Theo các nhà đầu tư, do ảnh hưởng nặng nề của đại dịch COVID-19, có 84 dự án năng lượng tái tạo với tổng công suất là 4.676,62 MW (trong đó gồm có 4.184,8 MW điện gió và 491,82 MWac điện mặt trời) đã bị chậm tiến độ vận hành thương mại (COD) so với kế hoạch.
 |
|
Các nhà đầu tư điện sạch phản ánh những bất cập trong việc xây dựng và ban hành cơ chế giá phát điện. |
Chính việc chậm tiến độ này làm cho các dự án này không kịp hưởng giá điện cố định (FIT) như được quy định tại Quyết định số 39/2018/QĐ-TT (Quyết định 39) với điện gió và Quyết định số 13/2020/QĐ-TTg (Quyết định 13) với điện mặt trời.
Trong đó, đặc biệt là nhóm 34 dự án chuyển tiếp với tổng công suất 2.090,97 MW (gồm 28 dự án điện gió với tổng công suất 452,62 MWac) đã hoàn tất thi công và hoàn thiện công tác thử nghiệm đảm bảo đủ điều kiện huy động (theo thông tin cập nhật đến tháng 3/2023).
Các nhà đầu tư cho biết đã phải chờ đợi trong thời gian dài để Chính phủ ban hành cơ chế giá phát điện mới làm tiền đề cho việc thỏa thuận giá bán điện với Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN).
Tuy nhiên, các nhà đầu tư cho biết đã rất thất vọng với các chính sách áp dụng cho các dự án năng lượng tái tạo chuyển tiếp được Bộ Công thương ban hành gồm Thông tư số 15/2022/TT-BCT quy định về phương pháp xây dựng khung giá phát điện nhà máy điện mặt trời, điện gió chuyển tiếp; Quyết định số 21/QĐ-BCT về ban hành khung giá điện nhà máy điện mặt trời, điện gió chuyển tiếp (Quyết định 21) và Thông tư số 01/2023/TT-BCT bãi bỏ một số quy định tại các Thông tư 02 và Thông tư 18 của Bộ trưởng Bộ Công Thương quy định thực hiện phát triển dự án điện gió, điện mặt trời và hợp đồng mua bán điện mẫu.
“Trái ngược với mong chờ, các quy định tại Quyết định 21 và Thông tư 01 đã khiến nhà đầu tư vô cùng lo lắng và quan ngại sâu sắc do các điểm bất cập về pháp lý cũng như về hiệu quả tài chính, làm cho chúng tôi có thể lâm vào tình trạng thua lỗ và phá sản”, các nhà đầu tư trên cho biết.
Theo các nhà đầu tư, việc cơ chế giá phát điện thiếu hợp lý sẽ ảnh hưởng tiêu cực tới môi trường đầu tư, giảm khả năng thu hút vốn đầu tư nước ngoài do sự thiếu ổn định chính sách phát triển năng lượng sạch. Nếu cơ chế mới được áp dụng, chỉ tính riêng 34 dự án đã hoàn thành đầu tư xây dựng, ước tính tổng vốn đã đầu tư gần 85 ngàn tỷ đồng. Trong đó, khoảng trên 58 ngàn tỷ đồng được tài trợ từ nguồn vốn ngân hàng sẽ có nguy cơ vỡ phương án tài chính, nợ xấu, doanh nghiệp và ngân hàng không thể thu hồi được vốn.
Các nhà đầu tư cũng chỉ ra các điểm chưa phù hợp trong việc ban hành cơ chế giá phát điện cho các dự án chuyển tiếp. Cụ thể là quá trình ban hành Quyết định 21 dường như quá vội vàng, chưa bảo đảm việc thẩm định và lấy ý kiến một cách kỹ lưỡng.
36 nhà đầu tư trên phản ánh việc giao cho EVN/EPTC làm công tác xác định giá và sử dụng kết quả đề xuất chưa qua tham vấn với bên tư vấn độc lập là chưa phù hợp thực tiễn.
Đồng thời, phương pháp tính toán của EVN có nhiều điểm chưa phù hợp trong việc sử dụng tổng mức đầu tư của dự án không bao gồm 10% chi phí dự phòng để tính khung giá điện. Biện giải các giá trị trung bình năm bình quân của các nhà máy điện mặt trời dựa trên khu vực có cường độ bức xạ cao nhất; lựa chọn nhà máy điện mặt trời Phước Thái 2 có công suất cao hơn định nghĩa nhà máy chuẩn tại Thông tư 15 làm cơ sở đề xuất giá….
Hậu quả, kết quả tính toán giá phát điện đề xuất của EVN không đảm bảo được nguyên tắc tỷ suất lợi nhuận sau thuế đạt 12% cho các nhà đầu tư, mối tương quan giữa giá phát điện của dự án điện gió và thực tế giá bán lẻ điện bình quân của EVN gần đây đã tăng lên.
Theo đó, các nhà đầu tư đề nghị Chính phủ xem xét chỉ đạo Bộ Công Thương nghiên cứu tính toán lại khung giá điện, ban hành thông tư hướng dẫn cụ thể về hợp đồng mua bán điện cho các dự án chuyển đổi, cho phép huy động công suất các nhà máy đã hoàn tất xây dựng…
Nhật Linh
