Trước hết, chúng tôi hoàn toàn nhất trí với quan điểm, định hướng lớn được nêu trong các dự thảo văn kiện, đặc biệt là việc kế thừa tinh thần của Nghị quyết Đại hội Đảng khóa XIII về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể. Tuy nhiên, qua đối chiếu với Nghị quyết số 20-NQ/TW của Trung ương về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT trong giai đoạn mới, có thể thấy nội dung này trong dự thảo chưa được thể hiện thật đậm nét.
Khẳng định vai trò chiến lược của kinh tế tập thể
Các chương trình hành động tuy có đề cập đến KTTT, song nhìn chung còn sơ lược, chưa phản ánh đúng vai trò “nền tảng và trụ cột” của khu vực này trong nền kinh tế quốc dân.
 |
|
Ông Phạm Công Bằng, TGĐ Quỹ hỗ trợ Phát triển HTX Việt Nam góp ý vào cá Dự thảo văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng. |
Khi Đảng ban hành Nghị quyết số 20, đó là chủ trương hết sức đúng đắn, mang tính chiến lược lâu dài. Song, không vì sự phát triển của kinh tế tư nhân mà chúng ta được phép xem nhẹ hoặc làm mờ đi vai trò của khu vực KTTT. Cần khẳng định rõ: KTTT, kinh tế nhà nước và kinh tế tư nhân là ba trụ cột chính của nền kinh tế quốc dân, cùng giữ vai trò nền tảng vững chắc trong thời kỳ phát triển mới của đất nước.
KTTT với những đặc trưng nổi bật, trong đó có tính dân chủ, bền vững và bao trùm, HTX là hình thức tổ chức sản xuất phổ biến trong nông nghiệp, nông thôn hiện nay. Đây là con đường duy nhất giúp khắc phục tình trạng sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, nâng cao năng lực cạnh tranh và xây dựng thương hiệu hàng hóa Việt Nam trong thời kỳ hội nhập sâu rộng. Trong bối cảnh triển khai Nghị quyết 59-NQ/TW về hội nhập quốc tế trong tình hình mới, thì vai trò của KTTT càng được phải nâng lên vì nếu không phát triển HTX, thì nông sản Việt khó có thể vươn tới quy mô lớn, hình thành chuỗi giá trị và tạo được thương hiệu để cạnh tranh quốc tế.
Cần thể chế hóa Nghị quyết 20 trong chương trình hành động của Đảng
Trong phần thể chế hóa, chúng tôi đề nghị bổ sung dẫn chiếu đến Nghị quyết số 20-NQ/TW về KTTT. Đây là nghị quyết có ý nghĩa toàn diện, là “kim chỉ nam” cho khu vực KTTT phát triển bền vững trong giai đoạn mới. Do đó, trong chương trình hành động của Ban Chấp hành Trung ương nên có nội dung cụ thể:
“Tiếp tục thực hiện các mục tiêu, yêu cầu và giải pháp nêu trong Nghị quyết số 20-NQ/TW về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT trong giai đoạn mới.”
Bên cạnh đó, ở các nội dung về phát triển doanh nghiệp, chương trình hành động có thể mở rộng phạm vi áp dụng cho HTX, vì tính chất tương đồng trong cơ chế hoạt động và đóng góp cho nền kinh tế. Ví dụ, ở nhiệm vụ “xây dựng, triển khai chính sách hỗ trợ, nâng cao năng lực tài chính, công nghệ, quản trị cho doanh nghiệp trong nước”, nên bổ sung cụm từ “và hợp tác xã” để đảm bảo tính bao trùm.
Tương tự, khi đề cập đến việc “xây dựng chính sách hỗ trợ hình thành các tập đoàn kinh tế tư nhân mạnh”, có thể mở rộng thành: “Xây dựng chính sách hỗ trợ hình thành các tập đoàn kinh tế tư nhân mạnh, liên đoàn, liên hiệp HTX quy mô lớn, có khả năng dẫn dắt chuỗi giá trị trong nước và tham gia thị trường toàn cầu.” Như vậy, khu vực KTTT sẽ được xác lập vị trí tương xứng trong cấu trúc kinh tế quốc gia.
Đề xuất bổ sung một số nhiệm vụ trọng tâm
Về thể chế kinh tế: Bổ sung nhiệm vụ “phát triển đồng bộ các thành phần kinh tế, trong đó chú trọng phát triển KTTT gắn với chuyển đổi số và đổi mới mô hình quản trị”; Khi nói về phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, cần nhấn mạnh vai trò của HTX, khu vực tiên phong trong sản xuất bền vững, nông nghiệp hữu cơ và giảm phát thải.
Về tài chính, tín dụng: Ngoài hệ thống ngân hàng, nên bổ sung các tổ chức tài chính vi mô, quỹ hỗ trợ phát triển HTX và các tổ chức tài chính nhà nước ngoài ngân sách, vì đây là kênh tiếp cận vốn chủ yếu của khu vực KTTT, nông thôn và hộ sản xuất nhỏ.
Về chỉ tiêu phát triển: Trong phần phấn đấu đến năm 2030 có 2 triệu doanh nghiệp hoạt động, đề nghị bổ sung: “Đến năm 2030, có ít nhất 45.000 HTX hoạt động, trong đó trên 60% hợp tác xã hoạt động tốt hoặc khá, theo tiêu chí phân loại của Chính phủ.” Điều này phù hợp với Chiến lược phát triển KTTT đến năm 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Về giáo dục và nguồn nhân lực: Bổ sung nội dung giáo dục kỹ năng xã hội và sức khỏe tinh thần trong trường học, gắn với triển khai chương trình quốc gia về sức khỏe tinh thần học đường.; Mở rộng mô hình giáo dục nghề nghiệp kết hợp thực hành với lý thuyết (50/50) để đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu doanh nghiệp và HTX trong thời kỳ chuyển đổi số.
Đề xuất hoàn thiện phụ lục chương trình hành động
Tại Phụ lục 3 của Dự thảo chương trình hành động, hiện thời gian thực hiện vẫn ghi giai đoạn 2015 - 2030. Đề nghị điều chỉnh thành “2026 - 2030”, tương ứng với nhiệm kỳ Đại hội XIV của Đảng, đảm bảo tính cập nhật và chính xác. Đồng thời, bổ sung vào hệ thống chỉ tiêu phát triển các mục tiêu cụ thể của khu vực KTTT như số lượng, quy mô, hiệu quả hoạt động, để thuận lợi cho việc tổ chức thực hiện và giám sát sau này.
Tóm lại, các dự thảo văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng đã thể hiện tầm nhìn chiến lược, song để đảm bảo tính toàn diện và đồng bộ, cần làm rõ hơn vai trò của KTTT, khu vực vừa mang tính kinh tế, vừa mang tính xã hội sâu sắc.
Khi kinh tế tập thể thực sự được đặt đúng vị trí và có cơ chế hỗ trợ phù hợp, đây sẽ là một trụ cột quan trọng trong nền kinh tế nhiều thành phần, cùng kinh tế nhà nước và kinh tế tư nhân, xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, hội nhập và phát triển bền vững.
Phạm Công Bằng
Tổng Giám đốc Quỹ Hỗ trợ Phát triển HTX Việt Nam
