Làm việc trong khu vực kinh tế hợp tác, ông Lê Văn Nghị, Phó Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam có điều kiện đi thực tế nhiều vùng trên khắp cả nước. Ở đâu ông cũng tìm tòi, học hỏi nhưng ấn tượng với ông nhất vẫn là những giá trị của cây sâm Ngọc Linh.
Ngoài ưu thế về sức khỏe, sâm Ngọc Linh còn ẩn chứa những tiềm năng kinh tế to lớn, đồng thời là cơ hội để khẳng định niềm tự hào dân tộc, tương tự như người Hàn Quốc với nhân sâm.
Từ tò mò trước sức hấp dẫn đặc biệt của cây sâm Ngọc Linh, ông dần chuyển sang đam mê và mong ước góp phần phát triển cây "linh dược của đại ngàn". Thương hiệu "Sâm Nghị gia" cũng từ đó được hình thành.
Trồng sâm từ niềm đam mê
Chiều cuối năm, trên đỉnh Ngọc Linh sương mù dày đặc, mưa phùn bay bay. Nơi đây, cây cối vốn đã tốt tươi bởi khí hậu ôn hòa của vùng núi Đông Trường Sơn, khi có mưa như càng thêm sức sống.
 |
|
Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc khảo sát vường sâm trên đỉnh Ngọc Linh. |
Những công nhân của vườn “Sâm Nghị gia" chia sẻ, để lên đến đỉnh núi, nơi có thể trồng được sâm Ngọc Linh đảm bảo chất lượng, những người đi rừng quen như dân bản địa ít nhất cũng phải mất 5 - 6 tiếng đồng hồ. Chưa kể đến việc bị muỗi, vắt cắt và mưa rừng ngăn trở bước chân...
Dù biết trước những khó khăn, trở ngại từ việc khảo sát, di chuyển, trồng thử nghiệm đến việc bảo quản, bảo vệ vườn rừng cũng không làm phai nhạt ý chí của người vốn quen tiếp xúc, trải nghiệm thực tiễn về nông nghiệp, làm về kinh tế hợp tác như Phó Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Lê Văn Nghị.
Đặc biệt, sau khi được người dân, lãnh đạo xã, huyện, tỉnh và các doanh nghiệp trao đổi, truyền cảm hứng, ông Nghị thực sự bị cuốn hút và củng cố niềm tin vào cây sâm Ngọc Linh. Ông bắt đầu đam mê cây sâm Ngọc Linh, báu vật núi Ngọc Linh - linh dược của đại ngàn.
Xuất phát từ lòng đam mê đó, sau nhiều cuộc làm việc và xây dựng kế hoạch, chương trình phát triển loại cây này, ông Nghị và các cộng sự đã được UBND tỉnh Quảng Nam cho thuê 22,77 ha môi trường rừng trong thời hạn 40 năm.
Phó Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam cho biết, sau khi được thuê đất, ông và các cộng sự đã từng bước triển khai trồng sâm và xây dựng thương hiệu “Sâm Nghị gia”.
Để triển khai kế hoạch trồng sâm Ngọc Linh, ông Nghị đã tìm được điểm tựa quan trọng là hợp tác, liên kết về trồng, chăm sóc, thu hoạch hạt giống, củ, lá sâm Ngọc Linh với “Vua Sâm Nguyễn Văn Lượng”, ở thôn 2, xã Trà Linh, huyện Nam Trà My.
Được biết, ông Lượng là người được nối nghiệp, truyền nghề trồng sâm Ngọc Linh của người cha từ hơn 35 năm trước. Hiện, ông Lượng cùng với 36 hộ dân trong thôn 2 đang có 45 ha sâm Ngọc Linh.
Cũng theo Phó Chủ tịch Lê Văn Nghị, "Sâm Nghị gia" được trồng ở độ cao gần 2.000m tại xã Trà Cang, huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam, bằng phương pháp trực tiếp sản xuất cây giống bằng hạt, bằng mua cây giống đã nhiều năm tuổi (8 - 15 năm) và bằng nuôi cấy mô.
Sau nhiều năm trăn trở từ tìm hiểu, nghiên cứu đến áp dụng khoa học kỹ thuật vào trồng và phát triển cây sâm, đến nay, vườn “Sâm Nghị gia” đã có trên 3.000 hạt giống sâm Ngọc Linh được thu hoạch để bán và giâm cây giống cho năm sau làm thương mại, chế biến sâu.
 |
|
Phó Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Lê Văn Nghị giới thiệu các sản phẩm từ sâm Ngọc Linh tại Triển lãm thành tựu phát triển KTTT, HTX trong khuôn khổ Đại hội VI Liên minh HTX Việt Nam. |
Cũng từ cây sâm Ngọc Linh, đến nay "Sâm Nghị gia" đã có 5 sản phẩm được đưa ra thị trường với mẫu mã, tem nhãn, bao bì đẹp, giá trị, chất lượng sản phẩm được cam kết có nguồn gốc xuất xứ, có xác nhận của UBND xã Trà Linh và được Trung tâm quốc gia nghiên cứu và phát triển sâm Ngọc Linh của Bộ KH&CN kiểm định cấp giấy chứng nhận sâm Ngọc Linh thật đến từng củ sâm.
