Theo đánh giá của Liên minh HTX tỉnh Quảng Trị, trong thời gian qua, các HTX trên địa bàn đã thu hút được bộ phận không nhỏ đồng bào dân tộc thiểu số tham gia, trong đó có đồng bào Vân Kiều. Các HTX không ngừng đầu tư, ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất. Khai thác tiềm năng thế mạnh, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân, thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế xã hội cũng như hoàn thành các mục tiêu trong phong trào thi đua yêu nước.
Chú trọng phát triển HTX kiểu mới
Là một tỉnh miền núi nên Quảng trị rất chú trọng phát triển nông, lâm nghiệp. Tuy nhiên, trước đây do sản xuất nhỏ lẻ hoặc dù đã thành lập HTX nhưng vẫn hoạt động theo mô hình kiểu cũ. Đây là lý do mà đồng bào Vân Kiều, cán bộ HTX... chưa nhận thức được tính tất yếu của sản xuất nông nghiệp. Đó là phải liên kết lại với nhau mới đủ sức cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường, không chỉ trong nước mà còn hội nhập sâu rộng với quốc tế.
Bên cạnh đó, nhiều vấn đề trong quá trình sản xuất như chất lượng an toàn vệ sinh thực phẩm, chế biến, bao bì, đóng gói, thương hiệu, nhãn hiệu hàng hoá và hàng loạt các vấn đề đặt ra nên việc sản xuất nhỏ lẻ, manh mún sẽ không còn phù hợp mà phải chuyển sang phương thức sản xuất mới. Đó là hình thành và xây dựng các mô hình HTX hoạt động theo Luật HTX 2012.
Trước thực trạng trên, tỉnh đã đẩy mạnh tuyên truyền về mô hình HTX kiểu mới. Bên cạnh đó là đẩy mạnh mở các lớp bồi dưỡng tập huấn ngắn hạn, soạn tài liệu tham khảo, sổ tay cung cấp cho các bộ phận trong hệ thống chính trị ở cơ sở, đặc biệt ban quản lý HTX và thành viên. Các cuộc hội thảo, nghiên cứu tham quan mô hình HTX sản xuất, kinh doanh có hiệu quả cũng được tổ chức thường xuyên cho các hộ đồng bào dân tộc Vân Kiều và cán bộ HTX. Qua đó, bằng tai nghe mắt thấy làm cho cán bộ, đảng viên và người dân nhận thức đúng về bản chất của kinh tế tập thể và sự cần thiết phải có HTX kiểu mới.
Các địa phương cũng từng bước hình thành các các mô hình HTX hoạt động hiệu quả và thu hút đông đảo người dân là đồng bào dân tộc Vân Kiều tham gia như: HTX Vanpa, HTX Chân Mây Bắc Hướng Hóa, HTX nông nghiệp Cổ Mỹ…
Đặc biệt, sau khi Luật HTX năm 2012 ra đời, tỉnh đã khuyến khích các HTX trên địa bàn loại bỏ dần những phương thức hoạt động lạc hậu, tích cực chuyển đổi xây dựng HTX kiểu mới. Đi liền với đó là chú trọng đến các hỗ trợ và tổ chức cho HTX tham gia hội chợ, xúc tiến thương mại trong, ngoài tỉnh để mở rộng đầu ra.
Người Vân Kiều ở HTX Chân Mây Bắc Hướng Hóa được một dự án nước ngoài hỗ trợ sản xuất theo hướng chuỗi giá trị. |
Theo Liên minh HTX tỉnh Quảng Trị, đến hết năm 2020, toàn tỉnh có 2.673 tổ hợp tác và 320 HTX, liên hiệp HTX hoạt động theo Luật HTX năm 2012. Sau khi chuyển đổi theo Luật HTX 2012, các HTX đã hoạt động có hiệu quả hơn. Đặc biệt là các HTX nông nghiệp của đồng bào dân tộc thiểu số đã mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, công nghệ mới để tăng năng suất và chất lượng sản phẩm, hướng đến sản xuất theo chuỗi giá trị, đáp ứng yêu cầu của thị trường.
