Một trong những câu hỏi quan trọng trong khảo sát Chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI 2016) vừa được công bố là đánh giá của người dân về ba vấn đề hệ trọng nhất của đất nước trong năm vừa qua.
Lo đói nghèo, ô nhiễm môi trường
Kết quả được tổng hợp từ đánh giá của hơn 14.000 người dân Việt Nam được phỏng vấn trực tiếp năm 2016, về ba vấn đề hệ trọng nhất của đất nước trong năm 2016. Theo đó, hơn 24% số người được hỏi cho rằng đói nghèo là vấn đề hệ trọng nhất. Những con số tiếp theo cũng rất đáng lưu ý.
Đặc biệt, kết quả phân tích cụ thể cho thấy, vấn đề môi trường đã trở thành một trong những mối quan ngại lớn nhất, với tỷ lệ 12% số người đánh giá đây là vấn đề đáng quan ngại nhất trong năm 2016. So với kết quả khảo sát năm 2015, tỷ lệ người trả lời cho rằng vấn đề môi trường là đáng quan ngại nhất tăng hơn 10%, một mức gia tăng rất đáng kể.
Ts. Đặng Hoàng Giang - Phó Giám đốc trung tâm CECODES, đánh giá sự gia tăng đột biến này chắc chắn phản ánh mối quan tâm của dư luận sau sự kiện cá chết hàng loạt tại khu vực Duyên hải miền Trung do xả thải công nghiệp, hạn mặn ở khu vực ĐBSCL và ô nhiễm không khí ở các thành phố lớn và Đồng bằng sông Hồng.
Đặc biệt, đánh giá hiện trạng tham nhũng dựa trên trải nghiệm thực tế của người dân khi trực tiếp sử dụng dịch vụ công cho ra kết quả khác với kết quả đánh giá dựa trên cảm nhận. Kết quả ước lượng hiện trạng hối lộ trong dịch vụ công ở hai lĩnh vực được công luận đặc biệt quan tâm: xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (giấy CNQSD đất) và đi khám, chữa bệnh ở bệnh viện công tuyến huyện/quận.
So với kết quả khảo sát các câu hỏi về cảm nhận ước lượng tỷ lệ người trả lời trên thực tế đã phải trả chi phí không chính thức cho việc làm giấy CNQSD đất đã giảm từ 44% năm 2015 xuống còn 23% năm 2016.
Ngược lại tỷ lệ người trả lời cho biết họ đã phải thức cho cán bộ, nhân viên y tế bệnh viện công tuyến huyện/quận để họ hoặc người thân được thăm khám bệnh tốt hơn tăng từ 12% năm 2015 lên 17% năm 2016.
“Đây có thể là lĩnh vực ngành y tế cần tập trung giải quyết trong thời gian tới để bệnh nhân và người nhà bệnh nhân hài lòng hơn với dịch vụ y tế công lập”, Ts. Paul Schuler, Chuyên gia quản lý chất lượng khảo sát PAPI của UNDP nhấn mạnh.
|
So với kết quả khảo sát năm 2015, tỷ lệ người trả lời cho rằng vấn đề môi trường là đáng quan ngại nhất tăng hơn 10%.
Cảnh báo chủ nghĩa “vị thân” gia tăng
Phân tích cụ thể hơn về chỉ số nội dung “Kiểm soát tham nhũng trong khu vực công” cho thấy về tổng quan kết quả cấp tỉnh, so với những năm trước, có sự gia tăng đáng kể ở tỷ lệ người trả lời cho biết người dân phải đưa “lót tay” để xin việc làm trong cơ quan nhà nước, “chung chi” khi làm thủ tục liên quan đến giấy CNQSD đất, “bồi dưỡng” giáo viên để con em mình được quan tâm hơn ở trường tiểu học và thấy có hiện tượng cán bộ chính quyền dùng tiền công quỹ vào mục đích riêng.
Qua 6 năm qua, kết quả của các tỉnh/thành phố ở cấp chỉ số nội dung này khá nhất quán ở sự tập trung theo vùng miền của 4 nhóm phân loại điểm. Các tỉnh miền Trung và miền Nam có xu hướng được người dân đánh giá cao hơn về hiệu quả kiểm soát tham nhũng trong khu vực công so với các tỉnh phía Bắc.
Trong số 16 tỉnh/thành phố đạt điểm cao nhất, có 8 tỉnh thuộc ĐBSCL và 5 tỉnh thuộc miền Trung. Cần Thơ, Tiền Giang và Bến Tre là 3 tỉnh đạt điểm cao nhất ở chỉ số này. Riêng Long An luôn có tên trong nhóm các tỉnh đạt điểm cao nhất trong 6 năm liên tiếp. Ngược lại, Hà Nội vẫn ở trong nhóm đạt điểm thấp nhất qua 3 năm.
Về kiểm soát tham nhũng trong chính quyền địa phương, tỷ lệ người trả lời đồng ý với nhận định cho rằng cán bộ chính quyền không sử dụng công quỹ vào mục đích riêng, không vòi vĩnh đòi hối lộ khi làm thủ tục liên quan đến CNQSD hoặc khi thụ lý hồ sơ xin cấp phép xây dựng của người dân tiếp tục giảm.
Mặc dù Bộ TN&MT đã thiết lập đường dây nóng để tiếp nhận phản ánh của người dân về tiêu cực, nhũng nhiễu trong ngành, trong đó có lĩnh vực làm thủ tục liên quan đến giấy CNQSD đất, chỉ có 46% số người được hỏi trên phạm vi toàn quốc cho rằng không cần phải “lót tay” nhưng vẫn làm xong giấy CNQSD đất (tỷ lệ thấp nhất trong 6 năm qua).
Đáng chú ý, PAPI nhấn mạnh công bằng trong tuyển dụng nhân lực vào khu vực công có ý nghĩa quan trọng trong việc công bằng trong tuyển dụng nhân lực, xây dựng một bộ máy nhà nước liêm chính, trong sạch, vững mạnh. Song, theo Ts. Đặng Hoàng Giang, mục tiêu này rất khó đạt được, nhất là khi thân quen và lót tay còn là những yếu tố quyết định sự thành công của một cá nhân khi xin việc vào khu vực công.
Ông Giang cho biết, phát hiện nghiên cứu PAPI 6 năm qua khẳng định mối quan ngại của người dân về vấn nạn của “chủ nghĩa vị thân” và quan hệ cá nhân trong tuyển dụng nhân lực vào khu vực công. Kết quả cho thấy điểm xu thế ổn định ở mức thấp ở chỉ tiêu “quan hệ cá nhân” với người có chức, có quyền mới xin được việc trong khu vực công là không quan trọng.
Trong suốt 6 năm từ 2011 - 2016, điểm trung bình toàn quốc của chỉ số này chỉ dao động từ 1 - 1,3 điểm trên thang điểm từ 0 - 5 (trong đó 5 là mối quan hệ không quan trọng). Tiền Giang là địa phương đạt điểm cao nhất ở chỉ tiêu này (2,04 điểm) song cũng chỉ mức dưới trung bình. Ở Lào Cai, đa số người trả lời tin rằng để xin việc làm trong khu vực công cần có quan hệ cá nhân.
Thy Lê
