Chia sẻ câu chuyện gần đây các ngân hàng tăng lãi suất cạnh tranh nhau để giữ chân người gửi tiền. Ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng kể: “Giám đốc một ngân hàng từng chia sẻ với tôi, có trường hợp kỷ luật cán bộ ngân hàng vì để cho khách hàng rút tiền. Thậm chí, có nhân viên ngân hàng để đáp ứng chỉ tiêu, giữ vị trí việc làm cũng phải xoay đủ kiểu để đảm bảo số dư tiền gửi theo đúng chỉ tiêu”.
Cuộc đua cạnh tranh huy động vốn
Câu chuyện của ông Hùng cho thấy tình trạng cạnh tranh huy động trên thị trường ngân hàng đang diễn ra khá gay gắt. Nguyên nhân do nhu cầu vốn của doanh nghiệp, người dân tăng cao, trong khi nguồn tiền của doanh nghiệp rất hạn hẹp vì khó có thể huy động được vốn từ phát hành trái phiếu, thậm chí còn phải mua trái phiếu trước hạn. Do đó, các doanh nghiệp sẽ phải phụ thuộc vào nguồn vốn tín dụng ngân hàng.
Ngược lại, lượng tiền gửi của các tổ chức kinh tế và cư dân vào ngân hàng tăng trưởng chưa tương xứng với tăng trưởng tín dụng.
Khoảng cách tăng trưởng chênh lệch giữa huy động - cho vay ngày càng rộng khiến các ngân hàng đẩy mạnh hút tiền gửi. |
Số liệu vừa được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) công bố cho thấy, tính chung tổng tiền gửi của toàn hệ thống ngân hàng từ đầu năm đến hết tháng 10 đã tăng 4,39%, tương đương tăng 480.780 tỷ đồng; Trong khi đó, tăng trưởng tín dụng đến cuối tháng 10 đạt 11,5%. Chính sự chênh lệch quá lớn này dẫn đến việc các ngân hàng phải tăng lãi suất tiết kiệm để hút tiền gửi. Cùng với đó, các ngân hàng đưa ra chính sách tăng định mức áp chỉ tiêu huy động vốn cho nhân viên.
Theo lời anh Sơn, nhân viên một ngân hàng thương mại cổ phần (TMCP) có quy mô lớn, hầu hết các nhà băng đều áp chỉ tiêu huy động vốn với nhân viên. Thậm chí, có những chi nhánh ngân hàng, khi phỏng vấn tuyển nhân viên còn đặt câu hỏi: "Có thể huy động vốn hay không?".
“Cái này không dùng để xét lương, mà chủ yếu để tính thưởng cuối năm, huy động nhiều được nhiều, ít được ít.. Trước kia, việc “khoán” vốn chỉ diễn ra với trưởng bộ phận, giám đốc chi nhánh hoặc nhân viên phòng khách hàng cá nhân, tín dụng… nhưng hiện tại, một số nhà băng bắt đầu tận dụng tất cả các bộ phận để thu hút tiền gửi”, anh Sơn cho hay.
Giám đốc khối khách hàng cá nhân một ngân hàng cổ phần quy mô vừa tại Hà Nội tiết lộ, chưa bao giờ, thị trường huy động vốn dân cư lại “nóng” như hiện nay. Thời gian qua có tình trạng các nhà băng “nhìn nhau” tăng lãi suất để giữ chân khách hàng không chạy sang nhà băng khác.
“Ngân hàng của chúng tôi cũng không thể đứng ngoài cuộc đua tăng lãi suất huy động, bởi một lượng lớn tiền gửi tiết kiệm ngắn hạn đã bị rút ra khỏi ngân hàng để chuyển sang nhà băng có lãi suất cao hơn. Từ đó buộc các ngân hàng cũng phải tham gia nếu không muốn bị mất vốn”, vị giám đốc cho hay.
Đồng thời, ông cho biết, việc áp chỉ tiêu huy động với nhân viên cũng là chuyện bình thường trong ngành. Khuyến khích phát triển khách hàng, song thời điểm này thanh khoản khó khăn, lãi suất thị trường tăng cao thì việc giao chỉ tiêu cho cán bộ nhân viên càng được các nhà băng đẩy mạnh. Thời điểm này vẫn có những ngân hàng nhỏ còn giao chỉ tiêu khá “nặng đô”, theo dự đoán của ông, vì thanh khoản chưa thực sự dồi dào như những gì công bố.
