Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an (A09) vừa ban hành kết luận điều tra bổ sung vụ án “Lợi dụng chức chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ; thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”, xảy ra tại Bộ Công thương,Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và các tỉnh, thành phố.
Cùng với đó, cơ quan này đề nghị truy tố đối với 12 bị can, trong đó ông Hoàng Quốc Vượng, cựu Chủ tịch EVN, cựu Thứ trưởng Bộ Công thương; Phương Hoàng Kim, cựu Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo, Bộ Công thương bị cáo buộc tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”, quy định tại khoản 3 Điều 356 Bộ luật Hình sự.
Các sai phạm của 2 bị cáo trên liên quan tới việc tham mưu ban hành quy định về diện đối tượng và điều kiện được hưởng chính sách giá điện ưu đãi theo quy định của Thủ tướng Chính phủ.
 |
|
Điện mặt trời Trung Nam Thuận Nam tại Ninh Thuận. |
Cụ thể, theo quy định tại Nghị quyết 115/NQ-CP, các dự án điện mặt trời nối lưới và hạ tầng đấu nối công suất 2.000 MW đã được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận triển khai trước ngày 31/8/2018 sẽ được hưởng ưu đãi giá điện là 9,35 UScents/kWh.
Các dự án khác dù được bổ sung quy hoạch sau ngày 31/8/2018 không thuộc diện đối tượng được hưởng ưu đãi trên, mà áp dụng mức giá 7,09 UScents/kWh, theo quy định mới.
Được giao tham mưu xây dựng dự thảo Quyết định số 13/2020/QĐ-TTg của Chính phủ liên quan tới cơ chế, chính sách hỗ trợ tỉnh Ninh Thuận đối với các dự án điện mặt trời. Trong quá trình soạn thảo, ông Vượng đã thay đổi diện đối tượng được hưởng chính sách ưu đãi giá điện. Cụ thể: "Giá bán điện từ các dự án điện mặt trời nối lưới đã có trong quy hoạch phát triển điện lực các cấp và có ngày vận hành thương mại trước ngày 1/1/2021 tổng công suất không quá 2.000 MW là 2.086 đồng/kWh (chưa bao gồm VAT, tương đương với 9,35 US cents/kWh...)".
Sau khi dự thảo được thông qua, trở thành Quyết định chính thức, Ninh Thuận chính thức được phê duyệt 30 dự án điện mặt trời theo giá ưu đãi.
Bộ Công an xác định 2 dự án trong số này không đủ điều kiện là: Dự án Nhà máy điện mặt trời Solar Farm Nhơn Hải và Dự án Nhà máy điện mặt trời Trung Nam - Thuận Nam.
Từ tháng 7/2020 đến 1/2023, EVN đã mua điện và thanh toán cho hai nhà máy điện mặt trời này hơn 3.300 tỷ đồng với giá ưu đãi, gây thiệt hại hơn 937 tỷ đồng, theo kết luận điều tra bổ sung của Cơ quan Cảnh sát điều tra, Bộ Công an. Trong đó, Dự án Nhà máy điện mặt trời Trung Nam - Thuận Nam khiến EVN thiệt hại hơn 717 tỷ đồng và Solar Farm Nhơn Hội là hơn 57 tỷ đồng.
Bộ Công an cho rằng hai nhà máy không đủ điều kiện nhưng được mua giá ưu đãi, kéo theo hai nhà máy khác lại không được chấp thuận dù đủ điều kiện.
Tương tự như ông Vượng, bị can Phương Hoàng Kim (cựu Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo, Bộ Công thương) được giao làm Tổ trưởng tổ soạn thảo, trực tiếp xây dựng dự thảo Quyết định số 13/2020/QĐ-TTg.
Cơ quan điều tra đánh giá, vì động cơ vụ lợi, bị can tạo điều kiện "không chính đáng" cho Nhà máy điện mặt trời Trung Nam Thuận Nam. Sai phạm của ông Kim cũng là nguyên nhân khiến Bộ Công Thương tham mưu, đề xuất Phó Thủ tướng ký ban hành Quyết định Quyết định số 13/2020/QĐ-TTg trái với Nghị quyết số 115/NQ-CP...; góp phần gây thiệt hại cho EVN.
