Tại Hội thảo “Điều kiện kinh doanh và quản lý, kiểm tra chuyên ngành trong lĩnh vực lao động: Một số vấn đề và yêu cầu cải cách” ngày 4/12, bà Nguyễn Minh Thảo, Trưởng ban Môi trường kinh doanh và Năng lực cạnh tranh - Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), cho biết cải cách điều kiện kinh doanh (ĐKKD) trong lĩnh vực lao động vẫn tồn tại một sản phẩm nhiều bộ ngành quản lý, gây khó khăn hơn cho doanh nghiệp (DN).
Càng cải cách càng “rườm rà”
Nhiều ý kiến thẳng thắn nhận xét về kết quả cắt giảm ĐKKD trong lĩnh vực lao động. Theo đó, có rất ít ĐKKD trong lĩnh vực này được cắt giảm. Các cải cách về ĐKKD chủ yếu dưới hình thức giảm mức độ yêu cầu về số lượng nhân sự hoặc giảm yêu cầu về quy mô diện tích của cơ sở vật chất. Trong nhiều trường hợp, các cải cách như vậy không có nhiều ý nghĩa.
Chẳng hạn như trong hoạt động kiểm định kỹ thuật an toàn lao động. Trước đây, các DN hoạt động kiểm định kỹ thuật an toàn lao động xin cấp phép tại một đầu mối là Bộ LĐ-TB&XH, nay phải xin giấy phép của 10 Bộ với cùng một nội dung công việc.
Trong nhiều trường hợp, các quy chuẩn, quy trình, biểu mẫu… về kiểm định an toàn lao động giống nhau, nhưng các Bộ không thừa nhận kết quả của nhau mà vẫn yêu cầu tham gia đào tạo lại để được cấp chứng chỉ.
Theo tính toán của CIEM, chi phí đào tạo chính thức mà DN phải trả là khoảng 10 triệu đồng/người.
Bà Thảo dẫn chứng cụ thể về ĐKKD dịch vụ huấn luyện an toàn lao động, vệ sinh lao động đối với tổ chức huấn luyện, quy định trước khi cắt giảm là “có ít nhất 5 người huấn luyện cơ hữu huấn luyện nội dung chuyên ngành, trong đó có ít nhất 3 người huấn huyện chuyên ngành phù hợp với chuyên ngành đăng ký huấn luyện và 1 người huấn luyện sơ cứu, cấp cứu tai nạn lao động”.
Sau khi cắt giảm, điều kiện là “có ít nhất 4 người huấn luyện cơ hữu huấn luyện nội dung chuyên ngành, trong đó có ít nhất 1 người huấn huyện chuyên ngành phù hợp với chuyên ngành đăng ký huấn luyện và 1 người huấn luyện sơ cứu, cấp cứu tai nạn lao động”.
Tương tự, điều kiện về cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động giáo dục nghề nghiệp, quy định trước khi cắt giảm là “diện tích phòng học lý thuyết; phòng, xưởng thực hành, thực tập dùng cho giảng dạy, học tập đảm bảo ở mức bình quân ít nhất là 5,5 - 7,5m2/chỗ học”, sau khi cắt giảm là “diện tích phòng học lý thuyết; phòng, xưởng thực hành, thực tập dùng cho giảng dạy, học tập đảm bảo ở mức bình quân ít nhất là 5,5m2/ chỗ học”.
Tại Hội thảo, nhiều DN cũng “than thở” về tình trạng kiểm định chia đều cho các Bộ ngành quản lý gây khó khăn cho DN. Ông Nguyễn Minh Quân, CTCP Kiểm định kỹ thuật an toàn Quốc gia (Tp.HCM), nhấn mạnh: “Miếng bánh về kiểm định chia đều cho các Bộ ngành quản lý, gây khó khăn, phiền hà, tốn kém cho DN. Do vậy, cần phải có sự thay đổi, xem lại để tạo sự chuẩn hóa về mặt quy chuẩn, tạo điều kiện cho DN thực thi và phát triển”.
Cắt giảm ĐKKD trong lĩnh vực lao động hiện vẫn còn cơ học và chưa thực chất |
Thiếu cơ sở khoa học để cắt giảm
Bình luận về nội dung này, Ts. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng CIEM, khẳng định: “Với rất nhiều ví dụ trong hàng loạt lĩnh vực liên quan đến quản lý lao động, ĐKKD đang “cải lùi” thay vì cải cách”. Đồng thời, ông Cung đặt ra lo ngại về cơ sở khoa học của việc cắt giảm các ĐKKD này.
Theo ông Cung, kiểm nghiệm, chứng nhận sản phẩm là việc tạo niềm tin cho người tiêu dùng, thị trường. Tuy nhiên, rõ ràng thay đổi quản lý nhà nước về an toàn sản phẩm chưa đạt được mục tiêu bảo vệ cộng đồng, lại gây phiền hà, tạo ra tốn kém cho DN.
