Từ tháng 10 đến nay, các ngân hàng đẩy mạnh cuộc đua tăng lãi suất huy động. Bắt đầu từ các ngân hàng thương mại cổ phần nhỏ, cuộc đua tăng lãi suất tiền gửi đã lan sang nhóm ngân hàng lớn và đã có sự vào cuộc của thành viên ngân hàng quốc doanh. Hiện, một số khoản tiết kiệm đã có mức lãi suất từ 6%/năm trở lên, ngay cả với khoản tiền gửi không quá lớn.
Lãi suất khả năng còn tăng nhẹ
Trong bối cảnh này, “khẩu vị” nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán (TTCK) có phần thay đổi. Điều này thể hiện ở việc thanh khoản thị trường giảm sút trong thời gian qua. Bởi khi lãi suất tăng, dòng tiền trong nền kinh tế có xu hướng rút khỏi chứng khoán và quay về gửi tiết kiệm vì rủi ro thấp hơn và tỷ suất sinh lời ổn định hơn.
 |
|
Lãi suất huy động tại nhiều ngân hàng có chiều hướng gia tăng, gây lo ngại dòng tiền rời khỏi chứng khoán. |
Giới chuyên môn nhìn nhận, bối cảnh hiện nay cho thấy tăng trưởng tín dụng kéo dài và vượt xa tốc độ tăng huy động khiến nhiều ngân hàng phụ thuộc ngày càng lớn vào nguồn vốn trên thị trường liên ngân hàng (thị trường 2), kéo tỷ lệ cho vay/huy động lên mức cao. Trong khi đó, rủi ro tỷ giá tiếp tục hiện hữu, buộc Ngân hàng Nhà nước ưu tiên ổn định tỷ giá và thu hẹp hỗ trợ trên thị trường 2. Điều này khiến nguồn vốn ngắn hạn bị thu hẹp và mặt bằng lãi suất trên thị trường 1 đứng trước áp lực tăng.
Vì vậy, lãi suất nhiều khả năng còn dư địa tăng nhẹ trong thời gian tới, phù hợp với trạng thái cung – cầu vốn hiện tại.
Theo chuyên gia tài chính Nguyễn Trí Hiếu, việc lãi huy động đang tăng mạnh do áp lực chênh lệch giữa tăng trưởng tiền gửi và tăng trưởng tín dụng, do đó bắt buộc lãi đầu ra phải tăng.
Ông Hiếu cho biết, hiện chênh lệch giữa vốn huy động và nhu cầu tín dụng lên đến 3%. Trong đó, nhu cầu tín dụng đang tăng cao, thống kê tăng trưởng tín dụng đến cuối tháng 10 lên đến 15%. Chuyên gia dự báo, con số này đến cuối năm sẽ đạt 18-20%, trong khi mục tiêu mà Ngân hàng Nhà nước đặt ra hồi đầu năm chỉ ở mức 16%. Do đó, gây áp lực lên thanh khoản của hệ thống ngân hàng.
Với tình hình huy động đầu vào tiếp tục tăng, chuyên gia dự báo lãi suất đầu ra vẫn còn tăng đến cuối năm với mức tăng thêm khoảng 1%.
Chuyên gia tài chính Huỳnh Hoàng Phương cho rằng kịch bản lãi suất tăng nhanh, mạnh lên mức gây thắt chặt tạo rủi ro cho kinh tế và các tài sản rủi ro có xác suất khá thấp. Nguyên nhân là bối cảnh toàn cầu đang nới lỏng tiền tệ, Fed trong chu kỳ giảm lãi suất khiến áp lực bên ngoài sẽ giảm dần trong năm 2026. Bên cạnh đó, rủi ro lạm phát trong nước chưa lớn, do tiêu dùng thực tế phục hồi còn chậm (dù ngắn hạn có thể bị ảnh hưởng thiên tai).
Một yếu tố khác là nền kinh tế vẫn cần hỗ trợ hồi phục (nhất là sau một năm nhiều thiên tai), đặc biệt khi tăng trưởng đang phụ thuộc nhiều vào "mũi nhọn" đầu tư – vốn yêu cầu môi trường lãi suất thuận lợi. Vì vậy, lãi suất có thể tăng chậm, tương tự giai đoạn 2015–2019, nhưng khó bước vào trạng thái thắt chặt mạnh, dù vẫn phải theo dõi diễn biến các xác suất thấp này.
