Chưa tương xứng với tiềm năng
Theo ông Nguyễn Đức Hiền, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Bắc Giang, toàn tỉnh Bắc Giang hiện có 778 HTX đang hoạt động, trong đó có 128 HTX ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số hoặc có cán bộ quản lý HTX là người đồng bào dân tộc thiểu số, bao gồm 50 HTX tại các thôn, xã đặc biệt khó khăn.
Số lượng HTX trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số tuy chưa nhiều, nhưng các HTX hoạt động thực chất đã phần nào tạo việc làm, ổn định đời sống cho các thành viên và hộ liên kết, góp phần đảm bảo an sinh xã hội tại địa phương.
Các HTX trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số tập trung chủ yếu ở các huyện Lạng Giang, Lục Nam, Lục Ngạn, Yên Thế và Sơn Động. Thời gian qua, kinh tế HTX trên địa bàn tỉnh Bắc Giang đã có những bước phát triển ngoạn mục, qua đó tạo việc làm và thu nhập ổn định cho người dân vùng nông thôn, vùng núi và đồng bào dân tộc tại địa phương.
Kết nối thị trường tiêu thụ nông sản là một trong những điều kiện giúp cho các HTX, nhất là HTX ở vùng dân tộc thiểu số tỉnh Bắc Giang phát triển bền vững. |
Các HTX trong lĩnh vực nông nghiệp đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế nông thôn, xây dựng nông thôn mới và nâng cao đời sống nhân dân. Nhiều HTX làm tốt vai trò là “cầu nối” cho các hộ nông dân liên kết với nhau, tham gia sản xuất tập trung có liên kết với doanh nghiệp, nâng cao giá trị hàng hóa nông nghiệp.
Đặc biệt là mô hình HTX sản xuất theo chuỗi giá trị sản phẩm, hàng hóa chủ lực liên kết với doanh nghiệp từ nguồn đầu vào đến bao tiêu sản phẩm đầu ra theo hợp đồng liên kết chặt chẽ. Một số HTX có các sản phẩm đặc trưng, thế mạnh, tiềm năng được tham gia chương trình OCOP (mỗi xã một sản phẩm), được hướng dẫn xây dựng và hoàn thiện sản phẩm đáp ứng yêu cầu đối với sản phẩm OCOP.
Tuy nhiên, dù đã có những bước phát triển, nhưng các HTX trong khu vực đồng bào dân tộc thiểu số thực sự vẫn chưa đáp ứng được kỳ vọng và chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế vốn có của địa phương, nhất là các sản phẩm đặc trưng. Quy mô hoạt động của các HTX còn nhỏ, chủ yếu theo quy mô hộ gia đình và sản xuất sản phẩm đặc thù mang tính chất kinh tế hộ, chưa có ảnh hưởng lớn đến tình hình sản xuất chung của đại đa số các hộ dân, tài sản có giá trị thấp, mặt bằng chủ yếu đi thuê, mượn.
Hoạt động của các HTX còn thiếu gắn bó, chưa có sự liên kết hệ thống chặt chẽ cả về mặt kinh tế, xã hội và tổ chức. Các hoạt động liên doanh, liên kết trong sản xuất, kinh doanh giữa các HTX với nhau còn ít, nội dung chưa phong phú, chưa tạo sức lan tỏa trong cộng đồng.
Nguyên nhân được xác định là nguồn lực về vốn, về khoa học kỹ thuật, về trình độ chuyên môn và kỹ năng quản lý của đội ngũ cán bộ của các HTX còn hạn chế. Việc đầu tư máy móc, trang thiết bị, nhà xưởng để sơ chế, chế biến, bảo quản nông sản, hàng hóa vào những thời điểm thu hoạch rộ, thời điểm giá cả hàng hóa xuống thấp chưa được quan tâm đúng mức, công tác quảng bá, giới thiệu và kết nối, bao tiêu sản phẩm của các HTX với các doanh nghiệp, đối tác lớn trong và ngoài nước còn hạn chế...
Đây là những điểm yếu khiến cho nông sản, thực phẩm của nhà nông, HTX thường rơi vào cảnh bị động trong tiêu thụ. Đó chính là bối cảnh dẫn đến điệp khúc “được mùa mất giá, được giá mất mùa” diễn ra phổ biến đối với nông sản, hàng hóa tại địa phương.
Phối hợp hỗ trợ cho các HTX
Cũng theo ông Nguyễn Đức Hiền, với vai trò là cầu nối giúp cho các HTX tiếp cận các chương trình ưu đãi hỗ trợ của Nhà nước, đồng thời là thành viên Ban chỉ đạo phát triển kinh tế tập thể tỉnh, thành viên Ban chỉ đạo xây dựng nông thôn mới, thời gian qua, Liên minh HTX tỉnh đã bố trí cán bộ, chuyên viên thường xuyên đi cơ sở, tư vấn phát triển HTX, nắm bắt những khó khăn trong quá trình các HTX ở vùng nông thôn, dân tộc, miền núi triển khai thực hiện xây dựng, phát triển cũng như việc triển khai các mô hình liên kết sản xuất, bao tiêu sản phẩm.
Trên cơ sở những khó khăn đó, Liên minh HTX tỉnh sẽ chủ động phối hợp các cấp, ngành tìm hướng tháo gỡ khó khăn, hoặc tổng hợp đề xuất với tỉnh, trung ương ban hành các chính sách phù hợp, tạo điều kiện cho các HTX trong vùng dân tộc thiểu số phát triển bền vững.
Các HTX trong vùng dân tộc thiểu số tỉnh Bắc Giang rất cần sự chung tay hỗ trợ để phát triển. |
Cụ thể, đầu năm 2021, Liên minh HTX tỉnh Bắc Giang đã ký kết chương trình phối hợp với Ban Dân tộc tỉnh Bắc Giang nhằm tháo gỡ khó khăn, từng bước khai thác được tối đa lợi thế.
Theo đó, giai đoạn 2021-2025, hai bên sẽ tư vấn, tuyên truyền, vận động thành lập mới các HTX trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; xây dựng một số mô hình ứng dụng công nghệ cao, sản xuất gắn với chuỗi giá trị. Phối hợp các hoạt động khởi nghiệp, hợp tác quốc tế và thu hút đầu tư vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trên nhu cầu thực tiễn, tiềm năng và lợi thế vùng.
Ông Nhữ Văn Nam, Phó Trưởng Ban Dân tộc tỉnh Bắc Giang cho biết, Ban Dân tộc và Liên minh HTX tỉnh Bắc Giang đang xây dựng kế hoạch hỗ trợ các HTX tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số phát triển sản xuất. Khi Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi giai đoạn 2021-2030 được triển khai, người dân tại khu vực này sẽ có thêm các nguồn lực để phát triển.
“Tuy nhiên, để các HTX trong vùng dân tộc thiểu số khai thác tốt lợi thế, từng bước nâng cao thu nhập, người dân cũng cần phải xóa bỏ tư tưởng trông chờ, ỷ lại. Các HTX cần năng động hơn, mạnh dạn hơn trong việc tìm kiếm doanh nghiệp, nhà đầu tư để đầu tư mở rộng sản xuất kinh doanh, sản xuất theo nhu cầu của xã hội gắn với chất lượng nông sản. Và đặc biệt là phải chủ động, tích cực tìm kiếm thị trường, kết nối tiêu thụ sản phẩm", ông Nam nói.
Phạm Duy