Bộ LĐ-TB&XH cho biết đang tập trung xây dựng hồ sơ Luật Bảo hiểm xã hội 2014 (sửa đổi) để trình Chính phủ thông qua và trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội đưa vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023 để Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ sáu Quốc hội khóa XV. Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) sẽ được sửa đổi dựa trên tinh thần Nghị quyết 28 của Ban chấp hành Trung ương về cải cách chính sách BHXH.
Người lao động gặp khó
Do vậy, việc đưa thêm các quy định hỗ trợ người lao động trong khu vực HTX tham gia BHXH là rất cần thiết khi tiến hành sửa đổi Luật BHXH 2014.
 |
|
Nhiều người lao động lớn tuổi làm việc trong HTX có mong muốn được tham gia đóng BHXH. |
Theo BHXH Việt Nam, với khoảng 6 triệu thành viên, gần 1 triệu người lao động thường xuyên thì lao động tại các HTX hiện đang chiếm một lượng khá lớn và là nguồn để phát triển số người tham gia BHXH.
Cụ thể, số liệu thống kê cho thấy, tính đến ngày 31/12/2021, cả nước có 27.342 HTX, tăng 16.420 HTX (gấp 2,5 lần) so với năm 2001, thu hút gần 6 triệu thành viên và tạo việc làm cho gần 1 triệu lao động. Tuy nhiên, số HTX tham gia BHXH bắt buộc là 7.451 HTX (chiếm 28,61% số HTX), số người lao động tham gia BHXH bắt buộc thuộc HTX là 41.560 người, thực tế chỉ chiếm dưới 2% số lao động thường xuyên tại HTX.
Người lao động làm việc trong khu vực HTX khi tham gia đóng BHXH đang gặp phải một số khó khăn. Đơn cử, HTX Nông nghiệp Hà An (thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh) hoạt động điều hành sản xuất, điều tiết nước tưới tiêu, cung cấp vật tư nông nghiệp, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, cây, con giống cho gần 1.500 hộ thành viên. Bộ máy quản lý của HTX hiện có 6 người: 4 người hết tuổi lao động nên không tham gia đóng BHXH, còn lại một người là phó giám đốc HTX kiêm cán bộ phường bán chuyên trách tham gia BHXH bắt buộc; 1 người là thủ quỹ HTX tham gia BHXH tự nguyện.
Theo lãnh đạo HTX Nông nghiệp Hà An, cán bộ trong bộ máy quản lý tuổi đã cao không thể tham gia BHXH bắt buộc theo quy định. Trong khi mức lương, phụ cấp phụ thuộc vào đại hội thành viên HTX. Điều này sẽ khó thu hút thành viên, lao động có trình độ về làm việc tại HTX. "Tôi mong muốn Nhà nước có cơ chế hỗ trợ đối HTX hoạt động lĩnh vực nông nghiệp tham gia đóng BHXH", đại diện HTX nói.
Chờ gỡ vướng tại Luật BHXH sửa đổi
HTX Nông nghiệp Hà An chỉ là một trong số hàng trăm HTX vướng mắc trong việc tham gia BHXH bắt buộc cho thành viên, người lao động. Nguyên nhân là do đội ngũ cán bộ quản lý và lao động HTX tuổi cao (trên 60 tuổi) nên không thể tham gia BHXH bắt buộc. HTX sử dụng lao động thời vụ, lao động làm việc trả lương theo ngày, hợp đồng bằng miệng, ít có hợp đồng bằng văn bản; nắm bắt thông tin, chính sách BHXH, BHYT cho HTX còn hạn chế...
Trước bất cập trên, trong Dự thảo Luật BHXH (sửa đổi), cơ quan soạn thảo đã đề xuất bổ sung nhóm đối tượng tham gia BHXH bắt buộc gồm: Chủ hộ kinh doanh; người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành HTX không hưởng tiền lương; quy định cụ thể việc tham gia BHXH bắt buộc đối với người lao động làm việc không trọn thời gian.
Ông Bùi Sỹ Lợi, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban về Các vấn đề xã hội của Quốc hội, cho rằng việc giảm thời gian đóng là điều kiện tốt để người cao tuổi vẫn đóng được, thậm chí người ngoài 50 tuổi vẫn đóng được BHXH để hưởng lương hưu. Vì vậy, đề xuất giảm thời gian đóng BHXH cần được đưa vào dự thảo sửa đổi Luật BHXH năm 2014 theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 28 với mục tiêu để người cao tuổi vẫn đóng được BHXH.
Theo một số chuyên gia, việc sửa đổi theo hướng điều chỉnh tạo điều kiện cho người lao động lớn tuổi tham gia BHXH muộn, đóng BHXH trong thời gian ngắn để được hưởng lương hưu sẽ tăng tính hấp dẫn của chính sách BHXH. Đồng thời, với những người lao động có ý định nhận BHXH một lần sẽ có thêm động lực tiếp tục bảo lưu, tích lũy thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu, góp phần bảo đảm an sinh xã hội bền vững cho người lao động.
Bên cạnh đó, Luật BHXH sửa đổi cũng cần nghiên cứu, điều chỉnh chính sách phù hợp, tăng tính hấp dẫn để thu hút sự tham gia của người lao động trong khu vực HTX gắn với đặc thù của khu vực này là nhiều việc làm không chính thức, thu nhập không ổn định có thể tham gia BHXH tự nguyện. Điều này có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển BHXH, cũng như đảm bảo vững chắc hệ thống an sinh xã hội của đất nước.
Nhật Linh