Năm 2023 lãi suất sẽ hạ nhiệt
Theo tìm hiểu của VnBusiness, thời gian qua nhiều chương trình huy động có tên rất "kêu" được tung ra như "Toàn dân huy động", "Tổng lực tiếp thị, bán hàng". Với chương trình "Toàn dân huy động" một ngân hàng huy động tổng lực và cộng điểm KPI cuối năm theo doanh số huy động được cho nhân viên các bộ phận. Có ngân hàng niêm yết lãi suất huy động thấp hơn nhưng cho nhân viên chào lãi suất cao hơn.
Lãi suất tăng khiến không chỉ người vay mà người gửi tiền cũng chóng mặt. Chị Lê Thị Thuý (Minh Khai – Hà Nội) cho biết, chỉ trong nửa tháng qua chị đã rút trước thời hạn khoản tiền tiết kiệm đến 3 lần để chuyển sang ngân hàng có lãi suất cao hơn.
"Tôi có khoản tiền nhàn rỗi 500 triệu đồng, nên cũng muốn lựa chọn ngân hàng có lãi suất cao nhất để gửi. Sau khi tham khảo, tôi chọn một ngân hàng TMCP có quy mô bé gửi kỳ hạn 6 tháng, lãi suất 10,5%/năm. Tuy nhiên, 2 ngày sau một ngân hàng khác chào mức lãi suất lên đến 11%/năm cùng kỳ hạn, tôi quyết định rút trước hạn để gửi ngân hàng có lãi suất cao hơn. Chưa dừng lại ở đó, 5 ngày sau có nhân viên một ngân hàng “chào” mức lãi suất lên tới 11,5%/năm cho kỳ hạn 6 tháng. Tôi phân vân không biết tình trạng “chạy đua” huy động vốn đã dừng lại chưa", chị Thuý chia sẻ.
Theo nhận định của các chuyên gia, tình trạng “rượt đuổi” lãi suất nếu tiếp diễn sẽ làm méo mó thị trường, khiến doanh nghiệp và người dân càng khó tiếp cận vốn vay. Trên thực tế, khoảng cách giữa cung và cầu tín dụng là vấn đề rất khó trong điều hành ngành ngân hàng.
Hiện nay, không chỉ doanh nghiệp gặp khó khăn về vốn trung, dài hạn mà các ngân hàng cũng trong tình trạng tương tự. Cụ thể, hiện nay cơ cấu vốn huy động của ngân hàng là 80% vốn ngắn hạn, 20% vốn trung, dài hạn. Tuy nhiên, các ngân hàng đang cho vay 50% vốn trung, dài hạn, cho thấy rủi ro kỳ hạn của các ngân hàng là rất lớn.
Để hạ nhiệt lãi suất, mới đây các ngân hàng cũng thống nhất cùng bắt tay nhau ghìm cương lãi suất huy động với những cam kết không đẩy lãi suất huy động quá 9,5%/năm. NHNN cũng đã có những động thái quyết liệt trong việc giảm lãi suất, hỗ trợ doanh nghiệp.
Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú cho biết, cơ quan này đã có chỉ đạo yêu cầu các ngân hàng đều phải giảm lãi suất huy động, giảm lãi suất cho vay theo quy mô và tiềm lực để hỗ trợ doanh nghiệp và nền kinh tế. “Đây là chỉ đạo chứ không phải kêu gọi. Tinh thần tiết giảm chi phí, giảm lãi suất hỗ trợ doanh nghiệp là chỉ đạo của Thủ tướng và NHNN. Còn ngân hàng nào khó khăn không làm được thì báo cáo để chúng tôi có biện pháp hỗ trợ”, Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú nói.
Từ động thái và cam kết của các ngân hàng thương mại, ông Nguyễn Quốc Hùng nhận định, bước sang đầu năm 2023, mặt bằng lãi suất sẽ hạ nhiệt.
Huyền Anh