Mặc dù Nghị định 232 đã xoá bỏ độc quyền vàng miếng và Thông tư 34 hướng dẫn nhập khẩu vàng có hiệu lực từ ngày 10/10, thực tế thị trường lại diễn biến trái chiều. Trong 2 tháng qua, giá vàng miếng SJC liên tục tăng mạnh, hiện cao hơn giá vàng thế giới khoảng 20 triệu đồng/lượng và đắt hơn vàng nhẫn các thương hiệu khác từ 800.000 đến 3,1 triệu đồng/lượng.
Điển hình, ngày 17/12, giá vàng miếng SJC được các thương hiệu lớn niêm yết tại mức 153,6-155,6 triệu đồng/lượng (mua-bán). Trong khi giá vàng thế giới quy đổi theo tỷ giá USD bán tại Vietcombank tương đương 136,4 triệu đồng mỗi lượng. Chênh lệch giá vàng miếng trong nước và thế giới hơn 19 triệu đồng/lượng.
 |
|
Chênh lệch giá vàng miếng SJC và giá thế giới quanh mức 20 triệu đồng/lượng. |
Nguồn cung trên thị trường đang trong tình trạng "nhỏ giọt". Vàng miếng SJC gần như vắng bóng, trong khi vàng nhẫn bị giới hạn số lượng bán ra (chỉ 1-2 chỉ/ngày), thậm chí có nơi yêu cầu khách hàng chờ 5 ngày mới được mua lại.
Theo quy định, doanh nghiệp muốn sản xuất vàng miếng phải có vốn điều lệ tối thiểu 1.000 tỷ đồng, đối với ngân hàng thương mại là 50.000 tỷ đồng. Dù cả nước có 38 đơn vị được cấp phép kinh doanh vàng miếng, nhưng xét theo quy mô vốn, chỉ rất ít doanh nghiệp và ngân hàng lớn đáp ứng đủ điều kiện nhập khẩu.
Để quản lý vấn đề này, NHNN sẽ thành lập Hội đồng Xây dựng và Điều chỉnh hạn mức nhập khẩu vàng do một Phó Thống đốc làm Chủ tịch, cùng đại diện các vụ, cục chức năng. Hội đồng có nhiệm vụ tham mưu và phân bổ hạn mức cho từng đơn vị dựa trên mục tiêu chính sách tiền tệ.
Tuy nhiên, đến thời điểm này, NHNN chưa công bố thông tin về hồ sơ cấp phép. Các chuyên gia dự báo, sớm nhất phải đến đầu năm 2026, việc nhập khẩu vàng nguyên liệu và sản xuất vàng miếng mới có thể thực hiện trên thực tế.
Sự chậm trễ trong việc khơi thông nguồn cung đang gây ra nhiều hệ lụy. Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long nhận định, thị trường hiện tại thiếu minh bạch, cấu trúc tập trung vào vài chủ thể lớn khiến cạnh tranh hạn chế. Điều này tạo đất sống cho "vàng chợ đen", buôn lậu và đầu cơ, dồn rủi ro về phía người dân và gây khó khăn cho điều hành chính sách tiền tệ.
Đồng quan điểm, TS Lê Xuân Nghĩa, thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách tài chính tiền tệ quốc gia, cho rằng việc cơ quan quản lý không nhập khẩu khiến người dân buộc phải tìm đến vàng nhập lậu hoặc kém chất lượng là điều vô lý. Ông kiến nghị cần sớm nhập khẩu để giá trong nước tiệm cận thế giới, đồng thời kiểm soát buôn lậu bằng nghiệp vụ thay vì siết nguồn cung.
Dưới góc độ vĩ mô, TS Nguyễn Trí Hiếu cảnh báo: Nếu chênh lệch giá kéo dài, dòng vốn dân cư có thể chảy mạnh vào vàng thay vì sản xuất kinh doanh hay gửi tiết kiệm, gây bất ổn dây chuyền sang các thị trường khác như chứng khoán, bất động sản và tạo áp lực lên tỷ giá, lạm phát. Dù dự trữ ngoại hối hạn chế, Nhà nước vẫn cần cân đối nguồn USD để nhập vàng bình ổn thị trường.
Về triển vọng giá, chuyên gia Nguyễn Ngọc Trọng cho rằng chỉ cần có thông tin doanh nghiệp được cấp phép nhập khẩu, tâm lý thị trường sẽ thay đổi giúp hạ nhiệt giá vàng. Tuy nhiên, mức giảm thực tế sẽ phụ thuộc hoàn toàn vào lượng cung được bơm ra thị trường. Ông Vũ Hùng Sơn, Phó Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam, kỳ vọng sang năm 2026, khi nguồn cung từ nhập khẩu được bổ sung, khoảng cách giá trong nước với thế giới sẽ được thu hẹp đáng kể.
Thanh Hoa
