Chuyên gia quốc tế - ông Jouko Ahvenainen - cho rằng Việt Nam đang có cơ hội tốt để sử dụng các công nghệ mới, mô hình mới. Tuy nhiên, hiện các đơn vị hỗ trợ tài chính còn thiếu thông tin và khó đánh giá để giải ngân. Đây là nguyên nhân khiến DN khởi nghiệp khó tiếp cận được nguồn vốn.
Rủi ro cao
Tại hội thảo: Cơ chế tài chính hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo, tổ chức ngày 24/8, các chuyên gia đến từ Chương trình Đối tác đổi mới sáng tạo Việt Nam - Phần Lan giai đoạn II (IPP2) cho rằng làn sóng khởi nghiệp đã và đang lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng DN và thế hệ trẻ Việt Nam.
6 tháng đầu năm 2018 có hơn 64.000 DN thành lập mới, với tổng số vốn đăng ký là 648.967 tỷ đồng, tăng 5,3% về số DN và tăng 8,9% về số vốn đăng ký so với cùng kỳ năm 2017. Tỷ trọng vốn đăng ký bình quân trên một DN đạt hơn 10 tỷ đồng, tăng 3,4% so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, tỷ lệ DN sống sót được chiếm dưới 50%.
Theo các chuyên gia, nguyên nhân là do các DN này chưa có nhiều kinh nghiệm, các dự án thuộc các lĩnh vực mới mẻ nên xác suất không thành công cũng sẽ xảy ra. Chính những rủi ro này kéo theo DN khó vay được vốn, không vay được vốn không thể đầu tư sản xuất kinh doanh.
“Vòng luẩn quẩn đó không được tháo gỡ khiến tỷ lệ DN “chết trước bình minh” rất lớn. Tuy nhiên, nếu thành công thì tỷ suất sinh lời lại khá là cao”, một chuyên gia cho hay.
Bà Phan Hoàng Lan - Trưởng nhóm nghiên cứu IPP2, chia sẻ: “Mọi người nói rằng trong 10 DN đầu tư thì có 9 sẽ “chết” mà không ai đoán được DN nào sẽ thành công. Vì vậy, những người đầu tư cho khởi nghiệp phải rất am hiểu về khởi nghiệp và quan trọng hơn cả là phải có tiền. Với những lý do đó, rất cần có những chính sách để hỗ trợ, chia sẻ rủi ro cho các nhà đầu tư, trong đó, chính sách về thuế, đối ứng đầu tư từ Nhà nước với tư nhân”.
Thực tế, thời gian qua, Chính phủ đã có nhiều chính sách hỗ trợ phát triển DN khởi nghiệp như hỗ trợ về thuế, vốn. Song, các chuyên gia đến từ IPP2 cho rằng vẫn chưa có những chính sách chia sẻ rủi ro về vốn cho các DN này.
Chia sẻ kinh nghiệm từ Phần Lan, ông Marko Saarinen - Tham tán Đại sứ quán Phần Lan, cho hay: “Chúng tôi đã cung cấp nhiều cơ chế tài chính hỗ trợ cho DN và đã thành công với hàng trăm chương trình hỗ trợ. Một số chương trình này đã đạt được sự tăng trưởng cao cũng như các dịch vụ đã được cung cấp cho hệ thống khởi nghiệp quốc gia”.
Không chỉ có các chuyên gia, mà ngay cả DN cũng thừa nhận, vốn là vấn đề quan trọng đối với DN khởi nghiệp. Vậy đâu là nguồn vốn phù hợp cho DN khởi nghiệp?
Vốn là vấn đề quan trọng đối với DN khởi nghiệp |
Minh bạch dữ liệu về DN khởi nghiệp
Hiện, Việt Nam có nhiều nguồn vốn ngân sách nhà nước dành riêng cho DN khởi nghiệp đến từ các quỹ: Quỹ đầu tư, quỹ khởi nghiệp, quỹ mạo hiểm và vốn từ hệ thống NHTM.
Tuy nhiên, nguồn vốn ở các quỹ này chỉ được xem như vốn mồi cho DN, trong khi đó, các DN rất khó tiếp cận nguồn vốn từ các ngân hàng do những yêu cầu về thủ tục, hồ sơ khắt khe mà các DN khó có thể đáp ứng được.
Nhóm nghiên cứu IPP2 cho rằng quan trọng là phải xây dựng được hệ sinh thái khởi nghiệp, cũng như tạo môi trường kinh doanh dễ dàng hơn cho các nhà đầu tư tại Việt Nam.
“Các tổ chức hỗ trợ vốn nhà nước cho khởi nghiệp nên bắt đầu hỗ trợ thời gian ban đầu, chấp nhận rủi ro, vì những điều kiện đưa ra về tài chính sẽ rất khó để đầu tư cho khởi nghiệp”, bà Lan kiến nghị.
Chuyên gia quốc tế, ông Jouko Ahvenainen, cho biết DN khởi nghiệp rất khó để có được nguồn vốn ban đầu và nguồn thu lợi nhuận ngay lập tức, nhưng Việt Nam đang có cơ hội tốt để sử dụng các công nghệ mới, mô hình mới để hỗ trợ cho khởi nghiệp sáng tạo. Đó là vay cho tài trợ xuất khẩu, hỗ trợ nguồn cung, hỗ trợ giao dịch, các mô hình công cụ chuyển đổi tài chính.
Ngoài ra, còn có các chính sách thu hút các công ty vốn mạo hiểm, công ty quản lý quỹ nước ngoài vào Việt Nam.
Tuy nhiên, khó khăn hiện nay của các đơn vị tài chính này là thiếu thông tin và khó đánh giá để giải ngân. Nhiều DN khởi nghiệp không có bộ dữ liệu thông tin. Nhà đầu tư tài chính cần DN minh bạch để truy cập kiểm tra mức độ minh bạch, giảm rủi ro cho họ, bởi quá trình đánh giá rủi ro là vô cùng quan trọng trong quá trình quyết định giải ngân.
“Thời gian qua có nhiều nhà đầu tư chấp nhận rủi ro, sẵn sàng đầu tư vốn cho DN khởi nghiệp, nhưng quan trọng nhất là DN phải rõ ràng, minh bạch hơn”, ông Jouko Ahvenainen nói.
Chẳng hạn, mới đây Tập đoàn Vingroup dành hàng nghìn tỷ đồng để xây dựng Quỹ Đầu tư về công nghệ với nhiệm vụ tìm kiếm các cơ hội hợp tác, ý tưởng trên phạm vi toàn cầu và Quỹ Hỗ trợ khởi nghiệp và Hỗ trợ nghiên cứu KH-CN ứng dụng nhằm hỗ trợ các dự án trong nước, hỗ trợ cho Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia và Mạng lưới đổi mới sáng tạo Việt Nam.
Thanh Hoa