Trong nửa đầu tháng 10/2020, Cục Phòng vệ thương mại (Cơ quan điều tra) thuộc Bộ Công Thương đã gửi bản câu hỏi điều tra dành cho nhà sản xuất, xuất khẩu nước ngoài và Chính phủ Thái Lan trong vụ việc điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với một số sản phẩm đường mía có xuất xứ từ Thái Lan.
Sức ép lớn từ đường ngoại
Thời hạn để trả lời bản câu hỏi điều tra là trước 17h ngày 13/11/2020 (theo giờ Hà Nội). Để đảm bảo quyền và lợi ích của mình, Cơ quan điều tra đề nghị tất cả các nhà sản xuất/xuất khẩu nước ngoài có liên quan và Chính phủ Thái Lan tham gia, hợp tác đầy đủ trong suốt quá trình điều tra. Nội dung bản trả lời sẽ là căn cứ để Cơ quan điều tra xem xét và đưa ra kết luận điều tra của vụ việc.
 |
|
Đường nhập từ Thái Lan tràn ngập trong siêu thị MM Mega Market ở Tp.HCM. |
Trong trường hợp không nhận được thông tin trả lời đúng hạn hoặc trong trường hợp thông tin cung cấp không chính xác, không đầy đủ theo yêu cầu thì Cơ quan điều tra sẽ sử dụng thông tin sẵn có để đưa ra kết luận theo quy định tại Điều 75 Luật Quản lý ngoại thương.
Trước đó, vào ngày 21/9/2020, Bộ Công Thương ban hành quyết định điều tra áp dụng biện pháp chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với một số sản phẩm đường mía xuất xứ từ Thái Lan.
Theo tính toán của Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA), lượng đường nhập khẩu (NK) trong 9 tháng đầu năm nay lên tới trên 1 triệu tấn, trong đó khoảng 90% là đường Thái Lan, vượt sản lượng sản xuất trong nước.
Trong khi đó, cả nước hiện chỉ còn 29 nhà máy hoạt động, sản lượng đường sản xuất là 913.397 tấn, giảm 405.979 tấn, tương đương 34,58% so với vụ trước.
Điều đáng nói là một lượng lớn đường NK từ Thái Lan đang tràn ngập thị trường khiến nguồn cung dư thừa, dẫn đến giá đường trên thị trường duy trì ở mức thấp, thấp hơn giá thành sản xuất. Đường sản xuất từ mía ở trong nước hầu như không tiêu thụ được.
Càng đáng quan ngại hơn khi mà một số doanh nghiệp (DN) ngành đường và DN chế biến thực phẩm - đồ uống vẫn đang NK trực tiếp đường thô giá rẻ từ Thái Lan để luyện đường, hoặc dùng làm nguyên liệu chế biến.
Về lâu về dài, việc đường Thái Lan giá rẻ NK vào Việt Nam với số lượng lớn mỗi năm sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng tới giá bán đường và sự "sống còn" của các DN ngành đường trong nước.
Đứng ở góc độ DN trong nước, ông Phạm Hồng Dương, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng quản trị TTC Sugar cho biết, dự kiến hết năm 2020, Việt Nam NK 1,2 triệu tấn. Như vậy, tổng nguồn cung ra thị trường là khoảng 2 triệu tấn. Thị phần trong nước phụ thuộc vào nước ngoài là điều bất hợp lý cho nông dân, nhà máy và DN nội địa.
Cần những giải pháp căn cơ
Còn theo ông Phan Văn Chinh, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), kể từ khi bỏ hạn ngạch thuế quan trong ASEAN, lượng đường mía NK từ Thái Lan vào Việt Nam chiếm tỷ lệ chủ yếu.
Nhiều ý kiến cho rằng cần sớm áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại đối với sản phẩm đường NK từ Thái Lan phù hợp với các cam kết quốc tế. Đặc biệt là nên đưa sản phẩm đường vào nhóm hàng “đặc biệt nhạy cảm” của biểu thuế để được áp dụng điều khoản số 24 của Hiệp định thương mại hàng hóa ASEAN (Hiệp định ATIGA).
Hơn nữa, cần áp dụng các biện pháp hành chính liên quan đến thương quyền phân phối đường trong nước mà Indonesia và Philippines đều đang áp dụng. Bởi hiện nay, ngoài Việt Nam thì Indonesia, Philippines được cho là các quốc gia trong ASEAN NK đường khá lớn từ Thái Lan.
Theo các chuyên gia, Việt Nam chưa có các công cụ hữu hiệu để bảo vệ thị trường đường nội địa như các quốc gia lân cận, khi họ (bằng nhiều cách khác nhau) chỉ cho phép đường NK được vào thị trường sau khi đường sản xuất từ mía trong nước đã được tiêu thụ.
Câu hỏi đặt ra làm thế nào để bảo hộ ngành mía đường trong nước một cách hợp pháp, hợp lý trước đường nhập từ Thái Lan? Về khía cạnh này, ông Phan Văn Chinh cho rằng, việc áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại là phù hợp với các cam kết quốc tế đối với mặt hàng đường NK.
Đặc biệt là cần làm rõ các khoản trợ cấp gây nên phá giá của mặt hàng đường Thái Lan để có điều tra phù hợp. Theo ông Phạm Hồng Dương, các biện pháp phòng vệ là chính đáng, phù hợp thông lệ quốc tế để ngăn chặn dòng đường trắng giá rẻ đang vào Việt Nam, mà dự kiến trong năm nay là 1,2 triệu tấn, năm sau có thể lên tới 1,6 triệu tấn.
Tuy nhiên, nên thấy rằng việc dùng “đòn” phòng vệ cũng chỉ là giải pháp tạm thời. Điều quan trọng là cần những giải pháp căn cơ hơn để ngành mía đường Việt trong tương lai có thể cạnh tranh sòng phẳng với đường Thái Lan.
Muốn làm được điều đó đòi hỏi ngành mía đường Việt Nam cần phải thu hẹp khoảng cách chênh lệch về chi phí sản xuất và công suất. Bởi thực tế, theo ước tính chi phí sản xuất đường từ mía của Việt Nam hiện cao hơn 30% - 40% so với Thái Lan. Ngoài ra, công suất trung bình của các nhà máy tại Việt Nam mới chỉ tương đương với 1/3 công suất trung bình của Thái Lan.
Hơn nữa, không thể thiếu các chính sách hỗ trợ của Nhà nước với ngành mía đường. Chẳng hạn như việc đầu tư vào công nghệ. Nhìn vào Thái Lan sẽ thấy, nếu đầu tư phát triển công nghệ thì DN sẽ được miễn 100% thuế thu nhập.
Thế Vinh
