Theo thống kê của Bảo hiểm Xã hội (BHXH) Việt Nam, tính đến tháng 10/2020, các đơn vị, doanh nghiệp (DN) trên cả nước còn nợ BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) tổng số tiền 21.685 tỷ đồng, chiếm 5,4% số phải thu, tăng 0,5% so với cùng kỳ năm 2019.
Nhiều doanh nghiệp trốn đóng BHXH
Ông Dương Văn Hào, Trưởng Ban Quản lý thu - sổ, thẻ BHXH Việt Nam, cho biết trong số này, nợ BHXH 16.674 tỷ đồng, nợ BHYT 3.868 tỷ đồng, nợ BHTN là 911 tỷ đồng.
 |
|
Người lao động có thể giám sát quá trình đóng BHXH thông qua ứng dụng VssID. |
Nguyên nhân của tình trạng nợ đọng, chậm đóng BHXH, BHYT, BHTN là do tính tuân thủ pháp luật của nhiều DN sử dụng lao động chưa tốt, nhất là ở nhóm DN vừa và nhỏ. Cá biệt có những DN cố tình tìm lý do đối phó, trốn tránh, chiếm dụng tiền đóng của người lao động để sử dụng vào mục đích khác.
Một số DN tuy không bị ảnh hưởng nặng nề bởi dịch COVID-19 nhưng lấy nguyên nhân dịch bệnh đã cố tình nợ đọng, trốn đóng hoặc đóng không đúng mức quy định. Trong khi đó, hệ thống chế tài điều chỉnh những vi phạm này chưa được quy định rõ ràng và chưa đủ tính răn đe cũng là nguyên nhân làm cho vi phạm gia tăng. Các hành vi nói trên không chỉ gây mất cân đối thu-chi Quỹ BHXH, mà còn làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của người lao động.
Từ đầu năm 2020 đến nay, ngành BHXH đã gửi khoảng 70 hồ sơ kiến nghị khởi tố DN nợ BHXH. Theo bà Nguyễn Thị Anh Thơ, Quyền Vụ trưởng Vụ Pháp chế (BHXH Việt Nam), tính đến hết tháng 8/2020, đã có 34/63 BHXH tỉnh, TP thực hiện việc kiến nghị khởi tố hành vi vi phạm pháp luật lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN của 67 đơn vị tới cơ quan công an.
Người lao động có thể tố cáo
Còn theo đại biểu Quốc hội Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), bức tranh kinh tế cũng còn nhiều điểm mà chúng ta chưa thể hài lòng. Trong khi các chính sách kinh tế vĩ mô như tài khóa, tiền tệ và các chính sách phát triển như nông nghiệp, xuất khẩu... được hoạch định tương đối tốt thì đại dịch COVID-19 cũng là phép thử cho thấy, mạng lưới an sinh xã hội vẫn còn nhiều lỗ hổng. Mặc dù đã tăng 1,3 lần trong 5 năm qua, nhưng cho đến nay mới chỉ có 1/3 lực lượng lao động tham gia BHXH.
Điều này cho thấy một phần là do khu vực kinh tế phi chính thức trong nền kinh tế nước ta còn quá lớn, mặt khác cũng có nghĩa là phần lớn người lao động đã và sẽ không nhận được những hỗ trợ cần thiết vào đúng thời điểm họ cần được hỗ trợ nhất.
Để minh bạch hóa thông tin và hạn chế tình trạng này, BHXH Việt Nam vừa mới triển khai ứng dụng VssID - BHXH số. Người dân sử dụng ứng dụng sẽ có thể thực hiện vai trò giám sát nghĩa vụ đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động của người sử dụng lao động. Ứng dụng này được kỳ vọng sẽ góp phần công khai, minh bạch thông tin và hạn chế tình trạng nợ đóng, trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động của các đơn vị, DN.
Tham dự buổi lễ công bố "Ứng dụng VssID - BHXH số trên nền tảng thiết bị di động", Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đánh giá, trên 60% dân số nước ta sử dụng điện thoại thông minh. Sắp tới đây, giá điện thoại thông minh mà Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông nói là chỉ còn 600.000 đồng một chiếc, việc sử dụng VssID này sẽ phổ cập rất nhanh. Ứng dụng này có lợi cho người dân mà việc gì có lợi cho người dân thì nên làm, từ việc nhỏ nhất.
Thông qua ứng dụng VssID, với tài khoản duy nhất cho mỗi cá nhân (chính là mã số BHXH), người lao động có thể trực tiếp theo dõi, giám sát việc đóng BHXH, BHYT, BHTN của chủ sử dụng lao động cho bản thân mình, qua đó có thể phản ánh đến các cơ quan chức năng để kịp thời phát hiện và xử lý, giúp giảm tình trạng trốn đóng, nợ đọng, bảo đảm quyền lợi cho người lao động. Cùng với đó, ứng dụng này cũng cung cấp nhiều dịch vụ, tiện ích khác... góp phần công khai, minh bạch thông tin về quá trình tham gia và thụ hưởng các chế độ, chính sách BHXH, BHYT đến từng người dân.
Cùng với đó, Thủ tướng đề nghị, BHXH Việt Nam cần chủ trì thực hiện các dịch vụ khác nữa chứ không riêng gì ứng dụng VssID. Đồng thời, tiếp tục nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước và xây dựng hệ thống chính sách, tổ chức bộ máy BHXH tinh gọn, chuyên nghiệp, hiện đại, tin cậy và minh bạch, từng bước mở rộng vững chắc diện bao phủ BHXH, hướng tới mục tiêu BHXH toàn dân.
Thy Lê
