Cà phê Khe Sanh vốn nổi tiếng nhưng một thời bị thụt lùi chất lượng vì bà con bỏ bê không áp dụng khoa học kỹ thuật nên cà phê nhanh chóng già cỗi. Người dân cũng thường hái quả khi vỏ đang xanh, mỗi lần thu hoạch về thường mang ngâm nước cho lợi trọng lượng để bán mà không chú trọng nâng cao giá trị gia tăng từ chế biến. Cách làm này của không ít người vô tình làm cho cà phê Khe Sanh mất uy tín, đồng thời chất lượng môi trường cũng bị giảm đáng kể.
"Tái sinh" cây cà phê
Nhằm nâng cao chất lượng và bảo đảm sản xuất, kinh doanh cà phê, HTX Khe Sanh cùng địa phương vận động bà con bỏ lối canh tác cũ cùng thói quen thu hoạch cà phê xanh và ngâm nước. Thay vào đó là sản xuất cà phê sạch theo hướng hữu cơ, HTX sẽ đứng ra bao tiêu cà phê bảo đảm chất lượng về phục vụ chế biến.
Ngoài việc trồng mới, HTX tập trung hướng dẫn người dân đầu tư chăm sóc, tái canh và cải tạo diện tích cà phê lâu năm. Trước đây, trong quá trình canh tác, chăm sóc do thiếu vai trò “nhạc trưởng” quản lý, giám sát nên nông dân không bón phân cho cà phê đúng tiêu chuẩn, định lượng. Khi thu hoạch thì mạnh ai nấy làm, khiến tình trạng thu hoạch không đảm bảo tỷ lệ quả chín, trộn tạp chất để tăng trọng lượng. Tuy nhiên, hiện nay, HTX đẩy mạnh tập huấn kỹ thuật cũng như giám sát quy trình thực hiện của bà con.
 |
|
Cây cà phê được chăm sóc theo hướng hữu cơ giúp bảo đảm nguyên liệu sạch phục vụ chế biến. |
Mới đây, HTX đầu tư xây dựng nhà máy sản xuất phân vi sinh với kinh phí trên 2 tỷ đồng. Nhà máy đi vào hoạt động cung cấp phân bón cho các hộ nông dân theo hình thức trả chậm nên ai cũng phấn khởi. Ngoài ra, việc sử dụng phân bón vi sinh có giá rẻ hơn phân hóa học giúp cây cà phê phát triển tốt và an toàn với môi trường tự nhiên.
Đối với thu hoạch, HTX yêu cầu khi cây đạt 95% quả chín trở lên thì người dân mới được thu hái và không ngâm quả vào nước, không được trộn tạp chất thì mới được HTX thu mua.
“Mưa dầm thấm lâu”, mô hình sản xuất cà phê sạch của HTX đã giúp người dân thay đổi tập quán, từ đó nâng cao giá bán, giảm chi phí trong quá trình chế biến cũng như bảo đảm được chất lượng môi trường.
Chế biến cà phê nhân xanh
Ngoài chú trọng sản xuất cà phê sạch theo hướng hữu cơ, HTX còn đầu tư máy móc, dây chuyền chế biến. Một trong những sản phẩm tiêu biểu, khẳng định được thương hiệu của HTX chính là cà phê nhân xanh.
Nguyên tắc chế biến cà phê với nhiều người đơn giản chỉ là tách hạt ra khỏi vỏ chín rồi phơi khô, làm giảm độ ẩm trong hạt từ 65% xuống còn 12 - 12,5%
Thế nhưng làm thì mới khó, vì chế biến cà phê nhân xanh có nhiều phương pháp khác nhau, mỗi phương pháp chế biến đem lại hương vị khác nhau cho cà phê. Tuy nhiên, sau quá trình tìm hiểu, HTX đã áp dụng phương pháp chế biến honey: Cà phê sau khi thu hoạch được phân loại lấy 100% quả chín đỏ mọng và rửa sạch, vớt nổi, nghiền tách vỏ giữ nguyên lớp nhầy (thịt hạt cà phê), sau đó đưa lên giàn lưới phơi khô tầm 20 ngày nắng, đưa độ ẩm hạt cà phê về 12-15%.
Theo Ban giám đốc HTX, phương pháp này hạn chế phải sử dụng nước với khối lượng lớn nên không gây ô nhiễm môi trường, đồng thời giảm công lao động.
 |
|
Cà phê xanh phải trải qua quá trình phân loại hạt theo kích cỡ để bảo đảm cho công đoạn rang sấy về sau. |
Sau khi phơi, thay vì mang đi rang thì HTX sẽ không làm công đoạn này để tạo thành cà phê xanh. Chính vì vậy, cà phê xanh còn được gọi là cà phê tươi. Cách chế biến này có thể giúp kéo dài thời gian bảo quản nhưng vẫn giữ được hương vị của cà phê.
Ngoài chế biến cà phê nhân xanh, HTX còn có nhiều loại sản phẩm như cà phê hạt, cà phê rang xay… Nhờ chú trọng đầu tư từ quy trình sản xuất đến khâu chế biến, sản phẩm cà phê của HTX dần có chỗ đứng vững chắc trên thị trường.
Hằng năm, HTX cung cấp ra thị trường khoảng 5 tấn cà phê. Năm 2019, cà phê Khe Sanh của HTX là một trong 3 sản phẩm được công nhận sản phẩm OCOP 3 sao cấp tỉnh. Năm 2020, cà phê rang xay Khe Sanh được công nhận là sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp tỉnh.
Trong thời gian tới, HTX sẽ nâng cấp sản phẩm cà phê Khe Sanh đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao, mở rộng thị trường tiêu thụ và phát triển, xây dựng nhãn hiệu, thương hiệu cho các loại sản phẩm từ cà phê.
Ngoài cà phê, HTX còn trồng và chế biến tiêu, tinh bột nghệ, măng khô, mật ong, bơ, thanh long. Với sự đầu tư về chất lượng cùng với nhãn mác, mẫu mã bắt mắt, các sản phẩm của HTX đã thu hút sự chú ý của khách hàng.
Để quảng bá thương hiệu sản phẩm, HTX Khe Sanh xây dựng trang web, tham dự các hội chợ trưng bày triển lãm cũng như giới thiệu sản phẩm thông qua các doanh nghiệp trên địa bàn xã, huyện, tỉnh và liên tỉnh. Cùng với việc chủ động triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, HTX nỗ lực phấn đấu khắc phục mọi khó khăn, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế, ổn định đời sống cho các thành viên.
Tùng Lâm
