Thực tiễn tại Bắc Ninh cho thấy, khi quản trị HTX được số hóa một cách bài bản, từ kế toán, tài chính, quản lý thành viên đến điều hành sản xuất, ký kết hợp đồng, sẽ giúp HTX hoạt động chuyên nghiệp hơn, qua đó nâng cao năng lực cạnh tranh và vị thế trên thị trường.
Từ sổ kế toán giấy sang sổ kế toán điện tử
Đối với các HTX kiểu mới, kế toán không đơn thuần là công cụ ghi chép thu chi, mà là “bộ não tài chính” giúp HĐQT nắm bắt đầy đủ sức khỏe của HTX, từ đó đưa ra các quyết định đầu tư, mở rộng sản xuất, phân phối lợi nhuận và kiểm soát rủi ro.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy, không ít HTX vẫn gặp nhiều hạn chế trong công tác kế toán, kiểm toán. Việc ghi chép sổ sách thủ công, chứng từ phân tán, thiếu phân tích tài chính chuyên sâu khiến nhiều HTX khó đáp ứng đầy đủ các quy định, đồng thời làm giảm tính minh bạch trong quản trị nội bộ.
 |
|
Nhiều HTX đang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ vào sản xuất, số hóa khâu quản trị. |
Nhận diện rõ “nút thắt” này, thời gian qua, Liên minh HTX tỉnh Bắc Ninh đã triển khai Đề án Hỗ trợ nâng cao năng lực quản trị và hiệu quả hoạt động kế toán, kiểm toán trong các HTX giai đoạn 2022–2025, tầm nhìn đến năm 2030.
Theo bà Nguyễn Thị Thúy Dung, Phó Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, mục tiêu của Đề án không chỉ là hỗ trợ kỹ thuật đơn thuần, mà hướng tới nâng cấp toàn diện năng lực quản trị HTX theo hướng số hóa, chuyên nghiệp, tương đương mô hình doanh nghiệp hiện đại.
Một trong những nội dung trọng tâm của Đề án là hướng dẫn HTX chuyển đổi từ sổ kế toán thủ công sang sổ kế toán điện tử, ứng dụng phần mềm kế toán chuyên nghiệp, kết hợp chữ ký số và hóa đơn điện tử.
Từ năm 2023 đến nay, Liên minh HTX tỉnh đã hỗ trợ 30 HTX kinh phí mua bản quyền phần mềm kế toán, thiết bị chữ ký số trong 3 năm; đồng thời hỗ trợ thuê tư vấn nghiệp vụ kế toán thường xuyên, thử nghiệm kiểm toán độc lập và thu hút lao động trẻ có trình độ chuyên môn.
Kết quả cho thấy, 100% HTX tham gia Đề án đã thực hiện đúng quy định về trích lập các quỹ bắt buộc, lập báo cáo kế toán, báo cáo thuế đầy đủ theo pháp luật hiện hành. Quan trọng hơn, việc số hóa sổ sách kế toán giúp HTX tiết kiệm thời gian, giảm sai sót, nâng cao khả năng phân tích tài chính và tăng tính minh bạch trong quản trị.
Giám đốc HTX Nông nghiệp Phú Thịnh, ông Nguyễn Văn Lộc, cho biết trước đây công tác kế toán của HTX chủ yếu dừng ở mức “ghi chép – phản ánh”, chưa đủ cơ sở để phân tích, đánh giá hiệu quả sản xuất kinh doanh.
Sau khi được hỗ trợ ứng dụng phần mềm kế toán MISA, ban hành bộ quy chế thu chi, quản lý tài sản, kiểm kê định kỳ, HTX đã giảm tới 40% thời gian lập báo cáo tài chính, dễ dàng theo dõi công nợ của thành viên và khách hàng, đồng thời tự tin hơn khi thực hiện các nghĩa vụ tài chính, thuế.
Từ thành viên HTX đến chuỗi giá trị
Không dừng lại ở kế toán số, chuyển đổi số trong quản trị HTX còn được mở rộng sang quản lý thành viên, lao động, vùng sản xuất và chuỗi cung ứng bằng dữ liệu. Liên minh HTX tỉnh Bắc Ninh đã phối hợp xây dựng phần mềm quản trị (App), cấp tài khoản và phân quyền sử dụng tới từng HTX, từng thành viên.