Cơ hội tích lũy cổ phiếu
Quan sát chu kỳ kinh tế và diễn biến của VN-Index cho thấy TTCK thường phản ứng nhất quán với các pha vận động của lãi suất.
Khi lãi suất tăng chậm từ vùng thấp lên mức trung tính – giai đoạn thường được mô tả là “pha vàng”, thị trường có xu hướng đi ngang, tích lũy và biến động chủ yếu theo yếu tố cơ bản. Đây cũng là thời điểm phân hóa mạnh giữa các nhóm ngành, khiến việc lựa chọn cổ phiếu trở thành yếu tố then chốt.
Ngược lại, trong “pha xanh”, khi lãi suất giảm mạnh, dòng tiền rẻ làm thanh khoản bùng nổ, thị trường thường tăng nhanh, rộng và mang tính đầu cơ cao.
Ở chiều đối lập, “pha đỏ” khi lãi suất tăng mạnh lên vùng cao đi kèm chính sách thắt chặt, là giai đoạn rủi ro lớn đối với các tài sản rủi ro như chứng khoán và bất động sản.
“Thị trường nhiều khả năng đã bước vào “pha vàng” kể từ tháng 9/2025, chuyển dịch từ “pha xanh” trước đó. Lãi suất hiện tăng với tốc độ chậm, xuất phát từ nền rất thấp và vẫn duy trì vùng hỗ trợ nhẹ đến trung tính”, chuyên gia Huỳnh Hoàng Phương nêu quan điểm.
Theo ông Phương, trong giai đoạn tích lũy đi ngang có thể gây nhàm chán với nhà đầu tư ngắn hạn, nhưng lại mở ra cơ hội cho chiến lược mua tích lũy các cổ phiếu tốt hướng đến năm 2026. Đây là thời điểm đòi hỏi sự chọn lọc kỹ lưỡng và kiên trì, thay vì giao dịch chạy theo cảm xúc như giai đoạn trước.
Ông Trịnh Duy Viết, Giám đốc Chiến lược Kafi nhận định, động lực lớn nhất của nền kinh tế giai đoạn tới là mục tiêu tăng trưởng hai chữ số mà Chính phủ đặt ra cho năm 2026. Để đạt được mức tăng trưởng này, tín dụng buộc phải mở rộng mạnh hơn, kéo theo tốc độ tăng cung tiền cao hơn trong ngắn hạn và áp lực lạm phát cũng tăng tương ứng.
Nhận định về TTCK, chuyên gia Kafi cho rằng, nhiều khả năng thị trường tiếp tục duy trì đà tăng trưởng trong năm 2026 nhờ 5 động lực chủ chốt đang hội tụ.
Đầu tiên là cú hích đến từ cải cách thể chế và thúc đẩy đầu tư. Động lực thứ hai đến từ việc khuyến khích khu vực tư nhân tham gia sâu hơn vào các dự án hạ tầng trọng điểm. Động lực thứ ba, khi GDP tăng tốc, nhóm doanh nghiệp niêm yết sẽ là bộ phận hưởng lợi rõ rệt nhất. Động lực thứ tư là nguồn cung hàng hóa gia tăng thông qua làn sóng IPO, niêm yết mới và thoái vốn doanh nghiệp nhà nước. Và yếu tố định giá đang trở thành điểm cộng đáng chú ý. Ngoài ra, một yếu tố khác cũng mang tính quyết định là dòng vốn ngoại.
Thực tế, giai đoạn 2015–2017, khi áp lực tỷ giá gia tăng, Ngân hàng Nhà nước buộc phải nâng lãi suất trên thị trường liên ngân hàng, kéo theo lãi suất huy động tăng dần trong năm 2015. TTCK khi đó bước vào giai đoạn tích lũy kéo dài, nhưng vẫn duy trì xu hướng đi lên khi tỷ giá ổn định trở lại từ năm 2016. Đến năm 2017, thị trường bùng nổ mạnh mẽ nhờ lực mua ròng đáng kể từ khối ngoại.
Hải Giang
