Dữ liệu của tổ chức xếp hạng tín nhiệm FiinRattings cho thấy, tính đến ngày 17/3/2023 có 69 tổ chức phát hành trái phiếu vi phạm nghĩa vụ nợ, với tổng nợ vay 233,7 nghìn tỷ VND tại 31/12/2022, trong đó tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) đang lưu hành ở mức 169,7 nghìn tỷ đồng và phần còn lại 64 nghìn tỷ là vay tín dụng ngân hàng và nợ khác. Bên cạnh đó, có 4 tổ chức phát hành có TPDN đến hạn nhưng đã được tái cơ cấu nợ.
Đáng lưu ý, trong tổng số 69 tổ chức phát hành chậm trả, có 43 tổ chức phát hành là doanh nghiệp trong ngành bất động sản với tổng giá trị TPDN chậm trả nợ ở mức 78,9 nghìn tỷ đồng, chiếm 83,6% với tổng giá TPDN của các doanh nghiệp chậm trả nợ trái phiếu.
![]() |
Tính đến ngày 17/3/2023 có 69 tổ chức phát hành trái phiếu vi phạm nghĩa vụ nợ, với tổng nợ vay 233,7 nghìn tỷ VND tại 31/12/2022 |
FiinRatings cho biết, trái phiếu thuộc diện chậm trả chiếm 37% tổng giá trị TPDN đang lưu hành. Phần trái phiếu còn lại chưa đến hạn thanh toán là hơn 75.000 tỷ đồng, khoảng 30.000 tỷ đồng có kỳ đáo hạn trong năm nay với gần 22.000 tỷ đồng trong năm 2024.
Mặt khác, bất động sản là ngành có tỷ lệ nợ xấu trái phiếu cao thứ 2 (ở mức 20,17%), sau ngành năng lượng (ở mức 63,1%). Tuy nhiên, ngành bất động sản có quy mô lưu hành lớn nhất ở mức 396,3 nghìn tỷ, chiếm 33,8% tổng giá trị lưu hành, trong khi tỷ lệ này ở ngành năng lượng chiếm 0,3% tổng giá trị trái phiếu lưu hành.
Phân tích dựa trên số liệu từ báo cáo tài chính của 33 tổ chức phát hành bất động sản chậm trả, FiinRattings nhận thấy đòn bẩy tài chính của các doanh nghiệp này tăng gấp 9,5 lần so với thời điểm cuối năm 2017. Tuy nhiên, tài sản hữu hình – thường là tài sản sinh lời của các công ty bất động sản có mức tăng khiêm tốn từ 25 nghìn tỷ đồng (2017) lên 33 nghìn tỷ (2021).
Trong khi đó, khoản phải thu (thường đến từ hợp đồng cho vay các bên liên quan) và khoản đầu tư dài hạn (thường là khoản đầu tư vào các công ty con và liên kết) lại tăng gấp hơn 4 lần.
Vì dòng tiền không được tập trung đầu tư vào tài sản sinh lời nên lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh chính không tăng trưởng tương xứng với nợ vay. Khả năng trả nợ của các doanh nghiệp này giảm mạnh do EBITDA (lợi nhuận trước thuế, lãi vay, khấu hao - PV) chỉ tăng 4 lần trong khi nợ vay tăng 15 lần.
Trong một thời gian dài, nợ vay trên tương quan với lợi nhuận EBITDA ở mức rất cao, lên tới 30,5 vào năm 2020 lần và 23,5 lần vào năm 2021. "Đây là mức quá cao so với kỳ hạn bình quân của một trái phiếu và các nghĩa vụ nợ của các doanh nghiệp này", chuyên gia đánh giá.
Về xu hướng tình hình TPDN trong năm nay và năm tới, FiinRatings cho rằng vấn đề cần quan tâm nhất là 396.000 tỷ đồng đến từ 302 doanh nghiệp bất động sản trong tổng giá trị TPDN lưu hành gần 789.000 tỷ đồng đang lưu hành với 757 doanh nghiệp phi ngân hàng.
Bên cạnh đó, tỷ lệ nợ xấu trái phiếu sẽ tiếp tục đà tăng trong thời gian tới trước khi những thay đổi chính sách có hiệu quả trực tiếp và trước khi môi trường kinh doanh được dần cải thiện rõ rệt. Nguyên nhân đến từ áp lực nợ đáo hạn 107.500 tỷ đồng trong năm 2023 trong khi triển vọng kinh doanh của ngành bất động sản đang gặp những trở ngại lớn và chưa có dấu hiệu khởi sắc trở lại.
"Tuy nhiên, động thái hỗ trợ vừa qua như giảm lãi suất cho vay, Nghị quyết 33 và Nghị định 08 ra đời được chúng tôi kỳ vọng sẽ góp phần giải quyết áp lực nghĩa vụ nợ qua hoạt động tái cấu trúc nợ, phát hành trái phiếu mới để tái tài trợ nợ cũ hoặc cấp tín dụng mới cho các dự án sạch về pháp lý được triển khai một cách hiệu quả", FiinRatings nhận định.
Thanh Hoa