HTX Hắc Dịch và hành trình nâng tầm bưởi da xanh Sông Xoài trứ danh

Một phần xã Sông Xoài nay, theo những người dân địa phương, được tách ra từ phường Hắc Dịch từ những năm đầu 90 của thế kỷ trước, có điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu vô cùng thích hợp cho trồng cây ăn quả, với đất đỏ bazan màu mỡ, hệ thống sông ngòi chằng chịt, lưu lượng nước lớn.

Trong rất nhiều loại cây ăn trái trồng trên vùng đất phường Hắc Dịch và xã Sông Xoài, bưởi da xanh là một trong những loại cây nổi bật nhất, và đang trở thành điểm tựa kinh tế cho hàng trăm hộ dân địa phương.

Tuy nhiên, trước khi có cuộc “cách mạng” trong sản xuất như hiện tại, vì canh tác nhỏ lẻ, mạnh ai nấy làm nên giá cả thiếu ổn định, đầu ra hoàn toàn phục thuộc vào thương lái. Chưa kể, việc lạm dụng hóa chất, phân bón, thuốc trừ sâu, khiến chất lượng đất, nước, không khí bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Trong bối cảnh đó, chàng thanh niên Nguyễn Trọng Trung, với khát vọng góp phần xây dựng, nâng cao giá trị sản xuất, đưa đặc sản quê hương vươn xa hơn trên thị trường, đã đứng ra kêu gọi những người có cùng chí hướng thành lập HTX.

Dựa trên ý tưởng ban đầu, năm 2022, HTX bưởi da xanh Hắc Dịch ra đời, với 40 hộ thành viên, cùng hàng chục hộ liên kết. HTX là nơi tập hợp của những thanh niên, nông dân có ý chí vươn lên ở xã Sông Xoài và phường Hắc Dịch. Đến nay, tổng diện tích diện tích bưởi da xanh của HTX là 38ha.

Anh Nguyễn Trọng Trung cho hay, ngay từ khi thành lập, HTX đã xác định phát triển sản xuất theo hướng an toàn sinh thái gắn với công nghệ cao, hình thành chuỗi giá trị. Cùng với hoàn thiện sản xuất, công tác xúc tiến thương mại cũng được HTX chú trọng nhằm giải được bài toán "được mùa mất giá".

Đầu tiên, trong khâu sản xuất, các khu vực trồng bưởi của thành viên HTX được cải tạo, quy hoạch bài bản về khoảng cách hàng với hàng, cây với cây. Nhiều loại máy móc, phương tiện hiện đại cũng được đưa vào sử dụng để giảm công lao động của con người.

Đặc biệt, cùng với sự đồng hành của Giám đốc trẻ Nguyễn Trọng Trung, HTX Bưởi da xanh Hắc Dịch phát triển ổn định. Các thành viên HTX thường xuyên gặp mặt, chia sẻ kỹ thuật trồng, chăm sóc bưởi. Nổi bật có thể kể đến công nghệ ủ phân gia súc thành phân hữu cơ vi sinh để bón cho cây bưởi phát triển tốt, sai quả đã giúp những người trồng bưởi tiết kiệm được nhiều chi phí (rẻ hơn gấp 3 so với mua phân vi sinh ngoài thị trường).

Là một trong những thành viên đời đầu của HTX Hắc Dịch, anh Voòng Cổng Mềnh, ấp Sông Xoài, xã Sông Xoài, chia sẻ kể từ khi gia nhập HTX, anh bắt đầu chuyển đổi canh tác theo hướng hữu cơ, ứng dụng công nghệ mới trong tưới tiêu, sơ chế sản phẩm.

Cụ thể, thay vì sử dụng các sản phẩm hóa học, chất kích thích, thuốc bảo vệ thực vật như trước đây, anh Mềnh chuyển sang sử dụng phân chuồng được ủ hoai và các loại thuốc vi sinh. Việc này tạo môi trường thuận lợi cho côn trùng có ích sinh sống, điều hòa cân bằng sinh thái trong vườn.

Đáng chú ý, trong quá trình chăm sóc, anh Mềnh sử dụng hệ thống tưới tự động trong vườn cây, giúp quá trình tưới kịp thời, cây phát triển tốt hơn, đồng thời giảm thiểu lượng tiêu hao nước. Việc sơ chế bưởi trước khi xuất bán ra thị trường cũng có sự tham gia của các loại máy móc mới.

