Mô hình HTX kiểu mới tại vùng Đất Sen Hồng những năm gần đây đang chuyển mình mạnh mẽ từ tư duy "sản xuất nông nghiệp" sang "kinh tế nông nghiệp".
Bắt tay số hóa quy trình
Thực tế cho thấy, nếu chỉ dừng lại ở quy mô hộ cá thể, người nông dân rất khó tiếp cận với các thành tựu khoa học kỹ thuật tiên tiến hay những quy trình canh tác khắt khe của thị trường xuất khẩu. Do đó, việc hình thành các liên minh chiến lược giữa HTX với các nhà khoa học và doanh nghiệp đã trở thành chìa khóa để nâng cao hàm lượng chất xám trong mỗi sản phẩm nông sản.
Một trong những điểm sáng tiêu biểu cho mô hình liên kết này là HTX Nông nghiệp Tân Bình. Đây là đơn vị tiên phong trong việc hiện thực hóa mô hình liên kết 'Bốn nhà', thông qua việc ký kết hợp tác chặt chẽ với các chuyên gia từ các viện, trường ở Đồng bằng sông Cửu Long.
Ngoài ra, HTX đã liên kết với doanh nghiệp để thu mua lúa chất lượng cao (theo quy trình SRB). Bằng cách chốt giá trước thu hoạch 10 ngày, HTX đảm bảo cho bà con một mức giá ổn định và cao hơn so với thị trường bên ngoài, giải quyết bài toán nan giải về đầu ra và giúp thành viên yên tâm sản xuất.
 |
|
Dịch vụ máy bay không người lái nâng cao hiệu quả sản xuất. |
Thêm vào đó, HTX Tân Bình đã hoàn thiện một mô hình kinh tế tuần hoàn khép kín vô cùng ấn tượng. Phụ phẩm nông nghiệp như rơm rạ không bị đốt bỏ, gây ô nhiễm, mà được thu mua, xử lý bằng máy đảo trộn để chế biến thành phân bón hữu cơ phục vụ ngược lại cho chính đồng ruộng của thành viên, tận dụng triệt để mọi thứ và đóng lại chu trình sản xuất một cách hoàn hảo.
Thành công về công nghệ được củng cố bằng cách áp dụng cơ giới hóa đồng bộ như drone, thiết bị cảm biến IoT, từ đó giúp nông dân được hưởng lợi kép là giảm đến 20% chi phí sản xuất nhưng tăng 15% sản lượng, mang lại hiệu quả kinh tế cao.
Đặc biệt, các sản phẩm của HTX làm ra như lúa, gạo, nước uống đóng bình, đóng chai đều gắn mã QR để minh bạch trong sản xuất, thuận tiện trong quản lý, truy cập thông tin nhanh chóng và chính xác. HTX sử dụng phần mềm kế toán, thuế điện tử, hóa đơn điện tử, chữ ký số, thiết bị bơm nước tự động, xây dựng website để giới thiệu sản phẩm...
Thời gian tới, HTX có định hướng đầu tư mô hình trạm giám sát sâu rầy thông minh để tự động đưa ra cảnh báo và dự báo sâu rầy. Nhờ ứng dụng công nghệ số, hiệu quả sản xuất kinh doanh của HTX cao gấp nhiều lần so với trước đây.
Còn HTX Nông nghiệp Công nghệ cao Kim Phát, đơn vị này đã hợp tác với các viện nghiên cứu để ứng dụng công nghệ nuôi cấy mô (In vitro). Nhờ đó, HTX đã sản xuất thành công các loại giống chất lượng cao như dứa MD2, hoa lan và cây kiểng lá với quy mô hơn 1 triệu cây mỗi tháng, đảm bảo cây giống sạch bệnh và đồng nhất về di truyền để đáp ứng nhu cầu thị trường trong và ngoài tỉnh.
Giải bài toán tự động hóa và chế biến sâu
Nếu liên kết với viện, trường giúp chuẩn hóa vùng nguyên liệu, thì việc bắt tay với các doanh nghiệp công nghệ lại giúp các HTX Đồng Tháp đột phá trong khâu chế biến và bảo quản. Ví dụ điển hình là HTX Xoài Mỹ Xương. Để nâng tầm trái xoài Cao Lãnh, HTX đã hợp tác với các công ty công nghệ nông nghiệp để triển khai mô hình "Cây xoài nhà tôi" – một ứng dụng nền tảng số cho phép khách hàng từ xa có thể sở hữu và theo dõi quá trình sinh trưởng của cây qua camera giám sát và cảm biến.
