cho người lao động chỉ 0,5 lần của mức bình quân tiền lương, làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội cho mỗi năm cao hơn.
Trong khi đó, Đại biểu Chu Thị Hồng Thái (Đoàn Lạng Sơn) cho biết, qua tiếp xúc cử tri và khảo sát lấy ý kiến xây dựng luật cho thấy một bộ phận lớn người lao động mong muốn được giảm độ tuổi nghỉ hưu, nhất là ở khu vực không chính thức. Tuy nhiên, cũng như báo cáo đã nêu và ý kiến của các chuyên gia cho rằng điều này khó khả thi.
Do số lượng người hưởng chế độ hưu trí sớm lớn đồng nghĩa với việc chi trả BHXH cao dẫn đến nguy cơ phá vỡ quỹ bảo hiểm xã hội. Nhưng để hài hòa lợi ích của người lao động và Nhà nước, “tôi kiến nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc nghiên cứu quy định đối với lao động ở khu vực tư, lao động không chính thức nếu có thời gian đóng BHXH cao, nữ từ đủ 30 năm, đối với nam 35 năm, nếu nghỉ hưu trước tuổi mỗi năm trừ đi 1% thay vì 2% như dự thảo luật”, Đại biểu Hồng Thái nêu.
Đại biểu Thái mong muốn, tiếp tục nghiên cứu có thêm những ngành nghề đặc thù, nếu số năm đóng bảo hiểm xã hội cao cũng được nghỉ hưu sớm hơn so với tuổi quy định. Ngoài các ngành nghề được nêu tại khoản 2 Điều 64 của dự thảo luật, ví dụ ngành nghề giáo viên mầm non như đại biểu Huế - Đoàn Bắc Kạn, đại biểu Hà – Đoàn Bắc Ninh đã phân tích.
Mức khấu trừ 2% với mỗi năm nghỉ sớm đã thấp
Là thành viên Ban soạn thảo và cơ quan thực hiện chính sách, BHXH Việt Nam đã có văn bản gửi Bộ LĐ-TB&XH đề nghị "hết sức cân nhắc, thận trọng với các đề xuất này".
 |
|
BHXH Việt Nam cho rằng nếu so với tỷ lệ tích lũy thì mức khấu trừ 2% với mỗi năm nghỉ sớm đã thấp hơn, tạo điều kiện cho lao động không bị trừ nhiều. |
BHXH Việt Nam phân tích theo quy định hiện nay, mỗi năm tham gia BHXH, người lao động tích lũy được tỷ lệ hưởng lương hưu 2,5% với nữ và 2,14% với nam. Để hưởng mức tối đa 75%, nữ đóng tương ứng 30 năm và nam là 35 năm BHXH.
Nếu lao động làm việc trong điều kiện bình thường muốn về hưu trước tuổi (lộ trình tăng dần nam đạt 62, nữ 60 tuổi) thì ngoài đóng đủ 20 năm BHXH phải có kết quả giám định suy giảm khả năng lao động 61% trở lên. Với mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi, lao động sẽ bị trừ 2% tỷ lệ hưởng lương hưu.
Khi lao động nghỉ hưu sớm, thời gian đóng vào Quỹ hưu trí tử tuất ít đi, trong khi số năm hưởng lại tăng lên. Nếu so với tỷ lệ tích lũy thì mức khấu trừ 2% với mỗi năm nghỉ sớm đã thấp hơn, tạo điều kiện cho lao động không bị trừ nhiều.
"Giảm trừ 2% cũng là một trong những quy định để khuyến khích người lao động tiếp tục làm việc, tạo thu nhập và tham gia BHXH, để mỗi năm đóng tiếp được tăng tỷ lệ tích lũy cao hơn", theo BHXH Việt Nam.
