Nhìn vào những thành công hiện tại, ít ai ngờ rằng, người sáng lập HTX Tân Lập, anh Vũ Văn Hiệu từng là một nông dân “tay ngang”, bắt đầu hành trình làm nông từ con số không, với hành trang ban đầu chỉ là… chiếc điện thoại thông minh.
Sự bắt đầu của một “tay ngang”
Từ một chiếc smartphone cùng tinh thần tự học, tự tìm tòi và chủ động kết nối nguồn lực, anh Hiệu đã từng bước bước vào hệ sinh thái đổi mới sáng tạo nông nghiệp, nơi tri thức, công nghệ, chính sách và thị trường được liên kết chặt chẽ.
Hành trình của anh Hiệu phản ánh rõ nét một thực tế là tri thức nông nghiệp hiện đại không còn độc quyền trong giảng đường hay phòng thí nghiệm, mà được lan tỏa mạnh mẽ qua không gian số.
 |
|
Khoa học công nghệ là chìa khóa để người sáng lập HTX Tân Lập gặt hái thành công. |
Những hội, nhóm nông nghiệp trên mạng xã hội, những diễn đàn chia sẻ kinh nghiệm canh tác đã trở thành “lớp học mở”, nơi một “tay ngang” có thể tiếp cận từ kỹ thuật chọn giống, quy trình bón phân, phòng trừ sâu bệnh đến cách tìm kiếm đầu ra thị trường.
Tuy nhiên, điểm khác biệt của anh Hiệu không chỉ nằm ở việc học hỏi, mà ở năng lực chọn lọc thông tin, biến tri thức số thành hành động cụ thể trên đồng ruộng.
Sau vài năm trồng rau quả ngoài trời, anh sớm nhận ra những “giới hạn” của phương thức canh tác truyền thống phụ thuộc thời tiết, rủi ro sâu bệnh cao, giá trị gia tăng thấp. Vì vậy, anh mạnh dạn quyết định đầu tư nhà màng, nhà kính để bước vào quỹ đạo nông nghiệp công nghệ cao.
Nếu chỉ dừng lại ở thành công của một hộ sản xuất, câu chuyện của anh Hiệu sẽ chưa đủ sức lan tỏa. Điều đáng nói là sau khi tích lũy được kinh nghiệm và hiệu quả kinh tế, anh đã lựa chọn con đường liên kết, cùng các hộ nông dân khác thành lập HTX công nghệ cao Tân Lập vào cuối năm 2023.
HTX ra đời không chỉ để “gộp đất, gộp vốn”, mà trở thành một không gian học tập chung, nơi các thành viên cùng trao đổi tri thức, cùng tiếp cận công nghệ và cùng định hình chiến lược sản xuất theo tín hiệu thị trường.
Thực tế cho thấy, thành công của HTX Tân Lập không đến từ may mắn, mà từ sự chủ động trong việc tìm kiếm và tham gia các chương trình khoa học công nghệ. Việc mô hình của anh Hiệu được Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO) lựa chọn tham gia Dự án “Nông nghiệp thông minh vì thế hệ tương lai”, do Chính phủ Hàn Quốc tài trợ, là kết quả của quá trình chủ động tiếp cận thông tin, hoàn thiện mô hình sản xuất và sẵn sàng đáp ứng các tiêu chí khắt khe về kỹ thuật, quản trị và phát triển bền vững.
Giải bài toán “được mùa mất giá”
Thông qua dự án hợp tác quốc tế, HTX Tân Lập không chỉ nhận được nguồn vốn hỗ trợ, mà quan trọng hơn là được chuyển giao công nghệ, quy trình kỹ thuật tiên tiến và phương thức quản lý hiện đại. Hệ thống tưới nhỏ giọt Israel, lưới cắt nắng, quy trình sản xuất VietGAP, truy xuất nguồn gốc bằng tem điện tử… không còn là khái niệm xa vời, mà trở thành công cụ sản xuất hàng ngày của các thành viên HTX Tân Lập.
 |
|
Thành công của các HTX công nghệ cao, HTX số là chìa khóa hút người trẻ khởi nghiệp với nông nghiệp. |
Ở chiều ngược lại, chính thực tiễn sản xuất của HTX đã cung cấp “địa chỉ ứng dụng” cụ thể cho các nhà khoa học, giúp các kết quả nghiên cứu không bị “đóng khung” trong phòng thí nghiệm. Sự tham gia của Viện Nghiên cứu rau quả (FAVRI) trong triển khai dự án tại Sơn La cho thấy vai trò cầu nối quan trọng của Nhà nước trong tổ chức, điều phối và tạo hành lang pháp lý cho liên kết “ba nhà” vận hành hiệu quả.
Một điểm đáng chú ý khác trong mô hình HTX Tân Lập là tư duy sản xuất gắn với thị trường. Thay vì chạy theo phong trào, các thành viên HTX chủ động khảo sát cung – cầu, đa dạng hóa cây trồng và lựa chọn hướng đi nông sản trái vụ, tận dụng lợi thế khí hậu đặc thù của Mộc Châu.
Cam canh trái vụ, với diện tích 15ha đạt chứng nhận VietGAP, là minh chứng cho chiến lược này của HTX. Việc gắn tem truy xuất nguồn gốc, kết nối tiêu thụ qua chợ đầu mối và hệ thống siêu thị nông sản sạch tại Hà Nội không chỉ nâng giá trị sản phẩm, mà còn đưa HTX tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị nông sản, giảm thiểu rủi ro “được mùa mất giá”.
Với những thành công trong sản xuất, HTX Tân Lập đang tạo việc làm ổn định cho lao động địa phương, trong đó có lao động là người dân tộc thiểu số, với thu nhập ổn định. Đồng thời, HTX còn đóng vai trò “trạm trung chuyển tri thức”, sẵn sàng chuyển giao kỹ thuật, chia sẻ kinh nghiệm cho các hộ nông dân xung quanh, góp phần hình thành vùng sản xuất nông nghiệp công nghệ cao theo cụm liên kết.
Từ câu chuyện của HTX công nghệ cao Tân Lập có thể thấy rõ tinh thần của Nghị quyết 57 về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đã và đang được hiện thực hóa từ cơ sở. Nghị quyết nhấn mạnh vai trò của người dân, doanh nghiệp, HTX là trung tâm của đổi mới sáng tạo.
Thành công của HTX Tân Lập cho thấy, khi HTX đủ năng lực chủ động tìm kiếm chương trình hỗ trợ, mạnh dạn tiếp cận quỹ đổi mới sáng tạo, dự án hợp tác quốc tế và biết kết nối với giới khoa học, thì liên kết “ba nhà” không chỉ là khẩu hiệu, mà trở thành một hệ sinh thái vận hành thực chất, tạo ra giá trị kinh tế, xã hội và môi trường.
Trong bối cảnh nông nghiệp Việt Nam đang đứng trước yêu cầu tái cấu trúc sâu rộng, những mô hình như HTX công nghệ cao Tân Lập không chỉ là điểm sáng đơn lẻ, mà còn là gợi mở quan trọng cho chính sách muốn phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo HTX, cần trao quyền và tạo điều kiện để HTX trở thành chủ thể năng động, dám nghĩ, dám làm và dám bước ra sân chơi lớn của khoa học công nghệ và hợp tác quốc tế.
An Chi
