Tại cuộc họp báo ngày 4/4 công bố Báo cáo Triển vọng phát triển châu Á (ADO) tháng 4/2023, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) đưa ra cảnh báo rủi ro đang gia tăng từ những bất ổn trong những năm trước của thị trường tài chính của Việt Nam, đặc biệt là vấn đề liên quan đến thị trường trái phiếu doanh nghiệp và tín dụng bất động sản.
Ông Nguyễn Minh Cường, chuyên gia Kinh tế trưởng ADB đề cập, gian lận tài chính gây tác động mạnh tới thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong năm 2022, khiến lượng phát hành trái phiếu trong quý IV/2022 giảm 98,8% so với một năm trước đó. Trong khi đó, lượng trái phiếu đáo hạn vào năm 2023 ước tính khoảng 10 tỷ USD, trong đó 42,8% là từ bất động sản và 30,8% từ ngân hàng.
 |
|
Toàn cảnh họp báo ADB. |
Thời gian qua, do các ngân hàng có khả năng chống chịu tốt, nên sự bất ổn của thị trường vẫn chưa gây ra những rủi ro hệ thống nghiêm trọng. Tỉ lệ an toàn vốn so với tài sản có rủi ro vẫn ở mức trên 8% theo yêu cầu của Basel II. Báo cáo tài chính của các ngân hàng vẫn khả quan trong quý IV/2022.
Tuy nhiên, theo chuyên gia Kinh tế trưởng ADB, rủi ro đang dần hiện hữu. Bởi, tín dụng ngân hàng dành cho bất động sản năm 2022 tăng 24%, là mức tăng trưởng cao nhất trong 5 năm qua. Cùng với đó, tổng nợ xấu gộp tăng từ 3,8% vào năm 2021 lên tới 4,5% vào năm 2022 và có thể tiếp tục tăng.
Vị chuyên gia ADB thừa nhận, trong bối cảnh đó Chính phủ đã phản ứng kịp thời trước điều kiện thị trường xấu đi khi Nghị định 65 nhanh chóng được thông qua trong quý III/2022 nhằm tăng cường quản trị trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Tuy nhiên, điều này không cải thiện được tâm lý thị trường và các nhà đầu tư đột ngột ngừng mua trái phiếu doanh nghiệp do nghi ngờ về khả năng trả nợ trái phiếu.
Ông Cường cho biết, sau đó Chính phủ đã lùi thời hạn thực hiện một năm đối với các quy định về việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp, bao gồm xếp hạng tín dụng bắt buộc đối với việc phát hành trái phiếu riêng lẻ. Đồng thời, Chính phủ đã ban hành một nghị định khác vào ngày 5/3/2023 cho phép thanh toán lãi và gốc trái phiếu không chỉ bằng tiền mặt mà còn bằng tài sản vật chất và tài sản khác. Song, điều này làm dấy lên nghi ngờ về khả năng thực thi, do nhiều tài sản vật chất chưa có đủ cơ sở pháp lý để định giá.
Ngoài ra, ngân hàng trung ương đã cho phép tính cả tiền gửi có kỳ hạn của Kho bạc Nhà nước trong tiền gửi của ngân hàng để cải thiện tỉ lệ cho vay trên tiền gửi và mở rộng dư địa tín dụng của ngân hàng. Trong tháng 2 vừa qua, Ngân hàng Nhà nước cũng đã đề xuất một chương trình tín dụng trị giá 5 tỷ USD cho nhà ở xã hội, do bốn ngân hàng thương mại quốc doanh thực hiện.
Trong bối cảnh đó, ông Cường cho rằng, việc ban hành Nghị định 65 là rất kịp thời và cần tiếp tục triển khai, vì nếu chậm trễ có thể làm tăng nợ xấu trong tương lai. Đồng thời, việc thực hiện chương trình nhà ở xã hội cần cân bằng giữa nhu cầu cho vay thận trọng để tránh các khoản nợ xấu trong tương lai với nhu cầu đẩy nhanh tiến độ giải ngân.
Về dài hạn, theo vị chuyên gia này, Việt Nam cần tiếp tục cải cách tài chính để giảm sự phụ thuộc vào nguồn vốn ngân hàng và nâng cao tính minh bạch trên thị trường trái phiếu.
T.H