Các sản phẩm của “Sâm Nghị gia” bao gồm Sâm Ngọc Linh tươi; lá sâm Ngọc Linh khô; sâm Ngọc Linh ngâm với mật ong; viên hoàn Tinh Bảo Khang; cao sâm Ngọc Linh, và tự chế biến rượu gạo Nhật Japonika để tặng khách hàng khi mua sản phẩm của "Sâm Nghị gia".
Là sản phẩm quý, nhưng cây sâm lại rất dễ bị trộm cắp, nên ông Nghị đã triển khai các biện pháp bảo vệ nghiêm ngặt vườn sâm. Theo đó, ngoài hơn 30 lao động tin cậy, vườn sâm còn được rào bằng lưới B40 cao hơn 2m và có chốt bảo vệ...
Hiện nay, ở khu vực vườn sâm thường xuyên có hơn 30 công nhân làm công tác chuẩn bị mặt bằng trồng cây sâm mới, trồng và bảo vệ cây sâm. Ban đêm, họ phân công nhau đi tuần tra và thăm bẫy chuột, bất kể trời mưa gió, rét buốt.
“Mùa này sâm "ngủ đông", hạt sâm đã được thu hoạch nên đỡ vất vả hơn thời điểm tháng 4 đến tháng 8, lúc đó sâm bắt đầu ra quả, người trồng sâm vừa phải dùng lưới che chắn mưa đá, vừa phải ngăn chuột ăn hạt”, một công nhân chia sẻ.
Chung sức xây dựng thương hiệu quốc gia
Theo các nghiên cứu gần đây, thân rễ và rễ củ sâm Ngọc Linh Việt Nam có chứa đến 52 hợp chất saponin có tính kháng khuẩn, kháng ung thư, a-xít béo… trong đó một nửa (26) hợp chất saponin có ở sâm Triều Tiên, sâm Mỹ, sâm Nhật, sâm Trung Quốc; còn lại 26 hợp chất saponin có cấu trúc mới không có trong các loại sâm khác.
Do vậy, việc bảo tồn, giữ gìn sự quý hiếm của cây sâm cũng như tạo ra nhiều sản phẩm, chế phẩm từ sâm Ngọc Linh, giải quyết nhiều việc làm và thu ngân sách cho các tỉnh sản xuất, tiêu thụ sâm Ngọc Linh là rất cần thiết.
 |
|
Công nhân của thương hiệu "Sâm Nghị gia" chăm sóc vườn sâm. |
Trong cuộc làm việc mới đây với lãnh đạo tỉnh Kon Tum, một trong hai địa phương trồng sâm trên đỉnh Ngọc Linh (cùng với Quảng Nam), Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cho biết, sâm Ngọc Linh được xem là cây quốc bảo của Việt Nam.
“Để làm được điều này, chúng ta cần phải bảo hộ được giá trị thương hiệu sâm Ngọc Linh trên các thị trường quốc tế cũng như ở trong nước. Đây là thương hiệu quốc gia Việt Nam chứ không đơn thuần là thương hiệu của một sản phẩm thuần túy hay của doanh nghiệp”, Thủ tướng nhấn mạnh.
Theo đó, cần tận dụng các điều kiện của cách mạng công nghiệp 4.0 trong nuôi trồng, chế biến, phát triển sản phẩm. Đồng thời, truyền thông mạnh mẽ các giá trị độc đáo của sâm Ngọc Linh, coi đây là bước đột phá cho sự phát triển của ngành dược liệu và thực phẩm chức năng, đem lại cho Việt Nam khả năng cạnh tranh với các cường quốc tiên tiến như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc…
Việc mở rộng trồng và chế biến sâm Ngọc Linh trước hết được tiến hành ở núi Ngọc Linh. Tuy nhiên, phải bảo đảm chất lượng sâm, hàm lượng saponin cũng như các hoạt chất có trong sâm; mỗi sản phẩm nhân sâm phải là một sản phẩm chất lượng cao, được chế biến từ những củ sâm chất lượng tốt nhất, tinh túy nhất.
“Tôi nhấn mạnh lại, đó là niềm tự hào dân tộc khi từ những tinh hoa của đất mẹ, chúng ta có thể tìm ra những sản phẩm phục vụ sức khỏe con người, được sự tin dùng của quốc tế bởi những giá trị độc đáo, hứa hẹn đem đến cho chúng ta lợi thế cạnh tranh về chất lượng so sánh với cả những nước có trình độ phát triển cao hơn Việt Nam. Điều này vô cùng đặc biệt, vừa là thách thức, đồng thời là niềm cảm hứng kiến tạo của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ”, Thủ tướng nói.
Phương Nam