Thông qua việc số hóa dữ liệu, Ban quản trị HTX có thể quản lý danh sách thành viên, vốn góp, nghĩa vụ – quyền lợi, công nợ, sản lượng sản xuất, lịch thời vụ… trên nền tảng số, thực hiện điều hành mọi lúc, mọi nơi bằng các thiết bị thông minh. Đây là bước chuyển quan trọng, giúp HTX thoát khỏi phương thức quản lý dựa trên trí nhớ, giấy tờ rời rạc, tiến tới quản trị dựa trên dữ liệu (data-driven management).
 |
|
Số hóa quản trị là nền tảng để HTX hoạt động minh bạch, hiệu quả, tăng lợi ích cho thành viên. |
Điển hình như HTX Rau sạch Yên Dũng (phường Cảnh Thụy), với vùng sản xuất lớn, mã hàng phong phú, liên kết hàng trăm lao động trong và ngoài tỉnh. Nhờ ứng dụng phần mềm nhật ký sản xuất và quản trị do Liên minh HTX tỉnh giới thiệu, Ban quản trị có thể nắm bắt toàn bộ quá trình sản xuất chỉ với vài thao tác, từ lịch gieo trồng, chăm sóc, thu hoạch đến truy xuất nguồn gốc từng lô hàng.
Từ nền tảng dữ liệu đó, HTX xây dựng mã QR cho từng sản phẩm, đáp ứng yêu cầu minh bạch của thị trường hiện đại. Đây chính là “giấy thông hành” giúp HTX Rau sạch Yên Dũng đưa sản phẩm vào các chuỗi phân phối lớn như Winmart, Co.opmart, GO…, đạt sản lượng gần 300 tấn/tháng, doanh thu khoảng 40 tỷ đồng/năm, tạo việc làm cho 60 lao động địa phương.
Một nội dung quan trọng khác của chuyển đổi số trong quản trị HTX là thay đổi phương thức giao dịch, ký kết hợp đồng từ trực tiếp sang trực tuyến. Thông qua các lớp tập huấn, Liên minh HTX tỉnh đã hướng dẫn HTX kỹ năng đàm phán, ký kết hợp đồng điện tử, sử dụng chữ ký số, hóa đơn điện tử,… những công cụ không thể thiếu trong môi trường kinh doanh số.
Đối với nhiều HTX, đặc biệt là HTX nông nghiệp, việc ký hợp đồng trực tuyến không chỉ giúp tiết kiệm chi phí, thời gian, mà còn mở rộng không gian hợp tác, kết nối với đối tác ngoài địa phương, ngoài tỉnh, thậm chí quốc tế. Quan trọng hơn, hợp đồng điện tử gắn với hệ thống kế toán số giúp HTX kiểm soát chặt chẽ dòng tiền, công nợ, nghĩa vụ pháp lý, hạn chế rủi ro trong hoạt động sản xuất kinh doanh.
Chuyển đổi số là động lực phát triển mới
Những kết quả bước đầu tại Bắc Ninh cho thấy, chuyển đổi số trong quản trị HTX không phải là câu chuyện xa vời, mà hoàn toàn khả thi nếu có sự đồng hành của tổ chức đại diện, sự hỗ trợ chính sách phù hợp và quyết tâm đổi mới từ chính HTX. Quan trọng hơn, chuyển đổi số không chỉ là đầu tư phần mềm, thiết bị, mà là đổi mới tư duy quản trị, coi dữ liệu, minh bạch và hiệu quả là giá trị cốt lõi.
Trong thời gian tới, Liên minh HTX tỉnh Bắc Ninh tiếp tục tham mưu ban hành Đề án hỗ trợ giai đoạn 2027–2030, mở rộng đối tượng thụ hưởng, cập nhật các quy định, nghiệp vụ mới về kế toán, kiểm toán, hóa đơn điện tử, từng bước hình thành hệ sinh thái quản trị số cho HTX trên địa bàn.
Chuyển đổi số trong quản trị HTX cũng phần nào cụ thể hóa tinh thần của Nghị quyết 57 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Nghị quyết nhấn mạnh việc lấy khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo làm động lực chủ yếu cho phát triển kinh tế. Kinh tế tập thể, HTX là một cấu phần quan trọng của nền kinh tế nên không thể nằm ngoài xu thế.
Khi HTX làm chủ được công nghệ quản trị số, từ kế toán điện tử, quản lý thành viên bằng dữ liệu đến ký kết hợp đồng trực tuyến, thì HTX không chỉ “đi cùng” tiến trình chuyển đổi số quốc gia, mà còn trở thành chủ thể tích cực, sáng tạo trong phát triển kinh tế số nông thôn. Đó chính là con đường để HTX nâng cao hiệu quả hoạt động, tăng thu nhập cho thành viên, đóng góp thiết thực vào mục tiêu phát triển bền vững mà Nghị quyết 57 đã đề ra.
Nam Phong
