Sắt thép là một trong những ngành chịu tác động trực tiếp từ cơ chế điều chỉnh carbon qua biên giới của EU (CBAM). Đây là công cụ chính sách mới của EU cho phép đánh thuế bổ sung đối với hàng nhập khẩu có mức phát thải cao.
Tác động lớn tới doanh nghiệp thép
Theo đó, từ tháng 10/2023, các doanh nghiệp thép sẽ phải thực hiện một báo cáo về tổng phát thải tích hợp trong hàng hóa theo loại và không chịu phí CBAM. Sau khi được vận hành chính thức từ ngày 01/01/2026, doanh nghiệp thép sẽ phải mua 1 chứng chỉ CBAM cho mỗi tấn CO2 tương đương có trong sản phẩm nhập khẩu vào EU dựa trên hạn ngạch miễn phí ETS và phần trăm CBAM. Đến năm 2034, cơ chế CBAM sẽ có hiệu lực và các doanh nghiệp thép sẽ phải nộp 100% phí.
Theo vị lãnh đạo Posco Hàn Quốc, CBAM ảnh hưởng nhiều tới ngành thép. Theo đó, để ứng phó với quy định này, Posco Hàn Quốc đang hướng tới mục tiêu đến năm 2050 sẽ trung hòa carbon. Để thực hiện mục tiêu này, lộ trình từ nay tới năm 2040, Posco sẽ giảm 50% lượng khí thải carbon. “Đây là thách thức không đơn giản”, vị lãnh đạo Posco Hàn Quốc cho biết đang khai thác một kỹ thuật tiên tiến mới là không dùng carbon sản xuất thép mà thay thế bằng hydro.
 |
|
Sắt thép là một trong những ngành chịu tác động trực tiếp từ cơ chế điều chỉnh carbon qua biên giới của EU (CBAM). |
Tại Việt Nam, Posco có 3 công ty chi nhánh. Lãnh đạo tập đoàn này cũng cho biết đã nắm rõ lộ trình áp dụng cơ chế CBAM, nhưng vẫn còn một số vấn đề về cơ chế chưa rõ. “Bản thân tôi năm ngoái đã đến châu Âu 5 lần để nói chuyện vấn đề này. EU cũng nhận định còn một số vấn đề liên quan tới cơ chế. Tuy nhiên, họ vẫn kiên quyết với lộ trình kể từ tháng 10 năm nay, các công ty thép, trong đó có Việt Nam phải thực hiện chế độ báo cáo, nếu thông tin không chính xác thì sẽ bị phạt tiền”, vị này cho biết.
Theo đại diện Posco, đây sẽ là rào cản thương mại với ngành thép, đòi hỏi các doanh nghiệp trong ngành thép cần “bắt tay nhau để đi xa hơn”, ứng phó với cơ chế CBMA.
Ông Đinh Quốc Thái, Tổng Thư ký Hiệp hội Thép Việt Nam cho biết, EU là một trong những thị trường hàng đầu của ngành thép. Nếu các doanh nghiệp thép không ứng phó tốt với CBAM của EU thì lượng hàng xuất khẩu sang EU, quan hệ thương mại hai chiều về thép với EU bị ảnh hưởng. Đây sẽ là thách thức rất lớn đối với doanh nghiệp thép.
Ông Thái nhắc tới từ 1/10 năm nay, các doanh nghiệp thép sẽ phải trực tiếp báo cáo với phía EU, do vậy phải chuẩn bị tài liệu tốt nhất để đáp ứng yêu cầu của EU.
Về câu hỏi đến nay các doanh nghiệp đã biết tới CBAM như thế nào? ông Thái chia sẻ với VnBusiness rằng các doanh nghiệp xuất khẩu sang EU đã biết tới quy định trên, tuy nhiên ứng phó thế nào thì phải có kinh nghiệm “vì cái gì mới thì khó đáp ứng”. Doanh nghiệp mong muốn có thêm sự hỗ trợ của Nhà nước, đồng thời giải thích thêm về các khái niệm kỹ thuật cho doanh nghiệp.
Nhiều thị trường cũng sẽ siết quy định về phát thải carbon
Về phía Hiệp hội, ông Thái cho biết sẽ tiếp tục tổ chức các buổi hội thảo trao đổi về kiến thức, đồng thời phổ biến thông tin về CBAM trong bản tin nội bộ hàng tháng của Hiệp hội.
“Trong nguy có cơ, tôi hy vọng ngành thép sẽ tận dụng được cơ hội và vượt qua nguy cơ. Hiện nay cơ chế tương tự như CBAM đang "manh nha" ở nhiều quốc gia như Mỹ, Úc, Canada… Doanh nghiệp xuất khẩu cần cố gắng có kế hoạch tốt để ứng phó với cơ chế này”, ông Thái lưu ý.
Ông Tăng Thế Hùng - Phó Vụ trưởng Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững (Bộ Công Thương) cũng nhìn nhận, cơ chế tương tự như CBAM sẽ mở rộng ra với các thị trường khác, chứ không chỉ dừng ở EU. Ngành thép vốn là ngành tiêu thụ nhiều năng lượng, vì vậy, các doanh nghiệp cần hành động nhiều hơn để tuân thủ quy định mới theo Luật Bảo vệ môi trường.
Hơn nữa, hiện nay trước các quy định về kiểm soát phát phát thải nhà kính, trên thế giới nhiều tập đoàn hàng đầu như Nike, Adidas, Coca - Cola, Heineken… cũng đưa ra các tiêu chí quan trọng về môi trường để lựa chọn nhà cung cấp. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp Việt Nam muốn tham gia vào chuỗi của các thương hiệu toàn cầu cần đáp ứng các quy định về giảm phát thải carbon.
Nhận định thị trường của Tổng công ty thép Việt Nam chủ yếu ở nội địa nên hiện tại chưa chịu nhiều tác động bởi các quy định mới từ phát thải carbon, song ông Phạm Công Thảo, Phó Tổng giám đốc cho biết, doanh nghiệp này cũng đang nắm bắt thông tin, chuẩn bị để ứng phó, bởi mục tiêu là mở rộng thêm thị trường xuất khẩu. “Nếu không nắm kỹ quy định sẽ khó nắm bắt được cơ hội xuất khẩu trong thời gian tới, nhất là khi thị trường trong nước ngày càng cạnh tranh khốc liệt”, ông Thảo nói.
Ông Thảo chia sẻ thêm, về lâu dài doanh nghiệp thép cần sản xuất thép xanh. Tuy nhiên, làm thép xanh là con đường dài, đòi hỏi nguồn lực về tài chính, cũng như sự chủ động của doanh nghiệp rất lớn, nhất là khi các quy định giảm phát thải carbon vẫn còn mới. Về phía Tổng công ty Thép Việt Nam, doanh nghiệp sẽ cố gắng đến năm 2050 sẽ trung hòa được carbon.
Ông Nghiêm Xuân Đa, Chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam khẳng định: Ngành thép Việt Nam và doanh nghiệp thép đã và đang tiếp tục hành động đáp ứng cơ chế điều chỉnh carbon của EU, nghiên cứu đánh giá tác động tới Việt Nam cũng như với ngành thép; nghiên cứu giải pháp, lộ trình triển khai nhằm cân bằng phát thải carbon với sản xuất thép.
Lê Thúy
