Mới đây, lãnh đạo Tổng công ty Cơ khí giao thông vận tải Sài Gòn (SAMCO) cho biết đang định hướng kinh doanh, phát triển lắp ráp, sản xuất xe điện với dự kiến dải sản phẩm ban đầu sẽ là xe buýt điện, xe điện phục vụ cho du lịch.
Nhiều yếu tố thuận lợi
Riêng với nhà sản xuất xe điện hàng đầu Việt Nam là Vinfast đang cho thấy hoạt động sản xuất kinh doanh của họ khá khả quan với tổng số ô tô điện bàn giao trong 10 tháng đầu của năm 2024 đã đạt 51.000 xe.
 |
|
Rất cần thêm những chính sách hỗ trợ, ưu đãi một cách hấp dẫn, rõ ràng, dễ tiếp cận hơn nữa cho các DN nội địa trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ và sản xuất lắp ráp ô tô. |
Trong nhận định gần đây, Bộ phận phân tích thuộc Công ty chứng khoán VnDirect đã đánh giá triển vọng dài hạn tích cực cho ngành xe điện tại Việt Nam. Nhất là sự gia tăng tầng lớp trung lưu và nhận thức tốt hơn về các vấn đề môi trường cũng như các lợi ích chi phí của việc sở hữu xe điện (chi phí bảo trì và nhiên liệu thấp hơn) sẽ hỗ trợ tiêu thụ xe điện.
Còn theo HSBC, doanh số bán xe máy điện và ô tô điện hàng năm tại Việt Nam dự kiến sẽ tăng từ chưa đầy 1 triệu xe vào năm 2024 lên hơn 2,5 triệu xe vào năm 2036. Doanh số bán xe điện tại Việt Nam dự kiến sẽ tăng 115% so với năm trước, đạt khoảng 18.000 xe vào năm 2024, và tăng trưởng với tỷ lệ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) là 25,8% trong giai đoạn 2023-2032, đạt lên đến 65.000 xe vào năm 2032.
Trong khi đó, Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) đã ước tính rằng Việt Nam sẽ có 3,5 triệu ô tô điện lưu hành trên đường vào năm 2040.
Thực tế, có nhiều yếu tố thuận lợi cho việc tiêu thụ xe điện ở Việt Nam. Như về mặt chính sách, Việt Nam đã triển khai một số chính sách khuyến khích tiêu thụ xe điện, giúp người mua xe điện tiết kiệm một khoản tiền đáng kể. Quốc hội cũng đã đồng ý giảm thuế Tiêu thụ đặc biệt đối với ô tô điện. Rồi hạ tầng sạc pin xe điện đang phát triển nhanh chóng (số lượng cổng sạc ở Việt Nam hiện đạt 63.800 cổng sạc, cao hơn hẳn so với các thị trường khác trong khu vực như Thái Lan hay Singapore).
Ngoài ra, như chia sẻ của Ts. Nguyễn Sơn, chuyên gia Quản lý chuỗi cung ứng và logistics, chi phí vận hành xe điện nhìn chung khá cạnh tranh khi so sánh với xe truyền thống, đặc biệt trong bối cảnh giá nhiên liệu tăng cao. Quá trình chuyển đổi sang xe điện vẫn sẽ tiếp tục, thậm chí với tốc độ nhanh, nhưng cần thời gian để các yếu tố quan trọng, như độ bền, độ an toàn, giá thành, điểm tiếp năng lượng được tiếp tục tối ưu hóa và cho thấy thuyết phục được nhóm người tiêu dùng khó tính hơn.
Ts Sơn cũng dự đoán rằng thị trường xe điện tại Việt Nam có thể đạt quy mô 5-7 tỷ USD sau 5 năm nữa. Nhu cầu pin xe điện sẽ tăng cao, tạo ra cơ hội đầu tư vào các cơ sở sản xuất và tái chế pin. Nhu cầu cũng ngày càng tăng đối với các linh kiện chuyên dụng, mang lại cơ hội cho nhà cung cấp trong nước cũng như nước ngoài.
Từ “cửa sáng” của mảng xe điện, vấn đề đặt ra cho ngành công nghiệp ô tô của Việt Nam là nên chọn hướng đi như thế nào trong thời gian tới để có được một tương lai rộng mở?