Hỗ trợ tổng lực
Để phát triển HTX, một trong những điều kiện quan trọng đó chính là chất lượng nguồn nhân lực. Tuy nhiên, do chất lượng nguồn nhân lực ở vùng đồng bào dân tộc Vân Kiều còn có những điểm hạn chế bởi tư duy sản xuất ảnh hưởng từ những hủ tục lạc hậu, nên quá trình thu hút người dân là đồng bào dân tộc Vân Kiều tham gia HTX kiểu mới ở một số địa phương từng gặp không ít khó khăn.
Trước tình hình này, Quảng trị đã giao cho các ban ngành trong đó là Liên minh HTX tỉnh đẩy mạnh đào tạo nguồn nhân lực cho các HTX.
Theo Liên minh HTX tỉnh Quảng Trị, từ năm 2015-2020, đã có 40 lớp tập huấn kỹ thuật, đào tạo bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý, kiểm soát, kế toán cho cán bộ chủ chốt của HTX với hơn 1.350 lượt học viên tham gia. Đối tượng tham gia các lớp tập huấn nâng cao nghiệp vụ của trung tâm là cán bộ chủ chốt trong HTX như Hội đồng quản trị, ban giám đốc, ban kiểm soát và kế toán HTX.... Chính vì vậy mà đến nay, hầu hết các cán bộ HTX đều rất nhanh nhạy trước thị trường như hướng dẫn thành viên thực hiện bán hàng qua các trang thương mại điện tử, thu hút các kỹ sư chuyên ngành về làm việc…
Bên cạnh nguồn nhân lực, tỉnh còn tích cực hỗ trợ, khâu nối để các HTX tham gia hội chợ, xúc tiến thương mại. Từ năm 2018 đến nay, UBND tỉnh và Liên minh HTX tỉnh đã kết nối cho 10 HTX tham gia hội chợ với hơn 150 sản phẩm nông sản của HTX được tiếp cận, quảng bá, giới thiệu đến khách hàng và nhiều thị trường tiềm năng khác nhau trong nước. Tạo điều kiện cho các THT, HTX tham gia kết nối cung cầu với các doanh nghiệp lớn, vừa và nhỏ, thúc đẩy việc sản xuất kinh doanh của HTX ngày càng có chất lượng hơn.
HTX Chân Mây Bắc Hướng Hóa đã thu hút được cán bộ trẻ về làm việc. |
Đặc biệt, với sự hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam, đã có 5 HTX đầu tư máy móc, thiết bị, phục vụ công tác sơ chế, chế biến, đóng gói sản phẩm theo tiêu chuẩn OCOP nhằm xây dựng mô hình HTX sản xuất, kinh doanh gắn với chuỗi giá trị sản phẩm.
Tiêu biểu như HTX Cam An (huyện Cam Lộ) hình thành trên địa bàn có không ít đồng bào dân tộc Vân Kiều đang ưu tiên phát triển chuỗi sản xuất lúa gạo gắn với xây dựng thương hiệu gạo sạch Cam An. Ngoài ra, HTX còn được hỗ trợ máy móc sản xuất bún kết hợp chăn nuôi để nâng cao chuỗi giá trị. Đến nay, HTX Cam An thực sự trở thành một tổ chức sản xuất, kinh doanh liên kết với các HTX, doanh nghiệp khác nhau để thích ứng trong nền kinh tế thị trường.
Theo ông Cáp Kim Thánh, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, tiếp tục phát triển các HTX, thời gian tới, Liên minh HTX tỉnh sẽ đồng hành để các HTX tiếp cận nguồn vốn từ Quỹ hỗ trợ phát triển HTX, qua đó có thể giúp các HTX tiếp tục nâng cao chất lượng đội ngũ, kết nối thị trường tiêu thụ sản phẩm. Đây là bước đi hiệu quả, giúp các HTX vừa nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm hàng hóa, dịch vụ, vừa tạo thêm việc làm và tăng thu nhập cho thành viên và người dân là đồng bào dân tộc thiểu số.
Có thể thấy các HTX kiểu mới đã giúp đồng bào dân tộc Vân Kiều ở Quảng Trị trở thành những người lao động sáng tạo, góp phần cùng các cấp ngành thực hiện chương trình "Thi đua là yêu nước". Những công việc tốt, hành động đẹp của đồng bào Vân Kiều khi tham gia các HTX đã góp phần lan tỏa sâu rộng, tạo nên khí thế thi đua sôi nổi trong lao động, sản xuất ở địa phương.
Tùng Lâm