Trên diễn đàn Quốc hội mới đây, báo cáo về kế hoạch tái cơ cấu nền kinh tế, Bộ Tài chính cho biết, đang nghiên cứu đề án phát hành công trái huy động ngoại tệ nhàn rỗi trong dân để phát triển kinh tế.
Huy động USD trong két của người dân
Không phải bây giờ Việt Nam mới đặt ra vấn đề huy động nguồn lực trong dân nhằm tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế. Trước đó, câu chuyện về huy động vàng và ngoại tệ nhàn rỗi trong dân cũng nhiều lần được các chuyên gia đưa ra bàn luận. Song đến nay, giải pháp “để tiền đẻ ra tiền” vẫn chưa một lần được thực hiện.
 |
|
Các chuyên gia dự báo lãi suất công trái ngoại tệ khó có thể vượt quá 2%/năm. |
Trong bối cảnh nhiều lĩnh vực kinh tế thiếu vốn, nguồn tín dụng tại các ngân hàng không đủ lấp hết nhu cầu của nền kinh tế và doanh nghiệp vẫn đang phải loay hoay tìm nguồn như hiện nay, thì giải pháp Bộ Tài chính đang xây dựng được các chuyên gia đồng tình ủng hộ.
“Phát hành công trái ngoại tệ có nhiều lợi thế, hấp dẫn hơn để huy động ngoại tệ tiền mặt cất giữ trong dân và đang gửi tại ngân hàng, đó là một nguồn lực lớn Chính phủ có thể huy động để phục hồi kinh tế”, ông Trương Văn Phước, nguyên quyền chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia đánh giá.
Cũng ủng hộ chủ trương tận dụng ngoại tệ nhàn rỗi trong dân, song TS. Vũ Tiến Lộc, Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Chủ tịch Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam lưu ý, Chính phủ nên yêu cầu hệ thống ngân hàng thống kê lượng USD nhàn rỗi và đánh giá cụ thể mức độ tác động đến ổn định vĩ mô theo từng tỉ lệ huy động để có chiến lược phù hợp.
Duy trì lãi suất USD ở mức 0% được kết hợp đồng bộ với điều hành tỷ giá trung tâm và các giải pháp thị trường ngoại tệ đã giúp nhà điều hành duy trì chính sách chống đô la hóa, góp phần ổn định tỷ giá, kinh tế vĩ mô và kiểm soát lạm phát.
Theo các chuyên gia, trước đây, Chính phủ đã từng huy động bằng công trái, trái phiếu, kỳ phiếu... nhưng chủ yếu bằng VND, nhưng trong phương án huy động hiện nay, Bộ Tài chính muốn phát hành công trái huy động ngoại tệ trong nước (chủ yếu là USD) là do lãi suất gửi đô la ở ngân hàng hiện là 0%, trong khi lãi suất tiết kiệm VND là 4-6%/năm.
Chính vì vậy, nếu phát hành công trái bằng ngoại tệ, chi phí huy động vốn mà Nhà nước bỏ ra thấp hơn nhiều so với công trái nội tệ. Hơn nữa, người nắm giữ USD nhàn rỗi sẽ có lợi hơn khi mua công trái ngoại tệ do Chính phủ phát hành thay vì "bỏ không" gây lãng phí.
Tính khả thi phụ thuộc rất lớn vào lãi suất và kỳ hạn
Có thể nói, nếu kế hoạch phát hành này thành công sẽ giúp Chính phủ Việt Nam mở thêm kênh huy động nguồn lực trong tương lai, giảm bớt sự phụ thuộc vào việc vay vốn ngoại tệ từ quốc tế. Tuy nhiên, cách thức huy động ra sao lại là vấn đề phải lưu ý.
Trao đổi với VnBusiness, TS. Nguyễn Đức Độ, Phó viện trưởng Viện Kinh tế - Tài chính (Học viện Tài chính) cho rằng, tính khả thi của công trái ngoại tệ phụ thuộc rất lớn vào lãi suất và kỳ hạn. Nếu huy động với lãi suất thấp không “đủ sức” kéo USD nhàn rỗi ra khỏi két người dân, nhưng đẩy lãi suất lên cao sẽ làm tình trạng đô la hoá quay trở lại nền kinh tế.
Nếu nhìn vào lãi suất trái phiếu tiền đồng kỳ hạn 10 năm hiện nay cũng chỉ từ 2-2,5%/năm, có lẽ công trái ngoại tệ cũng khó có thể vượt quá 2%/năm.
Một điểm trở ngại khác là lượng ngoại tệ còn trong dân hiện nay không còn nhiều, vì thời gian qua, tỷ giá ổn định, khiến đa phần lượng ngoại tệ trong dân dưới dạng kiều hối, cho tặng, kiếm được từ kinh doanh… đã được người dân quy đổi sang tiền đồng để chi tiêu, đầu tư.
Bên cạnh đó, cũng có ý kiến lo lắng, việc huy động vốn bằng công trái ngoại tệ với lãi suất cao hơn so với lãi suất USD mà người dân đang gửi tại ngân hàng hiện nay sẽ khiến nhiều người đồng loạt rút ngoại tệ tại ngân hàng để mua công trái dẫn đến thiếu hụt tạm thời ngoại tệ tiền mặt.
Về vấn đề này, Bộ Tài chính khẳng định: “Vay tiền của dân không làm ảnh hưởng đến chính sách tiền tệ”. Một số chuyên gia cũng cho rằng, hiện nay đa phần người dân sẽ chia nhỏ danh mục đầu tư, không "bỏ trứng vào một giỏ". Hơn nữa, khi huy động được ngoại tệ Bộ Tài chính cũng phải bán cho các ngân hàng thương mại hoặc NHNN lấy VND để sử dụng. Nếu cần thiết, NHNN có thể thực hiện vai trò điều tiết để bảo đảm hệ thống tài chính duy trì đủ ngoại tệ tiền mặt đáp ứng nhu cầu cần thiết.
Ông Trương Văn Phước nói rằng, trường hợp ở một thời điểm người dân cần bán lại công trái để nhận lại ngoại tệ, NHNN có vai trò điều tiết để đảm bảo ngân hàng, Bộ Tài chính có đủ ngoại tệ tiền mặt đáp ứng nhu cầu của dân.
"Cứ hình dung, ngoại tệ sẽ luân chuyển qua bốn đỉnh của tứ giác gồm: người có ngoại tệ, ngân hàng thương mại, Bộ Tài chính, NHNN. Do vậy, không lo thiếu ngoại tệ tiền mặt”, ông Phước nói.
Huyền Anh