Đứng ở góc độ là một doanh nghiệp (DN) lớn trong ngành công nghiệp ô tô nội địa, ông Trần Bá Dương, Chủ tịch HĐQT Thaco, từng nhấn mạnh việc sẽ chuyển từ lắp ráp với hàm lượng nội địa hóa cao sang sản xuất các sản phẩm mang thương hiệu của công ty, hướng đến trở thành nhà sản xuất thực thụ. Để làm được việc này, cần chú trọng hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D), làm chủ toàn bộ quy trình sản xuất, từ thiết kế, phát triển sản phẩm.
Cần thêm chính sách hỗ trợ hấp dẫn hơn nữa
Đặc biệt, ông Dương chỉ rõ là cần theo đuổi chiến lược khác biệt, sản xuất các sản phẩm theo yêu cầu riêng biệt của khách hàng, xuất phát từ việc tìm hiểu thị trường, yêu cầu của từng quốc gia, qua đó đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu.
Trong khi đó, đứng ở góc độ quản lý, gần đây Viện Nghiên cứu chiến lược, chính sách Công Thương (Bộ Công Thương) đã xây dựng dự thảo chiến lược mới cho việc phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Theo đó, mục tiêu đặt ra đến năm 2030 là tỷ lệ xe điện và xe sử dụng hybrid, xe sử dụng năng lượng mặt trời, sử dụng nhiên liệu sinh học và nhiên liệu xanh mới khác chiếm khoảng 18 - 20%. Tổng sản lượng xe sản xuất và lắp ráp trong nước tăng trưởng bình quân hàng năm là 18,0 - 20,0%/năm, sản lượng đạt khoảng 600.000 - 700.000 chiếc.
Đến năm 2045, tỷ lệ xe điện và xe sử dụng hybrid, xe sử dụng năng lượng mặt trời, sử dụng nhiên liệu sinh học và nhiên liệu xanh mới khác đạt khoảng 4.300.000 - 4.400.000 chiếc, chiếm khoảng 80 - 85%. Tổng sản lượng xe sản xuất và lắp ráp trong nước tăng trưởng bình quân hàng năm là 13 - 14%/năm trong giai đoạn 2031 - 2045, sản lượng đạt khoảng 4.000.000 - 4.600.000 chiếc, chiếm khoảng 80 - 85% so với nhu cầu nội địa.
Như vậy có thể thấy về lâu dài mục tiêu chủ đạo chính là phát triển xe điện sẽ chiếm phần lớn. Song song đó, hướng đi chiến lược cho ngành công nghiệp ô tô Việt còn ở việc phát triển công nghiệp hỗ trợ ô tô để làm sao đến năm 2030 có thể đủ khả năng cung ứng 55 - 60% (về giá trị) linh kiện, phụ tùng cho sản xuất lắp ráp ô tô trong nước như mục tiêu đề ra, và đến năm 2045 có thể đáp ứng trên 80 - 85%.
Tuy nhiên, đó là tầm nhìn trong tương lai, còn trước mắt, riêng về mặt chính sách, giới chuyên gia mong rằng thời gian tới nên tiếp tục ban hành các chính sách ưu đãi về thuế, ưu đãi tín dụng, mặt bằng...một cách hấp dẫn, rõ ràng, dễ tiếp cận cho các DN công nghiệp hỗ trợ và sản xuất lắp ráp ô tô.
Hay như chính sách về phát triển xe điện, theo Bộ phận phân tích của VnDirect, so với các chính sách hỗ trợ xe điện ở các quốc gia khác như Trung Quốc, Thái Lan và châu Âu, các ưu đãi của Việt Nam vẫn chưa nổi bật. Thị trường xe điện của Việt Nam cần nhiều chính sách hơn để phát triển, bao gồm các ưu đãi cho các nhà sản xuất, hỗ trợ người mua xe điện và hỗ trợ phát triển cơ sở hạ tầng cho xe điện.
Và như chia sẻ của ông Nguyễn Trung Thắng, Giám đốc Bộ phận Thuế, Công ty TNHH Thuế và Tư vấn KPMG, trong bối cảnh cơ sở hạ tầng cho xe điện tại Việt Nam chưa được phát triển rộng rãi, Chính phủ nên cân nhắc các giải pháp khuyến khích thay thế các dòng xe đốt trong (ICE) bằng các dòng xe hybrid (PHEV, HEV), là những dòng xe thân thiện hơn với môi trường.
Thế Vinh
