Theo thống kê 9 tháng đầu năm 2022, các doanh nghiệp trong nhóm VN30 đã tích trữ thêm 173.300 tỷ đồng tiền mặt, lên mức 1.828.700 tỷ đồng. Trong đó, khối công ty hoạt động trong ngành tài chính (ngân hàng, bảo hiểm và chứng khoán) đã tăng lượng tiền mặt thêm 172.800 tỷ đồng, lên 1.541.600 tỷ đồng; khối doanh nghiệp sản xuất đã tăng tích trữ thêm 488 tỷ đồng lên 287.100 tỷ đồng.
Tăng tích trữ tiền mặt
Có thể thấy, trong bối cảnh thị trường diễn biến tiêu cực với những rủi ro vây quanh, như lãi suất tăng mạnh, kênh tín dụng ngân hàng và huy động vốn qua thị trường chứng khoán đều gặp khó, các hoạt động đầu tư, mở rộng kinh doanh tiềm ẩn nhiều rủi ro, việc các doanh nghiệp có tâm lý tích trữ tiền mặt là điều dễ hiểu. Điều đó một phần được thể hiện ở việc các doanh nghiệp đứng ngoài hoạt động mua cổ phiếu quỹ ở giai đoạn này.
Không thể phủ nhận thực tế doanh nghiệp và người có liên quan đang có động thái “dè xẻn” hơn trước. (Ảnh: Int) |
Theo số liệu của Chứng khoán TPS, kết thúc 10 tháng đầu năm 2022, P/E Trailing của VN-Index quanh mức 10,77 lần, thấp hơn rất nhiều so với mức P/E trung bình 5 năm là 16.x. Tuy nhiên, hoạt động mua vào của lãnh đạo doanh nghiệp cũng chỉ xuất hiện lác đác ở vài doanh nghiệp, thậm chí chỉ diễn ra khi cổ phiếu đã giảm sâu đến mức báo động.
Mới nhất, tổ chức có liên quan đến Chủ tịch HĐQT CTCP Vận tải và Xếp dỡ Hải An - Vũ Ngọc Sơn đã đăng ký mua 1 triệu cổ phiếu HAH khi thị giá HAH lao dốc 65%. Trước đó, Chủ tịch Đất Xanh Lương Trí Thìn thông báo đã mua xong 10 triệu cổ phiếu DXG khi thị giá mất gần 80% từ đỉnh; ông Bùi Cao Nhật Quân - con trai Chủ tịch HĐQT Nova Group Bùi Thành Nhơn đã mua thành công 2 triệu cổ phiếu NVL khi cổ phiếu này giảm 41% so với thời điểm đầu tháng 10. Hay như một loạt lãnh đạo của Thế giới Di động đăng ký mua vào cổ phiếu MWG trong bối cảnh mã này giảm 44% từ đỉnh…
Còn nhớ, thời điểm tháng 3/2020, VNDirect ước tính, người nội bộ và doanh nghiệp đăng ký mua vào cổ phiếu với tổng giá trị 3.500 tỷ đồng. Và con số này thậm chí còn lớn hơn trong tháng 4 - 5/2020.
Mặc dù việc các doanh nghiệp không “hào hứng” mua cổ phiếu quỹ trong giai đoạn này còn xuất phát từ những bất cập trong Luật Chứng khoán 2019 (khi việc mua cổ phiếu quỹ bắt buộc phải huỷ số lượng cổ phiếu đã mua và giảm vốn điều lệ tương ứng), song cũng không thể phủ nhận thực tế doanh nghiệp và người có liên quan đang có động thái “dè xẻn” hơn trước.
Đặc biệt, với nhóm doanh nghiệp địa ốc, câu chuyện gia tăng tiền mặt càng trở nên cấp thiết hơn trong bối cảnh dòng tiền kinh doanh đang âm nặng, tín dụng bất động sản bị siết chặt và áp lực đáo hạn trái phiếu nóng dần.
Thực tế cho thấy, việc cổ phiếu DIG của DIC Corp rớt xuống vùng đáy 2 năm, loạt lãnh đạo và cổ đông lớn nắm giữ cổ phiếu DIG liên tục bị rơi vào vòng xoáy bán giải chấp. Không chỉ vậy, DIC Corp còn phải bổ sung 80 bất động sản đảm bảo cho 3 lô trái phiếu sau khi bị giải chấp cổ phiếu.
