Dự kiến vào ngày 19/12 sắp tới CTCP Sản xuất và Kinh doanh VinMetal (một doanh nghiệp nội địa trong lĩnh vực công nghiệp luyện kim) sẽ khởi công nhà máy thép tại Hà Tĩnh với tổng vốn đầu tư 80.000 tỷ đồng, công suất thiết kế 5 triệu tấn/năm, quy mô hơn 461 ha. Nhà máy này tập trung vào các dòng thép xây dựng dân dụng, HRC, thép cường độ cao và thép hợp kim đặc chủng phục vụ sản xuất xe điện và hạ tầng giao thông tốc độ cao.
Từ cẩn trọng rủi ro ngành thép
Trước sự kiện nêu trên, Bộ phận phân tích thuộc Công ty chứng khoán PSI nhận định bên cạnh tăng cường công suất sản xuất của nhóm doanh nghiệp (DN) trong nước, động thái này nhiều khả năng cũng sẽ tạo ra những dịch chuyển đáng kể trong cục diện thị phần ngành thép Việt Nam.
 |
|
Áp lực cạnh tranh càng khó lường với các DN ngành tiêu dùng nội địa trong năm 2026 sắp tới trước mối lo hàng nhập khẩu giá rẻ từ Trung Quốc sẽ tiếp tục tràn vào Việt Nam. |
Theo đó, sự xuất hiện của một DN có quy mô lớn sẽ đặt ra thách thức mới với các DN hiện hữu trong vấn đề cạnh tranh giá bán cũng như khả năng tìm kiếm đầu ra cho các sản phẩm.
Đồng thời, động thái này cũng phản ánh rõ xu hướng khép kín chuỗi giá trị của DN, giảm thiểu phụ thuộc vào các nguồn cung bên ngoài cho các dự án bất động sản hay xe điện và hạ tầng giao thông. Qua đó đòi hỏi các DN khác phải có những chiến lược hoạt động linh hoạt nhằm thích ứng với khả năng suy giảm nguồn tiêu thụ từ các dự án này.
Trong báo cáo triển vọng ngành thép năm 2026 được phát hành hôm 15/12/2025, phía PSI có lưu ý ngành thép cẩn trọng trước rủi ro cạnh tranh. Một rủi ro cần đặc biệt theo dõi đối với tiêu thụ và giá bán thép là nguy cơ gia tăng cạnh tranh khi ngành thép khu vực vẫn đang chứng kiến tình trạng dư cung và thị trường tiêu thụ chính là thị trường nội địa mới chỉ có những dấu hiệu phục hồi nhẹ.
“Trong bối cảnh này, nếu các nhà sản xuất thép trong khu vực xuất khẩu vào Việt Nam với giá bán cạnh tranh hơn, giá bán thép trong nước có thể chịu áp lực giảm. Đồng thời, khả năng phục hồi nhu cầu nội địa còn hạn chế, chủ yếu tập trung ở mảng bất động sản và đầu tư công, khiến sức hấp thụ của thị trường có thể sẽ là không đủ để cân bằng cung cầu”, phía PSI chỉ rõ về rủi ro cạnh tranh tiềm ẩn với ngành thép Việt.
Từ mối lo gia tăng sức ép cạnh tranh với ngành thép Việt Nam, bà Johanna Vũ Thị Xoan, Giám đốc Chiến lược Phát triển CTCP Kim loại Công nghiệp Stavian, có đưa ra giải pháp cho các DN thép nội địa trong thời gian tới là cần theo phương châm “đa dạng hóa – số hóa – xanh hóa – hợp tác, liên minh” để nâng cao sức cạnh tranh.
Còn theo ông Lê Việt, Tổng giám đốc Công ty TNHH MTV Thép Miền Nam - VNSteel (SSCV), để vượt qua sức ép cạnh tranh của một DN thép nội địa trên “sân nhà” thì phía công ty đang nỗ lực đa dạng sản phẩm (từ thép xây dựng cho đến thép chất lượng cao), cũng như mở rộng mạng lưới phân phối, trung tâm dịch vụ thép và tận dụng đầu tư công, dự án hạ tầng.
“Chúng tôi cũng mong rằng Chính phủ sẽ ban hành Chiến lược phát triển ngành thép và triển khai các chính sách phù hợp để bảo vệ nền sản xuất trong nước, đảm bảo năng lực cạnh tranh. Bên cạnh đó cần cân đối chuỗi cung ứng từ thượng nguồn đến hạ nguồn, kiểm soát dư thừa công suất đối với các sản phẩm dân dụng, hướng tới các sản phẩm chất lượng cao”, ông Việt bày tỏ.
Đến sức ép gia tăng lên ngành tiêu dùng, mía đường
Và mối lo cạnh tranh “leo thang” vào năm 2026 không chỉ với ngành thép Việt mà còn được dự đoán sẽ tiếp tục gây sức ép cho DN nội địa ở một số lĩnh vực quan trọng khác.
