Với tiềm năng về nông nghiệp, tỉnh Sơn La đã nỗ lực triển khai Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP), nhằm nâng cao giá trị sản xuất nông nghiệp, tạo ra nhiều sản phẩm hàng hóa chất lượng cao mang tính đặc trưng, lợi thế của miền núi. Trong đó, nhiều sản phẩm OCOP của Sơn La đã và đang khẳng định thương hiệu, chất lượng, chinh phục được thị trường trong nước và vươn ra thế giới.
Trái ngọt từ xuất khẩu
Sản phẩm đầu tiên được nhắc tới và đánh giá cao chính là cà phê bột nguyên chất của HTX Cà-phê Bích Thao, thành phố Sơn La (Sơn La). Đây hiện là sản phẩm duy nhất của tỉnh Sơn La thuộc top 20 sản phẩm OCOP 5 sao cấp Quốc gia năm 2021 được thị trường trong và ngoài nước đánh giá cao.
Sản phẩm của HTX cà phê Bích Thao ở Sơn La được xuất khẩu tới thị trường châu Âu. |
Ông Nguyễn Xuân Thao, Giám đốc HTX Cà phê Bích Thao Sơn La, chia sẻ cây cà phê đã gắn bó với người dân Sơn La từ nhiều năm nay. Tuy nhiên, vùng nguyên liệu cà phê trồng từ năm 1994 đã bị già cỗi, ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm xuất khẩu. Sản phẩm cà phê Sơn La có chất lượng tốt nhưng vẫn chưa tạo dựng được thương hiệu, khẳng định được chất lượng bởi chưa chú ý đến phát triển những dòng cà phê chất lượng, đặc sản với quy trình nghiêm ngặt.
Để nâng cao giá trị sản phẩm cà phê Sơn La, đáp ứng được yêu cầu thị trường, ngay từ khi thành lập năm 2017, HTX Cà phê Bích Thao đã đưa vào sản xuất giống mới và tập trung phát triển dòng cà phê chất lượng cao, cà phê đặc sản. Do vậy, chính từ hướng đi đúng nói trên đã trở thành “đòn bẩy” giúp cho HTX Cà phê Bích Thao đã có những sản phẩm OCOP chất lượng cao, khẳng định được chỗ đứng trên thị trường trong và ngoài nước.
"Nhận thấy thu cầu từ trong nước đến thị trường châu Âu đều ưa chuộng cà phê đặc sản, từ năm 2018, HTX đã mời các chuyên gia nước ngoài về tập huấn cho các thành viên HTX. Đồng thời, đón đầu phương pháp chế biến cà phê mật ong không sử dụng nước, vỏ làm trà cascara xuất khẩu, mang lại hương vị đặc trưng của cà phê Sơn La và giá trị cao hơn, thân thiện với môi trường", ông Nguyễn Xuân Thao chia sẻ thêm.
Hiện nay, sản phẩm OCOP 5 sao của HTX đã được đưa sang triển lãm ở Ý, Nhật, được các chuyên gia nước ngoài đánh giá cao. HTX cũng vừa xuất lô hàng sang thị trường Anh và Đức. Năm nay, dự kiến sản lượng đạt khoảng 4.000 tấn. Sản lượng cà phê xuất khẩu từ trước đến nay luôn đạt 90% đến 95% trong tổng sản lượng, trị giá từ 15 - 20 tỷ đồng.
Tương tự ghi nhận tại Công ty trách nhiệm hữu hạn Nam Sơn (Thanh Hóa) - một trong số ít doanh nghiệp tham gia vào chương trình OCOP với mục tiêu xuất khẩu sản phẩm từ cói sang thị trường châu Âu, để duy trì nguyên liệu đầu vào và chất lượng sản phẩm.
