Là “thủ phủ” vùng trồng chuối xuất khẩu (XK) của cả nước, toàn tỉnh Đồng Nai hiện hiện có hơn 10.458ha chuối. Dù cây chuối ở tỉnh nhiều lần được “giải cứu” nhưng nếu so với năm 2019 thì diện tích trồng chuối năm nay đã tăng gần 4.000ha.
Bài toán đầu ra
Tính ra, từ diện tích này, tổng sản lượng chuối thu hoạch đạt khoảng 250.000 tấn/năm (chủ yếu là giống chuối già Nam Mỹ) và phần lớn cung cấp cho thị trường XK, trong đó Trung Quốc tiêu thụ khoảng 95%.
Trong khi sản lượng tăng vì diện tích tăng thì có nhiều ý kiến cho rằng vụ chuối XK năm nay của Đồng Nai rất khó dò về thị trường cũng như mức giá bán, một phần chịu ảnh hưởng từ dịch Covid-19. XK chuối sẽ khó khăn hơn vì thị trường tiêu thụ chính là Trung Quốc siết chặt những quy định về kiểm dịch, truy xuất nguồn gốc, vấn đề ở cửa khẩu…
Trước bối cảnh như vậy, vấn đề liên kết chuỗi, đa dạng hoá thị trường cho XK chuối ở Đồng Nai lại được đặt ra nhằm tránh lặp lại chuyện “giải cứu” như các năm trước.
Với những HTX trong tỉnh Đồng Nai đang tập trung nhiều cho việc trồng chuối XK, vấn đề đầu ra cũng luôn là nỗi lo thường trực. Hồi tháng 3 năm ngoái, khi vụ chuối thu hoạch sớm nhưng XK chậm, ông Phạm Thanh Đồng, Giám đốc HTX thương mại, dịch vụ, nông nghiệp Quyết Tiến (xã Xuân Mỹ, huyện Cẩm Mỹ) có cho biết đang tiếp tục mở rộng tìm đối tác để đẩy mạnh XK chuối khi diện tích chuối XK của HTX tăng gấp 4-5 lần so với hồi năm 2018.
 |
|
Cần tránh lặp lại chuyện “giải cứu” chuối như các năm trước (Ảnh: TV) |
Đến năm nay, việc mở rộng thị trường ngoài nguồn tiêu thụ chủ lực là Trung Quốc xem ra không dễ dàng khi dịch Covid-19 hoành hành trên toàn cầu, ảnh hưởng đến quá trình chế biến, kho bãi, vận chuyển, chính sách xuất nhập khẩu và sức tiêu thụ chuối trên thị trường.
Tuy nhiên, ngoài những tác động tiêu cực có tính chất khách quan thì cũng cần nhìn nhận những mặt tích cực như HTX Quyết Tiến đã làm được trong thời gian qua để cho việc XK chuối vững chắc hơn.
Cách đây 2 năm, HTX lần đầu tiên XK thành công lô sản phẩm chuối già hương cấy mô đầu tiên vào thị trường Hàn Quốc và Trung Quốc theo đường chính ngạch. Điều này mở ra hướng phát triển bền vững hơn cho cây chuối già hương vốn bấp bênh khi XK theo đường tiểu ngạch như lâu nay.
Ba năm trước, nhận thấy thị trường thế giới đang có nhu cầu rất lớn về trái chuối, HTX Quyết Tiến đã tận dụng những vườn cao su non (thời kỳ kiến thiết cơ bản của các công ty cao su) để trồng xen canh cây chuối XK.
Liên kết chuỗi bền vững
HTX Quyết Tiến đã thực hiện dự án trồng chuối cấy mô, trồng xen canh cấy chuối già cấy mô trên vườn cao su với 356 ha. Hồi năm ngoái đã cho sản lượng chuối khoảng 10.000 tấn với 95% cho XK, 5% tiêu thụ nội địa.
Để tránh phụ thuộc quá nhiều vào một thị trường, HTX đã phát triển thị trường sang Hàn Quốc và Trung Đông tuy số lượng chưa nhiều so với hàng nghìn tấn chuối đã xuất sang Trung Quốc.
Thời gian qua, HTX đã quyết định mở rộng vùng nguyên liệu thêm 200 ha nữa. Cùng với đó, HTX còn đầu tư xây dựng các cơ sở chế biến ngay tại các vườn trồng nhằm giảm chi phí vận chuyển và đảm bảo chất lượng chuối XK.
Theo chia sẻ của ông Phạm Thanh Đồng, cách thức quan trọng nhất để XK tốt mặt hàng chuối vào thị trường khó tính đơn giản chỉ là đáp ứng đúng yêu cầu của khách hàng.
 |
|
Quy trình chuẩn XK chuối ở HTX Quyết Tiến (Ảnh: Tư liệu) |
Do đó, HTX vừa đầu tư sản xuất vừa tìm kiếm đối tác, rồi đưa họ ra tận cánh đồng lớn để tìm hiểu thực tế. Thông qua đó, việc đảm bảo các tiêu chuẩn về chất lượng, hình thức sản phẩm cho đến khâu thu hoạch, đóng gói... đều được HTX chú trọng sau khi nắm bắt rõ yêu cầu của đối tác.
Chính vì chuối của HTX đạt chuẩn nên đối tác nước ngoài ký hợp đồng thu mua. Mọi công đoạn từ làm đất, xuống giống, bón phân, phun thuốc đều được ghi nhật ký để phục vụ truy xuất nguồn gốc. Đồng thời, HTX chỉ sử dụng đồng nhất một số loại thuốc bảo vệ thực vật nhất định trên toàn bộ diện tích.
Đây là vấn đề mấu chốt cho bài toán đầu ra nếu nhìn vào diện tích trồng chuối đang phình to như hiện nay ở Đồng Nai. Ở đó, có vai trò lớn của HTX trong việc thực hiện liên kết chuỗi, từ việc trồng trọt đạt các tiêu chuẩn XK và xuất xứ rõ ràng, làm nhãn hàng riêng rồi đến ký hợp đồng tiêu thụ, mở rộng thị trường… để XK chuối trở nên bền vững hơn trong thời gian tới.
Thanh Loan