Theo tìm hiểu, nhà máy điện mặt trời Trung Nam Thuận Nam nằm trong quần thể dự án Trạm biến áp 500 kV và đường dây 220/500 kV kết hợp Nhà máy điện mặt trời. Dự án được Trung Nam Group triển khai với tổng vốn đầu tư 12.000 tỷ đồng, quy mô thực hiện gồm nhà máy điện mặt trời 450MW kết hợp trạm biến áp và hơn 17km đường dây truyền tải 500kV mạch kép, 4 đường dây 220kV.
Chủ đầu tư của dự án là công ty TNHH Điện mặt trời Trung Nam Thuận Nam. Công ty được thành lập vào năm 2018, là một thành viên của Tập đoàn Trung Nam. Hiện ông Nguyễn Tâm Thịnh - Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Trung Nam đang là Chủ tịch kiêm người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp này. Vốn điều lệu đăng ký là hơn 2.411 tỷ đồng.
Thông tin từ HNX, năm cuối cùng công ty công bố tình hình kinh doanh là 2022. Trong năm đó, Trung Nam Thuận Nam ghi nhận lợi nhuận sau thuế đạt 81 tỷ đồng, giảm gần 80% so với cùng kỳ năm trước.
Tại thời điểm 31/12/2022, vốn chủ sở hữu đạt 2.423 tỷ đồng. Hệ số nợ/vốn chủ sở hữu là 3,68 lần, tương ứng số nợ phải trả ở mức hơn 8.900 tỷ đồng. Trong đó, dư nợ trái phiếu là gần 5.000 tỷ đồng. Như vậy, tổng tài sản của Trung Nam Thuận Nam đạt hơn 11.300 tỷ đồng.
Vào tháng 4/2024, Tập đoàn Trung Nam đã từng gửi đơn đến Chính phủ để "kêu cứu" cho dự án Trung Nam Thuận Nam. Trong đơn gửi Thủ tướng, Trung Nam cho biết, nhà máy điện mặt trời này đang đối diện với tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng doanh thu từ nguồn phát điện. Cụ thể, sản lượng điện phát lên lưới từ tháng 10/2020 đến tháng 8/2022, khoảng 687 triệu kWh thuộc phần công suất 172 MW, chưa được EVN thanh toán. Phần sản lượng này tương đương 813,6 tỷ đồng được tạm xác định theo khung giá điện của các nhà máy điện mặt trời chuyển tiếp.
Theo chủ đầu tư này, họ đã nhiều lần đề nghị tạm thanh toán với đơn giá bằng 40% mức giá khung với các nhà máy điện mặt trời chuyển tiếp, nhằm giảm bớt khó khăn về tài chính nhưng chưa được giải quyết.
Trung Nam thừa nhận vướng mắc là dự án được xây dựng trên ba xã Phước Minh, Nhị Hà và Phước Ninh, huyện Thuận Nam nhưng giấy phép hoạt động điện lực chỉ thể hiện ở xã Phước Minh. Do vậy, từ tháng 10/2023 đến nay, EVN chỉ thanh toán một phần doanh thu phát điện tương ứng phần diện tích nhà máy thuộc xã Phước Minh. Tổng giá trị chưa thanh toán tương ứng phần diện tích còn lại khoảng 274,2 tỷ đồng.
Đặc biệt, theo chủ đầu tư, việc thiếu hụt doanh thu kéo dài khiến họ không thể đảm bảo nguồn kinh phí để vận hành, bảo trì hệ thống truyền tải 500 kV Thuận Nam.
Nhằm tránh nguy cơ xảy ra sự cố nghiêm trọng, công ty kiến nghị Chính phủ xem xét chỉ đạo EVN thanh toán đầy đủ doanh thu phát điện, hỗ trợ chủ đầu tư gỡ khó về tài chính, đảm bảo đủ kinh phí vận hành hệ thống truyền tải 500kV Thuận Nam.
Phản hồi, đại diện EVN cho biết, thời gian qua, tập đoàn đã huy động công suất của nhà máy điện mặt trời lên lưới và thanh toán phần sản lượng, công suất theo giấy phép của Trung Nam. Phía EVN cho biết đang "tích cực phối hợp với cơ quan chức năng nhằm tháo gỡ những khó khăn của Trung Nam". Do đó, theo EVN, khi dự án chưa đầy đủ về mặt pháp lý, chưa được cấp giấy phép hoạt động điện lực, họ chỉ ghi nhận sản lượng mà không thể thanh toán là đúng.
Hoàng Hà