Tương tự, do cũng dùng cổ phiếu làm tài sản đảm bảo cho 4 lô trái phiếu, CTCP Đầu tư Hải Phát (HPX) rất có thể phải bổ sung tài sản đảm bảo khi cổ phiếu HPX bất ngờ giảm và có dấu hiệu mất thanh khoản.
Hay như CTCP Nhựa An Phát Xanh (AAA) cũng đang chịu áp lực khi giá cổ phiếu đồng loạt giảm, bởi công ty đang dùng cổ phiếu làm tài sản đảm bảo khoản vay.
Nỗi lo doanh nghiệp phải "bán mình"
Trong 9 tháng đầu năm, thống kê cho thấy, 9 doanh nghiệp bất động sản, gồm Nhà Khang Điền (KDH), Đầu tư Nam Long (NLG), Địa ốc Sài Gòn Thương Tín (SCR), Đô thị Từ Liêm (NTL), Phát Đạt (PDR), DIC Corp, Nhà Bà Rịa Vũng Tàu (HDC), Đầu tư LDG (LDG) và Đất Xanh Group (DXG) đều ghi nhận dòng tiền kinh doanh âm 11.543,2 tỷ đồng so với cùng kỳ âm 3.014,5 tỷ đồng. Trong đó, Đất Xanh ghi nhận âm 3.775,8 tỷ đồng; DIC Corp âm 2.380,3 tỷ đồng; Khang Điền âm 2.315,5 tỷ đồng; Địa ốc Sài Gòn Thương Tín âm 637,6 tỷ đồng…
Để giải bài toán dòng tiền trong bối cảnh thị trường bất động sản gặp khó, sức cầu suy yếu mạnh, nhiều chủ đầu tư bất động sản đã công bố hạ giá bán 30 - 50% so với hồi đầu năm để thu tiền về.
Thậm chí, theo lời kể của lãnh đạo một quỹ đầu tư có quy mô hơn chục nghìn tỷ đồng, nhiều trường hợp rơi vào tình cảnh “bi đát” khi đã “cạn tiền” và mong mỏi được "bơm" dòng tiền dù phải trả giá ra sao.
“Mặc dù thấy thương doanh nghiệp vô cùng nhưng cũng rất băn khoăn trước những đề nghị nhận được. Trước mắt, quỹ đang ưu tiên cho các doanh nghiệp sản xuất có dòng tiền đều đặn”, vị lãnh đạo này cho biết.
Thực tế khắc nghiệt, thị trường chứng khoán giảm sâu, nhiều cổ phiếu đã giảm hơn 20-30% so với thị giá hồi tháng 3/2020 - thời điểm xảy ra dịch Covid-19. Theo đó, những “người cầm trịch” doanh nghiệp và các quỹ không chỉ gặp tình trạng “tiền hẻo”, mà còn đối mặt với yêu cầu giải trình của các cổ đông lớn, nhất là cổ đông nước ngoài vì tốc độ rớt giá quá nhanh của cổ phiếu khiến họ bất ngờ và lo lắng.
Lãnh đạo một doanh nghiệp thông tin, khi giá cổ phiếu xuống đáy đã liên tục nhận được đề nghị của các quỹ và doanh nghiệp nước ngoài về việc bán cổ phần hoặc liên doanh dự án. Đây là cơ hội để họ thâu tóm tài sản với giá “hời”, vì thương vụ nào cũng dựa trên bối cảnh thị trường và ưu thế đang thuộc về bên mua.
Mặt khác, việc thanh khoản khó khăn hiện nay cũng là nguyên nhân một phần khiến cổ phiếu của nhiều doanh nghiệp niêm yết đang hoạt động ổn định bỗng dưng trúng “đạn lạc”. Bởi, trong danh mục tự doanh của các công ty chứng khoán, quỹ đầu tư (những tổ chức bị nhà đầu tư cá nhân rút vốn) có cổ phiếu này với số lượng lớn, do cần nguồn vốn nay buộc họ phải bán ra. Cổ phiếu càng được hấp thụ, càng bị xả mạnh và liên lục lao dốc.
“Vòng xoáy giảm giá trên thị trường vốn Việt Nam cũng như tình trạng khát thanh khoản hiện nay sẽ kích hoạt các cuộc “bán mình” đáng tiếc của doanh nghiệp Việt”, bà Phạm Minh Hương, Chủ tịch VnDirect đánh giá.
Hải Giang