Về tỷ lệ đóng, BHXH Việt Nam cho rằng lộ trình tăng mức đóng được thực hiện trong Luật BHXH 2006, đến nay sau các lần sửa luật đều không xem xét thay đổi để đảm bảo ổn định, bền vững. Tổng mức đóng của lao động và chủ doanh nghiệp vào các quỹ bảo hiểm là 32% tiền lương tháng làm căn cứ tính đóng BHXH, trong đó Quỹ BHXH 25,5%, Quỹ Bảo hiểm y tế 4,5% và Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp 2%.
BHXH Việt Nam dẫn phân tích của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) rằng tỷ lệ đóng BHXH, BHTN của Việt Nam khoảng 27,5% tiền lương tháng (không tính đóng vào BHYT). Mức này tương đồng với nhiều nước có mô hình BHXH cung cấp chế độ an sinh tương tự.
Nhiều nước đóng thấp hơn thì chế độ cũng ít hơn. Đơn cử Malaysia đóng thấp hơn Việt Nam nhưng chế độ ốm đau, thai sản do người sử dụng lao động trực tiếp chi trả. Việt Nam chọn mô hình tính mức hưởng trước nên mức đóng luôn phải đuổi theo nhằm cân đối độ bền của Quỹ Hưu trí tử tuất.
Cơ quan bảo hiểm Việt Nam nêu thực tế nhiều doanh nghiệp chưa thực hiện đầy đủ quy định về BHXH, dù tiền lương tính đóng hiện hành gồm tổng mức lương, phụ cấp và khoản bổ sung khác ổn định, thường xuyên được ghi trong hợp đồng nhằm tiệm cận thu nhập thực tế của lao động. Cụ thể, có doanh nghiệp tách hơn 100 loại phụ cấp lẫn phúc lợi, không thể thu vì không đủ cơ sở pháp lý.
Xem xét đề xuất giảm tuổi nghỉ hưu với một số ngành nghề
Cũng phản hồi về kiến nghị cho người lao động trong một số nhóm ngành nghề được về hưu trước 5 năm so với tuổi nghỉ hưu theo quy định, ông Nguyễn Duy Cường, Phó Vụ trưởng Vụ BHXH (Bộ LĐ-TB&XH) – thành viên Ban soạn thảo cho biết, vấn đề tuổi nghỉ hưu đã được Trung ương bàn rất kỹ khi Chính phủ trình Đề án cải cách chính sách BHXH.
Nghị quyết 28 được ban hành cũng đã quy định rõ nội dung này. Hơn nữa, khi trình sửa đổi Bộ luật Lao động năm 2019 , Bộ LĐ-TB&XH đã cùng với các Bộ, ngành đánh giá rất kỹ.
Từ đó đưa ra lộ trình tăng tuổi nghỉ hưu từ năm 2021 mỗi năm tăng thêm 3 tháng với lao động nam, tăng thêm 4 tháng với lao động nữ cho đến khi nam đạt 62 tuổi vào năm 2028 và nữ đạt 60 tuổi vào năm 2035.
“Đề xuất tăng tuổi nghỉ hưu là với người lao động làm việc trong điều kiện lao động bình thường. Còn đối với người lao động làm việc trong các môi trường nặng nhọc, độc hại, đặc biệt độc hại nguy hiểm, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn thì người lao động vẫn được nghỉ hưu trước tối đa 5 tuổi so với tuổi nghỉ hưu quy định”, ông Cường thông tin.
Cũng theo Phó Vụ trưởng BHXH, thực tế vấn đề giảm tuổi nghỉ hưu này Bộ LĐ-TB&XH đã nhiều lần trả lời kiến nghị của các đơn vị, địa phương.
Tuy nhiên, Bộ sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành liên quan nghiên cứu, rà soát để sửa đổi, bổ sung danh mục nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm đối với một số nhóm như giáo viên mầm non, lao động trực tiếp…, trong đó có việc làm cơ sở xét điều kiện về tuổi hưởng lương hưu của người lao động.
Được biết, Luật BHXH sửa đổi được Quốc hội thảo luận tại kỳ họp 6 đang diễn ra, dự kiến thông qua tháng 5/2024 và có hiệu lực từ 1/7/2025.
Hà Anh
