Dự án nâng cấp Trans Mountain - hệ thống đường ống dẫn dầu thuộc sở hữu nhà nước chạy từ Alberta đến Vancouver, sau khi được thông qua sẽ giúp tăng công suất vận chuyển mỗi ngày thêm 590.000 thùng, tương đương 15% so với công suất 4 triệu thùng hiện nay. Ông Trudeau cho biết đơn vị chịu trách nhiệm xây dựng đường ống hy vọng sẽ khởi công sớm.
Dự án “cứu cánh” cho cả một ngành
Nhiều năm qua, Trans Mountain liên tiếp bị phản đối, khiếu kiện bởi các nhà hoạt động vì môi trường, đại diện cư dân bản địa và chính quyền British Columbia. Để “bảo toàn tính mạng” cho dự án, chính phủ Canada đã quyết định mua lại dự án từ Kinder Morgan Inc trong năm ngoái.
Đây là bước đi được cho là mạo hiểm của ông Trudeau vì có thể gây mất lòng các cử tri quan tâm tới các vấn đề môi trường trong khi cuộc bầu cử tháng 10 đang tới gần.
Tuy nhiên, cũng phải nhìn nhận một thực tế rằng Trans Mountain đang là dự án “Made in Canada” duy nhất trong một lĩnh vực mà Canada rất “bí bách” về năng lực vận chuyển và điều này lại gây áp lực lên giá dầu thô trong nước cũng như cản trở hoạt động sản xuất.
“Quyết định trên sẽ giúp củng cố niềm tin vào lĩnh vực dầu khí của Tây Canada. Tuy nhiên, các nhà đầu tư quốc tế vẫn sẽ dè chừng cho đến khi dự án được khởi công”, ông Kevin Birn - Giám đốc phụ trách thị trường dầu thô Bắc Mỹ của IHS Markit, nhận định.
Ông Trudeau cũng cần phải lưu ý tới phản ứng ở các vùng sản xuất năng lượng như Alberta, nơi mà dư luận có thể đối đầu với lập trường cứng rắn của ông về vấn đề môi trường.
Giới lập pháp ở những nơi này cũng như các chuyên gia trong ngành cho rằng đề xuất của đảng Tự do về việc thay đổi quy định về đánh giá dự án sẽ bóp nghẹt đầu tư trong tương lai vào lĩnh vực năng lượng.
Ủy ban Năng lượng Quốc gia Canada đã đặt ra 156 biện pháp bắt buộc để dự án Trans Mountain được thông qua, cùng với 16 khuyến nghị về giảm thiểu tác động của việc gia tăng lưu lượng vận tải biển. Chính phủ nước này cũng sẽ hành động tích cực hơn để đáp ứng nhu cầu của cộng đồng cư dân bản địa và sẽ bắt đầu quá trình trao quyền cổ đông dự án cho chính cư dân.
Ông Delbert Wapass - Chủ tịch điều hành Project Reconciliation - một tổ chức đại diện cho cộng đồng người bản địa, cho biết sẽ nhanh chóng làm việc với chính phủ và nhận định việc mua cổ phần dự án có thể được thực hiện ngay trong năm nay.
 |
|
Đây là dự án “Made in Canada” duy nhất trong một lĩnh vực mà Canada rất bí bách về năng lực vận chuyển |
Câu hỏi về tính khả thi
Cho dù được chính phủ của Thủ tướng Trudeau thông qua, dự án Trans Mountain vẫn chưa vượt hết chướng ngại vật về pháp lý và chính trị. Phản ứng trái chiều từ dư luận cùng với đơn thư khiếu nại có thể khiến dự án chậm tiến độ.
Chính quyền British Columbia thì đang kiến nghị Tòa án Tối cao ra phán quyết quyền hạn chế hoạt động vận chuyển dầu qua địa phận của mình. Rủi ro biểu tình cũng có thể khiến hoạt động xây dựng bị gián đoạn.
Ông Tzeporah Berman - Giám đốc chương trình quốc tế tại tổ chức phi chính phủ vì môi trường Stand.Earth, phản đối quyết định của chính phủ Canada về cả góc độ kinh tế lẫn môi trường, với lý do việc nâng cấp dự án sẽ chỉ làm tăng lượng dầu chuyển từ Canada sang các nhà máy lọc dầu của Mỹ, thay vì tìm kiếm thị trường mới ở châu Á.
Cam kết của chính phủ Canada về việc sử dụng lợi nhuận từ dự án cho Trans Mountain các dự án năng lượng sạch khác chưa chắc đã khiến dư luận nguôi ngoai về chi phí chênh lệch giữa giá mua và chi phí xây dựng (khoảng 7,5 tỷ USD) mà tiền thuế của dân phải gánh.
Dự toán tổng chi phí xây dựng dự án cũng là một chủ đề bàn tán. Văn phòng Ngân sách nghị viện Canada ước tính khoảng 9,3 tỷ đô la Canada (CAD), trong khi nghiên cứu của Credit Suisse cho ra con số 7,4 tỷ CAD.
Việc thiếu các phương án vận chuyển đã khiến ngành công nghiệp dầu mỏ Canada rơi vào khủng hoảng năm 2018, khi đầu ra từ một vài dự án lớn vượt quá năng lực vận chuyển.
Sản phẩm dầu của Canada ách tắc không biết chuyển đi đâu, đành phải lấp đầy các kho chứa và khiến giá rơi xuống mức thấp kỷ lục. Cuộc khủng hoảng chỉ hạ nhiệt phần nào sau khi chính quyền Alberta bắt buộc các đơn vị khai thác phải cắt giảm sản lượng.
Hải Châu