“Trong thời đại cách mạng 4.0, những loại hình đào tạo online đang trở lên phổ biến thì việc đưa ra những quy định như thế này vừa không tạo ra đột phá trong việc đưa ra mô hình kinh doanh mới, còn vô hình trung làm khó DN, mà ở Việt Nam đã vi phạm luật là không thể thực hiện được”, ông Cung nói.
Nguyên Viện trưởng CIEM nhấn mạnh: một trong những lựa chọn đầu tiên là khi phát sinh vấn đề hoặc tìm kiếm giải pháp tốt hơn thì người làm chính sách mới cần thay đổi. Tuy nhiên, có nhiều ĐKKD mà Bộ LĐ-TB&XH đang làm tốt, không hiểu sao lại thay đổi?
Đại diện Phòng Công nghiệp và Thương mại Việt Nam (VCCI) kiến nghị trong thời gian tới cần rà soát danh mục hàng hóa tiến tới cắt giảm dựa trên lịch sử tai nạn và thiệt hại, phải so sánh thiệt hại với chi phí kiểm định cho toàn bộ sản phẩm đó. Hay dựa trên lịch sử kiểm định, xem xét tỷ lệ kết quả không đạt.
Điển hình, quy định về quy trình kiểm định bình khí nén có quy định kiểm định mặt trong bình khí nén khi không thể chui vào bên trong bồn khí gas để kiểm tra mặt trong được. Hay kiểm định điều hòa tổng cho tòa nhà bắt buộc phải rút toàn bộ dung môi ra để làm đúng phương pháp thì tòa nhà phải tắt điều hòa, thông gió trong 3-5 ngày, gây chi phí lớn cho DN.
Ông Vũ Tiến Thành, Trưởng phòng Quản lý an toàn lao động - Bộ LĐTB&XH, thừa nhận những điều bất cập mà các ý kiến tại Hội thảo nêu là một thực tế, có rất nhiều điều vô lý, Bộ cũng đang sửa đổi các quy định. Tuy nhiên, Bộ LĐ-TB&XH hiện cũng không nhận được đề xuất sửa đổi của các Bộ liên quan.
Dưới góc độ của cơ quan nghiên cứu chính sách, các chuyên gia đến từ CIEM cho rằng trong thời gian tới cần phải tiếp tục bãi bỏ, cải cách thực chất về quy định về ĐKKD. Đồng thời, thống nhất đầu mối quản lý về an toàn lao động; cắt giảm danh mục mặt hàng quản lý, kiểm tra chuyên ngành theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng. Bên cạnh đó, thực hiện kiểm tra an toàn lao động đối với hàng hóa có nguy cơ gây mất an toàn trước khi đưa vào vận hành, lưu thông thay vì trước thông quan; cải cách các quy định và thực thi về huấn luyện an toàn, vệ sinh lao động.
Hoàng Hà
Ông Đậu Anh Tuấn - Trưởng ban Pháp chế, VCCI Những bất cập trong kiểm định trùng lặp, nhiều mặt hàng thiếu quy chuẩn kỹ thuật. Quy chuẩn kỹ thuật, quy trình kiểm định bất hợp lý; giá sàn dịch vụ kiểm định; tổ chức bộ phận y tế trong DN… Do vậy, danh mục phải đi kèm với quy chuẩn kỹ thuật và quy trình kiểm tra tương ứng; công tác lấy ý kiến khi xây dựng quy chuẩn, quy trình kiểm định phải được làm kỹ lưỡng và bãi bỏ giá sàn dịch vụ. Đồng thời, cần miễn cho các cơ sở có quy mô nhỏ và ngành nghề nguy cơ thấp như: văn phòng, thương mại, dịch vụ phổ thông. Bà Rita Ramalho - Chuyên gia Ngân hàng Thế giới Gỡ bỏ rào cản kinh doanh là biện pháp tích cực để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. ĐKKD dễ dàng hơn có thể đẩy cao mức độ khởi nghiệp, từ đó làm tăng cơ hội nghề nghiệp, nguồn thu thuế của Chính phủ và thu nhập của người dân. Việc này sẽ hỗ trợ đáng kể cho nền kinh tế toàn cầu, vốn được Quỹ Tiền tệ Quốc tế dự báo tăng trưởng 3% năm nay - thấp nhất hơn 10 năm. Luật sư Nguyễn Quốc Phong - Công ty Luật Aliat Legal Cần khắc phục một số tình trạng như: cán bộ chưa hiểu rõ quy định; thiếu sự chia sẻ thông tin và phối hợp hoạt động giữa các ban, ngành liên quan hay việc giải thích, hướng dẫn chưa rõ ràng... vốn là những bất cập còn tồn tại cố hữu mà nhiều năm qua vẫn chưa khắc phục triệt để. Cần phải phân cấp rõ ràng cho các sở ở địa phương. Đồng thời, phải có một cơ chế giám sát để các cơ quan nhà nước phải làm đúng theo luật. |