Cụ thể, số liệu mà Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc công bố cho thấy hiện nay có đến 36 doanh nghiệp đầu mối xăng dầu, trong khi các quốc gia lớn như Nhật Bản cũng chỉ có 5 doanh nghiệp đầu mối; hay như đối với doanh nghiệp phân phối Việt Nam cũng có đến 500 doanh nghiệp.
 |
|
Bộ Công Thương khẳng định số lượng thương nhân đầu mối xăng dầu của Việt Nam thấp hơn nhiều nước. |
"Vậy làm thế nào để xây dựng bộ máy một cách linh hoạt, hiệu quả và giảm được các chi phí trung gian, cung cấp nguồn xăng dầu từ doanh nghiệp đầu mối xuống đến các cửa hàng bán lẻ một cách thuận lợi nhất", Bộ trưởng Phớc đặt vấn đề.
Theo đó tại họp báo thường kỳ Bộ Công Thương vừa diễn ra, báo chí đã đặt ra câu hỏi với Bộ Công Thương về việc duy trì số lượng thương nhân đầu mối. Ông Trần Duy Đông, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước cho biết sẽ gửi câu trả lời lên website của Bộ Công Thương để làm rõ hơn nội dung này.
Bộ Công Thương cho biết khái niệm về thương nhân đầu mối của các nước khi đưa ra con số thống kê là thương nhân có chức năng vừa sản xuất, xuất nhập khẩu và phân phối. Theo khái niệm này, ở Việt Nam chỉ có 02 thương nhân là Công ty cổ phần lọc hóa dầu Bình Sơn và Công ty TNHH lọc hóa dầu Nghi Sơn.
Hiện nay, Việt Nam có 38 thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu (theo khái niệm quy định tại Nghị định số 83/2014/NĐ-CP và Nghị định số 95/2021/NĐ-CP là các thương nhân có chức năng kinh doanh xuất nhập khẩu và phân phối xăng dầu), trong đó có 04 thương nhân chỉ kinh doanh nhiên liệu hàng không. Nếu so sánh với các nước trong khu vực thì số lượng thương nhân đầu mối nêu trên là tương đối thấp do điều kiện gia nhập thị trường làm thương nhân đầu mối của Việt Nam còn tương đối cao.
Theo báo cáo của các Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài, tại Singapore: Hiện không có văn bản pháp quy nào tương đương Nghị định 83/2014 về kinh doanh xăng dầu. Luật xăng dầu đã được hủy bỏ vào năm 2005 và không có văn bản thay thế. Hiện nay, Singapore chỉ có Luật điều tiết ngành Công nghiệp Gas và LNG ban hành năm 2001 và sửa đổi năm 2002. Liên quan đến lĩnh vực xăng dầu, chỉ có Luật vận chuyển và lưu trữ xăng dầu và Luật quản lý bảo vệ môi trường.
Hiện, Singapore có 04 doanh nghiệp thực hiện các công đoạn từ sản xuất, nhập khẩu, xuất khẩu, bán buôn bán lẻ xăng dầu, trong đó 03 doanh nghiệp là doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài. Thị trường xăng dầu tại Singapore trước đây được đánh giá là hạn chế cạnh tranh và có dấu hiệu độc quyền theo chiều dọc với chỉ 04 doanh nghiệp sản xuất, phân phối.
Do đó, Chính phủ Singapore đã có chiến lược lôi kéo các công ty xăng dầu lớn của nước ngoài về Singapore hoạt động theo quy chế “Doanh nghiệp được phép buôn bán dầu” – Approved Oil Traders, do Bộ Công Thương Singapore vận hành và cấp phép (Cục doanh nghiệp). Theo đó, các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu được mở rộng kinh doanh sang cả các mặt hàng khác như khoáng sản, vật liệu xây dựng, vật liệu điện tử… ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở mức từ 5-10%. Đến nay, Singapore đã thu hút được hơn 500 doanh nghiệp toàn cầu tham gia vào lĩnh vực kinh doanh xuất nhập khẩu và phân phối xăng dầu.
Tại Trung Quốc có 03 Tổng công ty xăng dầu trực thuộc Nhà nước. Tính đến hết năm 2019, có tổng cộng 106.000 trạm kinh doanh xăng dầu trên cả nước, với 458 doanh nghiệp được cấp phép kinh doanh xuất nhập khẩu xăng dầu, trong đó: 79 doanh nghiệp trực thuộc 02 Tổng công ty lớn, 356 doanh nghiệp trực thuộc các Tổng công ty nhà nước khác và doanh nghiệp tư nhân, 23 doanh nghiệp hợp tác đầu tư nước ngoài.
Tại Nhật Bản, các doanh nghiệp được tự do tham gia thị trường kinh doanh xăng dầu tại Nhật Bản, ngoại trừ việc phải đáp ứng một số tiêu chuẩn bắt buộc về dự trữ, kiểm soát chất lượng và tính an toàn của sản phẩm.
Hiện nay Nhật Bản có 11 doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu “đầu mối” (có chức năng vừa sản xuất, xuất nhập khẩu và phân phối xăng dầu). Các doanh nghiệp được tự do tham gia thị trường kinh doanh xăng dầu và cũng có nghĩa vụ chấp hành các quy định của pháp luật như các nhà bán lẻ lĩnh vực khác.
"Như vậy, có thể thấy, hầu hết các nước trong khu vực không quy định về việc hạn chế doanh nghiệp tham gia thị trường xăng dầu (chưa kể một số nước khuyến khích sự tham gia của các doanh nghiệp vào lĩnh vực này) nhằm tăng tính cạnh tranh của thị trường xăng dầu. Việc quản lý Nhà nước chủ yếu tập trung vào vấn đề kiểm soát chất lượng, dự trữ bảo đảm an ninh năng lượng, tính an toàn trong kinh doanh và bảo vệ môi trường", Bộ Công Thương cho biết.
Thy Lê
