Sản phẩm chuối sấy của HTX Thiên An (Ảnh: TL) |
Tại hội thảo: "Phát triển và chuyển giao công nghệ sấy dẻo hoa quả cho HTX nông nghiệp", tổ chức tại Hà Nội mới đây, TS. Lê Văn Nghị, Phó Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam nói rằng, công nghệ bảo quản, chế biến nông sản sau thu hoạch ở khu vực kinh tế hợp tác, HTX được chú trọng sẽ giúp giảm tình trạng nông sản sau khi thu hoạch được bán thô cho thương lái hoặc doanh nghiệp.
"Đây là một trong những khâu cần phải có để hoàn thành chuỗi giá trị nông sản, góp phần nâng cao năng lực sản xuất của các HTX trên thị trường" TS. Lê Văn Nghị khẳng định.
"Mắt xích" chuỗi giá trị
Hiện nay, trên 63 tỉnh thành phố của cả nước đều xây dựng được những vùng nguyên liệu nông sản có quy mô lớn do các HTX, tổ hợp tác đầu tư sản xuất. Tuy nhiên, vẫn còn tình trạng việc tiêu thụ phải trải qua nhiều khâu trung gian nên gây ra tình trạng thừa thiếu cục bộ. Lúc chính vụ rớt giá, lúc nghịch vụ giá tăng cao. Sản phẩm chế biến từ nông sản còn hạn chế, không đa dạng dẫn đến việc tiêu thụ sản phẩm cho người dân, HTX còn gặp nhiều khó khăn.
Đối với nhiều HTX đã có sản phẩm xuất khẩu, chỉ những sản phẩm loại một mới đủ điều kiện để doanh nghiệp thu mua để phục vụ xuất khẩu, còn các sản phẩm loại hai, loại ba vẫn bán với giá thấp, thậm chí còn không được tiêu thụ dẫn đến thất thu.
Chính vì vậy, một trong những “mắt xích” quan trọng giải quyết đầu ra cho sản phẩm nông sản hiện nay là phát triển các mô hình HTX gắn với chuỗi giá trị. “Để sản xuất, tiêu thụ các sản phẩm nông sản đảm bảo bền vững, đa dạng, nâng cao khả năng cạnh tranh và phù hợp với cơ chế thị trường thì phát triển HTX theo chuỗi giá trị có ý nghĩa vô cùng quan trọng” TS Lê Văn Nghị nói.
Hiện, đã có những HTX khẳng định được thương hiệu, nâng cao giá trị nông sản thông qua việc đầu tư chế biến. Tiêu biểu là HTX Yến Dương (xã Yến Dương- huyện Ba Bể - tỉnh Bắc Kạn). Bắt đầu đi vào hoạt động từ tháng 6/2018, HTX tập trung chủ yếu vào trồng bí thơm. Trước vấn đề “dư cung”, HTX đã đầu tư thêm vốn cùng với sự hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam mua máy sấy lạnh công nghiệp về sấy bí.
Đầu tư cho khâu chế biến, HTX Yến Dương giúp giải quyết tình trạng "được mùa mất giá" khi bí đến mùa (Ảnh: TL) |
HTX đã liên kết với các đơn vị trong và ngoài tỉnh để tiêu thụ nông sản với giá cao và ổn định. Theo Ban giám đốc HTX Yến Dương, ngoài sản phẩm đóng túi, HTX còn đóng hộp giấy hút ẩm vừa bảo đảm bảo quản sản phẩm, vừa đáp ứng nhu cầu thẩm mỹ để người tiêu dùng có thể dùng làm quà tặng.
Hoạt động trên địa bàn xã Vi Hương (huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Kạn), HTX Thiên An tuy đã chú trọng đến việc chế biến chuối nhưng chủ yếu thực hiện bằng phương pháp thủ công. Từ khi được Liên minh HTX Việt Nam hỗ trợ kinh phí mua máy cắt củ quả công nghiệp và máy li tâm tách dầu, HTX đã hoàn thiện dây chuyền sản xuất chuối sấy, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm nông sản cho HTX.
Đây là hai trong số những HTX được Liên minh HTX Việt Nam hỗ trợ máy móc, chuyển giao kỹ thuật chế biến rau củ quả. Không chỉ giúp đa dạng hóa sản phẩm, khâu chế biến còn giúp giải quyết tình trạng xuất sản phẩm thô ra thị trường.
Phối hợp nhịp nhàng
Là một HTX chuyên sản xuất lúa theo mô hình cánh đồng lớn, HTX Nông nghiệp An Nghiệp (huyện Tuy An-Phú Yên) cũng đã chú trọng đến khâu sơ chế, đóng gói sản phẩm nhằm nâng cao giá trị lúa gạo. Sản phẩm gạo thơm Hoa Vàng của HTX đã đáp ứng nhu cầu thị trường về cả chất lượng và mẫu mã cho sản phẩm.
Ông Trần Tấn Khoa, Giám đốc HTX này, cho biết, hiện, sản phẩm gạo thơm Hoa Vàng nhận được nhiều đơn đặt hàng của khách hàng trong cả nước. HTX tính mở rộng quy mô sản xuất để thực hiện những hợp đồng bao tiêu sản phẩm lớn.
Một quy trình chế biến gạo chất lượng cao phải đảm bảo nhiều điều kiện như lúa được sấy bằng máy móc ở nhiệt độ thích hợp, gạo được sàng sảy kỹ càng và đóng gói, có tem nhãn, bao bì phù hợp. Tuy nhiên hiện nay, nhà xưởng của HTX còn nhỏ, phương pháp làm khô nông sản chủ yếu là phơi nắng. Toàn bộ sản phẩm tuy cùng xuất một thời điểm nhưng chất lượng không thể đồng đều. Nếu đơn đặt hàng lớn sẽ bị đối tác đánh giá là không chuyên nghiệp và bị hủy hợp đồng.
“Việc xây dựng nhà xưởng chế biến với công nghệ lò sấy lúa hiện đại, máy xay xát gạo, quy trình đóng gói tự động… có tổng kinh phí lên tới vài tỷ đồng. Nguồn vốn của các thành viên không đủ để làm nên rất mong nhận được sự hỗ trợ từ các cấp ngành”- Giám đốc HTX Trần Tấn Khoa cho biết.
Có thể thấy, sự hỗ trợ của Nhà nước có vai trò quan trọng giúp các HTX phát triển sản xuất. Tuy nhiên , các HTX cũng cần hiểu rằng, chính sách hỗ trợ là đồng hành, nhằm hỗ trợ HTX, điều quan trọng là HTX cần phải chủ động tìm các nguồn vốn để sản xuất. Đặc biệt, có phướng án sản xuất hợp lý, hiệu quả và bền vững. Từ đó, thu hút sự đầu tư từ doanh nghiệp và xã hội.
Như Yến