Sau thời gian dài neo cứng tỷ giá USD/VND, từ năm 2016, NHNN quyết định thay đổi cơ chế điều hành linh hoạt hơn bắt nhịp với biến động thị trường trong nước và quốc tế. Bởi như năm 2015 vừa qua, trước các yếu tố tác động bất ngờ, NHNN đã phải tăng tỷ giá, nới biên độ tới 5% (danh nghĩa), tức phá vỡ cam kết “không tăng tỷ giá quá 2%” đặt ra trước đó.
Giá USD tăng 10-50 đồng
Theo Quyết định số 2730/QĐ-NHNN (ban hành ngày 31/12/2015), NHNN sẽ công bố tỷ giá trung tâm của VNĐ với USD, tỷ giá tính chéo của VNĐ với một số ngoại tệ khác thay đổi hàng ngày. Đây là cơ sở để các tổ chức tín dụng (TCTD), chi nhánh ngân hàng nước ngoài xác định tỷ giá mua- bán ngoại tệ USD.
Tỷ giá trung tâm được xác định trên cơ sở tham chiếu diễn biến tỷ giá bình quân gia quyền trên thị trường ngoại tệ liên ngân hàng, biến động tỷ giá trên thị trường quốc tế của một số đồng tiền mà có quan hệ thương mại, vay, trả nợ, đầu tư lớn với Việt Nam, các cân đối kinh tế vĩ mô, tiền tệ và phù hợp với mục tiêu chính sách tiền tệ.
Ngày 4/1 là ngày đầu tiên áp dụng cơ chế điều hành tỷ giá USD/VND mới, NHNN công bố tỷ giá giao dịch bình quân trên thị trường ngoại tệ liên ngân hàng của VNĐ với USD là 21.896 đồng. Mức này cao hơn 6 đồng so với tỷ giá bình quân liên ngân hàng cũ. Hiện, biên độ giao dịch ngoại tệ vẫn duy trì ở mức +/-3% như lần điều chỉnh gần nhất năm 2014.
|
Ghi nhận của Thời báo Kinh Doanh ngày 4/1, giá USD tại nhiều ngân hàng thương mại đã được đẩy tăng khá mạnh. Cụ thể, tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank), giá USD mua vào niêm yết ở mức 22.470 đồng/USD, bán ra 22.540 đồng/USD, tăng 20 đồng (chiều mua) so với cuối năm 2015.
Tương tự, Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam (Vietinbank) và Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam (BIDV) cũng điều chỉnh tăng giá mua 15-20 đồng, niêm yết ở mức 22-465-22.470 đồng/USD. Giá bán ra ở mức 22.535-22.540 đồng/USD, giảm 5 đồng so với phiên trước.
Ở khối ngân hàng thương mại ngoài quốc doanh, giá USD đã tăng từ 10-15 đồng ở chiều mua – bán. Đơn cử, Ngân hàng Eximbank niêm yết giá mua vào – bán ra ở mức 22.445-22.535 đồng/USD. Còn Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB) chỉ tăng nhẹ 10 đồng ở cả chiều mua – bán, giao dịch ở mức 22.430-22.530 đồng/USD.
Hai ngân hàng có mức tăng mạnh nhất là Ngân hàng TMCP Sài Gòn SCB đã tăng 30 đồng ở giá bán USD lên mức 22.553 đồng/USD vào đầu giờ sáng, sau đó giảm về 22.530 đồng/USD. Và Techcombank tăng 50 đồng ở chiều mua (tăng 0,22%), tăng 15 đồng ở chiều bán ra, niêm yết ở mức 22.450-22.545 đồng/USD.
Có thể thấy, biến động giá USD tại ngân hàng sau động thái điều hành tỷ giá trung tâm của NHNN đã tăng nhẹ, tiệm cận hơn với giá USD ở thị trường tự do.
Cơ chế tỷ giá theo thị trường
Trong vòng 3 năm qua, NHNN kiên trì mục tiêu “kìm cương” tỷ giá và ổn định thị trường ngoại hối bằng cơ chế neo cứng tỷ giá ở một mức nhất định suốt thời gian dài. Cơ chế này khiến cho thị trường “bí bách” vì giá USD tự do cứ tăng vù vù, bỏ xa tỷ giá liên ngân hàng và giá niêm yết của các TCTD. Khoảng cách chênh lệch quá lớn đã tạo cơ hội cho những nhóm đầu cơ, găm giữ ngoại tệ lớn để trục lợi, hoặc chi phối giá, gây sức ép trở lại cho nhà điều hành.
Không chỉ vậy, cứ sau mỗi lần người đứng đầu NHNN đưa ra cam kết về tỷ giá, chẳng hạn năm 2015 “sẽ không tăng tỷ giá quá 2%”… thì sau đó lại phá vỡ cam kết vì nhiều sức ép. Các chuyên gia, tổ chức nghiên cứu tài chính đã không ít lần chỉ trích cơ chế điều hành tỷ giá quá cứng nhắc này, đòi hỏi phải thi hành cơ chế “thả nổi” tỷ giá, hoặc tăng tỷ giá sát với thực tế.
Mới đây, một tổ chức cũng dự báo tỷ giá năm 2016 sẽ tăng từ 3-5% trên cơ sở dự lường các yếu tố như FED tăng lãi suất đồng USD tới 1%, ảnh hưởng từ sự yếu đi của đồng CNY… Song đây mới chỉ là những dự báo, tình hình tài chính quốc tế và biến động các đồng tiền có sức ảnh hưởng toàn cầu vẫn là điều khó đoán định.
Mặc dù bà Nguyễn Thị Hồng, Phó thống đốc NHNN nhấn mạnh về cơ chế điều hành tỷ giá mới sẽ linh hoạt, chủ động hơn trong năm 2016, nhưng đến giờ, NHNN chưa cho biết cụ thể định hướng biên độ tăng – giảm tỷ giá. NHNN có áp dụng thêm công cụ điều hành nào khác… để hỗ trợ ổn định tỷ giá, chống đầu cơ, găm giữ ngoại tệ?
Ngay cả việc ấn định tỷ giá trung tâm làm tham chiếu cho tỷ giá giao dịch ở ngân hàng hiện cũng chưa phản ánh sát tỷ giá thực tế. Nhất là khi có biến động lớn thì tỷ giá vẫn phải “chạy” theo thị trường. Hơn nữa, lâu nay thị trường ngoại hối vẫn đang tồn tại hai hệ thống giao dịch chính danh – ở các TCTD và thị trường tự do (thiếu kiểm tra, kiểm soát giao dịch). Người dân và doanh nghiệp có nhu cầu mua ngoại tệ vẫn đang phải giao dịch với giá thị trường “chợ đen” cao hơn giá ngân hàng.
Hải Hà