Giám đốc Công ty Nam Sơn Mai Thị Hiên cho biết, đơn vị đã tiến hành ký hợp đồng mua 200 tấn cói/vụ với giá ổn định cho bà con nông dân; hỗ trợ vốn và hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc để cây cói phát triển cho sản lượng, chất lượng cao. Nhờ đó, Công ty đã làm chủ được vùng nguyên liệu, bảo đảm tiến độ sản xuất, đơn hàng cung cấp cho đối tác ngay trong giai đoạn COVID-19, góp phần bảo đảm quyền lợi và thu nhập ổn định cho người nông dân.
Nhiều sản phẩm vẫn khó xuất ngoại
Dù việc xuất khẩu sản phẩm OCOP có ý nghĩa cực kỳ quan trọng trong việc nâng cao giá trị. Tuy nhiên, thực tế không nhiều sản phẩm có thể xuất khẩu được. Nguyên nhân đầu tiên là do các sản phẩm số lượng còn hạn chế, không đủ sản lượng cung cấp thường xuyên cho đối tác.
Thêm vào đó, các chủ thể chưa thực sự chú trọng đến việc xây dựng, thiết kế mẫu mã bao bì sao cho sản phẩm chất lượng để thu hút người tiêu dùng thế giới.
Vì vậy, để tăng thêm nguồn lực cho sản phẩm OCOP ngoài những nỗ lực của các chủ thể sản xuất, tỉnh Thanh Hóa cho biết đã đẩy mạnh chương trình hỗ trợ quảng bá, tuyên truyền cho các sản phẩm OCOP. Tỉnh cũng là một trong số ít địa phương trong cả nước xây dựng kế hoạch chi tiết cho việc phát triển sản phẩm OCOP.
Cụ thể, đối với thiết kế mẫu mã, mua bao bì, nhãn mác hàng hóa, xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu cho các sản phẩm OCOP đạt 3 sao trở lên tương ứng với các mức hỗ trợ: 20 triệu đồng/sản phẩm đạt 3 sao; 40 triệu đồng/sản phẩm đạt 4 sao; 80 triệu đồng/sản phẩm đạt 5 sao.
Cùng với chính sách của tỉnh, các huyện cũng đã và đang rà soát, bổ sung các cơ chế, chính sách hỗ trợ xây dựng nông thôn mới, hỗ trợ phát triển sản phẩm OCOP riêng theo đặc thù của địa phương.
Nội dung hỗ trợ tập trung chủ yếu phát triển các sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP cấp tỉnh, cấp quốc gia; hỗ trợ phát triển sản xuất theo hướng công nghệ cao (nhà màng, nhà lưới), chuyển đổi cơ cấu cây, con có giá trị kinh tế cao; hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng thiết yếu, thiết chế văn hóa... tạo động lực cho các địa phương phát triển sản phẩm OCOP, góp phần hoàn thành mục tiêu nông thôn mới tỉnh đề ra. Từ đó, không ngừng phát triển chất lượng của sản phẩm sao cho tương xứng với lợi thế, tiềm năng của tỉnh, từng bước đưa các sản phẩm đến với thị trường quốc tế.
Với tỉnh Sơn La, bà Hoàng Thị Thu Hiền, Phó Chánh Văn phòng thường trực Văn phòng Điều phối xây dựng Nông thôn mới tỉnh Sơn La, cho biết địa phương đã có 83 sản phẩm OCOP, trong đó 1 sản phẩm hạng 5 sao, còn lại là các sản phẩm đạt 3 sao và 4 sao. Để sản phẩm OCOP vươn xa, các HTX, các chủ thể tham gia OCOP phải thực hiện nghiêm túc các quy trình sản xuất với từng sản phẩm.
Thời gian tới, Văn phòng Điều phối xây dựng Nông thôn mới tỉnh Sơn La sẽ tham mưu cho tỉnh nâng cấp những sản phẩm OCOP hiện có để đạt những tiêu chuẩn cao hơn, bảo đảm các điều kiện xuất khẩu sang thị trường khó tính. Việc xuất khẩu các sản phẩm OCOP cũng góp phần mang những đặc trưng của từng vùng miền Sơn La tới bạn bè 5 châu.
Minh Giang