“Tham gia HTX có lợi lắm! Tôi được học hỏi kỹ thuật trồng, chăm sóc bưởi từ những người có giàu kinh nghiệm nên năng suất cao hơn. Bên cạnh đó, thông qua HTX mà đầu ra và giá bán ổn định nên tôi yên tâm. Những vụ vừa qua, tôi bán bưởi giá 30 ngàn đồng/kg, cao hơn 5.000 đồng so với mình tự bán cho thương lái”, anh Mềnh hồ hởi nói.

Với đà ổn định này, chàng thanh niên dân tộc Hoa Voòng Cổng Mềnh đang dự kiến mở rộng vườn bưởi từ 1ha lên thành 3ha với niềm tin sẽ phát triển kinh tế hơn nữa.

Ngoài việc chuyển đổi thói quen canh tác sang hướng hữu cơ, hiện các ngành chức năng cũng đang thực hiện cấp mã số vùng trồng cho vườn bưởi của các thành viên HTX Hắc Dịch. Đây là cơ hội và cũng là thách thức của trái bưởi da xanh khi hướng tới thị trường xuất khẩu. Do đó, việc nỗ lực nâng cao chất lượng sản phẩm, đầu tư xây dựng thương hiệu bưởi da xanh là yếu tố then chốt lúc này.

Không chỉ có những bước đột phá trong chuyển đổi quy trình sản thuất theo hướng hiện đại, khoa học, thành công của HTX Hắc Dịch còn đến từ những ý tưởng sáng tạo, góp phần nâng tầm thương hiệu, đưa bưởi da xanh Sông Xoài vươn xa hơn.

Cuộc thi “Dự án khởi nghiệp thanh niên nông thôn” năm 2023 sau hơn 4 tháng triển khai đã nhận được 446 hồ sơ từ 63 tỉnh/thành Đoàn trên toàn quốc. Ban tổ chức đã chọn 135 dự án tham gia vòng bán kết theo 3 khu vực Bắc, Trung, Nam.

Khu vực miền Nam nổi bật với những dự án về nông nghiệp sạch, năng lượng tái tạo, trong đó có “Dự án thuê lại các vườn bưởi” của HTX Hắc Dịch.

Giám đốc HTX Nguyễn Trọng Trung cho hay từ cuối năm 2021, khi đại dịch Covid-19 bùng lên, lượng thu mua bưởi yếu dần và thiếu hụt sản lượng bưởi chất lượng cao đến tay người tiêu dùng.

Trong bối cảnh đó, HTX Bưởi da xanh Hắc Dịch quyết định thực hiện “Dự án thuê lại các vườn bưởi” nhằm giúp nông dân trồng bưởi da xanh giữ nghề, mang lại thu nhập cao hơn và thúc đẩy phát triển bền vững từ sản phẩm đặc trưng của địa phương.

Để thực hiện dự án, thành viên nòng cốt của HTX đi đến từng nhà vườn, trao đổi trực tiếp với từng nông dân, ký hợp đồng thỏa thuận thuê lại vườn bưởi da xanh thời gian từ 3-15 năm với mức giá từ 80-150 triệu đồng/ha/năm.

Trong quá trình thuê lại, HTX có sự đồng hành của đội ngũ kỹ sư, đại lý phân bón và nông dân có kinh nghiệm trên 10 năm. HTX cũng cam kết bao tiêu bưởi cho thành viên sản xuất, đảm bảo nguồn gốc xuất xứ sản phẩm, an toàn từ khâu sản xuất đến khi sản phẩm đến tay người tiêu dùng.

Đến nay, dự án của HTX đã thuê lại được 5 vườn bưởi với tổng diện tích 8ha, trong đó 6ha đang cho thu hoạch ổn định với lợi nhuận hơn 1 tỷ đồng/năm. Dự kiến dự án sẽ mở rộng diện tích lên 15-20ha trong thời gian tới.

“Với các sản phẩn bưởi da xanh đạt chuẩn, HTX xuất bán cho các siêu thị, các đầu mối lớn tại TP.HCM… Những sản phẩm màu không đẹp, trái nhỏ được HTX xuất bán phục vụ chế biến thành tinh dầu bưởi, nước ép, mứt, chè bưởi… Hiện, HTX đang trồng bưởi theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP và đang làm mã vùng trồng để nhắm đến thị trường xuất khẩu”, đại diện HTX cho biết.

Lệ Chi