Đơn cử như với ngành tiêu dùng. Áp lực cạnh tranh càng khó lường với các DN nội địa trước mối lo hàng nhập khẩu giá rẻ từ Trung Quốc sẽ tiếp tục tràn vào Việt Nam.
Không chỉ vậy, trong báo cáo triển vọng ngành tiêu dùng Việt Nam năm 2026 được phát hành trong tháng 12/2025, Bộ phận phân tích thuộc Công ty chứng khoán Guotai Junan chỉ rõ tác động lên giá cả sau khung thỏa thuận thương mại với Mỹ.
Cụ thể, theo nghị định 73/2025/NĐ-CP về việc miễn thuế nhập khẩu hàng từ Mỹ đem lại một số tác động đến DN nội địa và người tiêu dùng đặc biệt là ô tô, năng lượng – nguyên liệu đầu vào và nông sản cao cấp. Trong đó, ô tô Mỹ được hạ thuế từ mức rất cao xuống 32–50%, giúp giá xe nhập khẩu giảm đáng kể.
“Điều này mang lại lợi ích rõ rệt cho người tiêu dùng ở phân khúc trung – cao cấp, nhưng đồng thời tạo sức ép cạnh tranh trực tiếp lên các hãng xe lắp ráp trong nước, buộc họ phải nâng chất lượng và tối ưu chi phí”, phía Guotai Junan đánh giá.
Hoặc như với nhóm nông sản Mỹ như táo, cherry, hạnh nhân, đùi gà đông lạnh, nho khô…với mức thuế giảm mạnh xuống còn 5–15%, khiến giá hàng nhập khẩu cạnh tranh hơn.
“Người tiêu dùng được hưởng lợi từ sản phẩm đa dạng, chất lượng cao và giá dễ tiếp cận hơn. Tuy nhiên, điều này gia tăng áp lực cho một số nhà sản xuất nội địa, đặc biệt trong các ngành trái cây và thực phẩm chăn nuôi, khi hàng Mỹ có lợi thế về quy mô và giá thành”, chuyên gia phân tích của Guotai Junan nhận định.
Hay như ở ngành mía đường. Giới phân tích dự báo triển vọng kém khả quan trong bối cảnh ngành này đang trong tình trạng dư cung và giá đường trong nước giảm mạnh. Xu hướng này có lẽ sẽ tiếp tục trong năm 2026, cạnh tranh sẽ càng trở nên gay gắt hơn đối với các DN mía đường nội địa trước khi có thể hồi phục trở lại khi hàng tồn kho được tiêu thụ bớt.
Theo Bộ phận phân tích của Guotai Junan, mảng kinh doanh đường trong nước đang chịu áp lực cạnh tranh từ đường nhập lậu và tồn kho cao kỷ lục. Giá đường thế giới và trong nước đều giảm mạnh do nguồn cung phục hồi từ Brazil và Ấn Độ, tồn kho nội địa dư thừa kỷ lục và đường lậu từ Thái Lan, Campuchia và Lào cùng đường lỏng HFCS tràn vào thị trường gây áp lực cạnh tranh.
Trong khi đó, tình trạng buôn lậu đường tiếp tục diễn biến phức tạp trên cả nước, bất chấp sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan chức năng. Điều này dẫn đến lượng đường tồn kho tại các nhà máy trong nước đạt mức kỷ lục, hơn 70% sản lượng niên vụ 2024/2025.
Điều đáng nói, giá đường nội địa của Việt Nam hiện đang ở mức thấp nhất so với các nước trong khu vực. Dữ liệu cho thấy, giá đường bình quân tại Manila (Philippines) đạt 32.476 đồng/kg, tại Indonesia là 29.625 đồng/kg, và tại Trung Quốc là 20.945 đồng/kg. Trong khi đó, giá đường tại Việt Nam chỉ ở mức 18.898 đồng/kg.
Giới quan sát mong rằng với sự rà soát gắt gao hàng nhái, hàng lậu từ chính phủ thể hiện qua công điện số 65/CĐ-TTg, 72/CĐ-TTg và chỉ thị số 13/CT-TTg, ngành đường năm 2026 kỳ vọng sẽ có khởi sắc. Tuy nhiên trong ngắn hạn, ngành sẽ cần thời gian khắc phục hàng tồn kho, buộc các DN phải giảm giá sâu để bán ra.
Có nhìn vào những dự báo mới nhất với các ngành hàng nêu trên để thấy trước sức ép cạnh tranh “leo thang” vào năm 2026 sắp tới đang cần các DN khối nội phải có những chiến lược linh hoạt hơn nữa để không phải chịu cảnh thất thế.
Thế Vinh