Bên cạnh đó, việc liên kết với doanh nghiệp công nghệ giúp HTX tiếp cận với hệ thống kho lạnh thông minh và công nghệ sấy thăng hoa tiên tiến.
Trước đây, tình trạng "được mùa rớt giá" thường xuyên xảy ra do xoài tươi có thời gian bảo quản ngắn. Nhờ công nghệ từ doanh nghiệp, HTX đã phát triển các dòng sản phẩm chế biến sâu như xoài sấy dẻo, xoài sấy thăng hoa... Quy trình này không chỉ giúp kéo dài thời gian bảo quản lên gấp nhiều lần mà còn nâng giá trị kinh tế của trái xoài lên từ 40 - 50%.
 |
|
Số hóa được áp dụng đến từng gốc cây. |
Ngoài ra, các doanh nghiệp công nghệ còn hỗ trợ HTX tích hợp hệ thống quản lý chuỗi cung ứng. Hệ thống này cho phép ban quản trị HTX nắm bắt chính xác sản lượng dự kiến thu hoạch, kết nối trực tiếp với các đơn vị vận tải và kho bãi, từ đó tối ưu hóa quy trình logistics và giảm thiểu tổn thất sau thu hoạch. Sự can thiệp của công nghệ số đã giúp HTX Xoài Mỹ Xương vận hành như một doanh nghiệp hiện đại, chuyên nghiệp hóa từ khâu chăm sóc đến khi sản phẩm nằm trên kệ siêu thị.
Liên kết thị trường
Thành quả lớn nhất của mô hình liên kết này tại Đồng Tháp không chỉ nằm ở năng suất hay chất lượng, mà là khả năng tiếp cận thị trường bền vững.
HTX Nông sản an toàn An Hòa là một ví dụ khác về việc liên kết với các doanh nghiệp phân phối lớn để đảm bảo đầu ra. Thông qua việc ứng dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc QR Code và các chứng nhận chất lượng đạt được từ sự hỗ trợ của viện, trường, sản phẩm của HTX đã được ký kết tiêu thụ dài hạn tại các hệ thống siêu thị lớn và xuất khẩu.
Sự kết nối này tạo ra một vòng lặp kinh tế khép kín đó là doanh nghiệp đặt hàng sản phẩm theo tiêu chuẩn cụ thể; viện, trường hỗ trợ HTX quy trình kỹ thuật để đạt tiêu chuẩn đó và doanh nghiệp công nghệ cung cấp công cụ để kiểm soát và minh bạch hóa quá trình sản xuất.
Khi các mắt xích này vận hành trơn tru, rủi ro cho người nông dân được giảm xuống mức tối thiểu, đồng thời giá trị thương hiệu nông sản Đất Sen Hồng được nâng cao rõ rệt trên bản đồ nông nghiệp thế giới.
Lãnh đạo tỉnh Đồng Tháp khẳng định, tỉnh sẽ tiếp tục đóng vai trò "bà đỡ", tạo cơ chế thông thoáng để thu hút nhiều hơn nữa các viện nghiên cứu và doanh nghiệp công nghệ về đầu tư tại các địa bàn nông thôn. Mục tiêu đến năm 2030, đại đa số các HTX trên địa bàn tỉnh đều có sự liên kết ít nhất với một đơn vị khoa học hoặc doanh nghiệp công nghệ để chuyển đổi số toàn diện.
Có thể khẳng định, sự liên kết đa phương giữa HTX với viện, trường và doanh nghiệp là xu thế tất yếu của nông nghiệp hiện đại. Tại Đồng Tháp, mô hình này không chỉ giúp gia tăng năng suất và thu nhập cho nông dân mà còn góp phần quan trọng vào việc chuyển từ nền sản xuất thô sang nền nông nghiệp công nghệ cao, minh bạch và bền vững. Đây chính là bệ phóng để kinh tế tập thể Đồng Tháp vươn mình mạnh mẽ trong kỷ nguyên số.
Hoàng Nam
