Tại buổi lễ công bố Top 10 công ty dược Việt Nam uy tín năm 2017, công ty CP Báo cáo đánh giá Việt Nam (Vietnam Report) cho biết, mức chi tiêu cho thuốc của một người đã tăng mạnh từ 41 USD/người/năm (tương đương với hơn 914.000 đồng) vào năm 2014 lên 56 USD/người/năm (tương đương 1,3 triệu đồng) trong năm 2017.
Người Việt dành nhiều tiền mua thuốc
Trong báo cáo về thị trường dược phẩm Việt Nam năm 2017 - 2018, Vietnam Report nêu, thị trường dược phẩm Việt Nam đang trên đà tăng trưởng khá lạc quan và được dự đoán sẽ tiếp tục tăng trưởng hai con số trong vòng 5 năm tới.
Theo thống kê của Vietnam Report, chi tiêu bình quân đầu người dành cho thuốc tại Việt Nam đã tăng dần từ 9,85 USD trong năm 2005 lên đến 22,25 USD trong năm 2010 và con số này tăng gần gấp đôi vào năm 2015 (37,97 USD), năm 2016 đạt 52 USD (tương đường hơn 1,1 triệu đồng).
Tuy nhiên, sang năm 2017, mức chi tiêu dành cho thuốc của mỗi người dân tăng mạnh lên 56 USD/người (tương đường 1,3 triệu đồng). Như vậy, mức tăng trưởng trung bình trong chi tiêu dành cho thuốc hàng năm đạt 14,6% trong giai đoạn 2010 - 2015 và duy trì ở mức tăng ít nhất 14%/năm cho tới năm 2025.
Với thu nhập bình quân đầu người tăng cao, dân trí được cải thiện, Vietnam Report dự báo nhu cầu sử dụng thuốc của người dân sẽ ngày càng lớn. “Dự báo tăng gấp đôi, lên 85 USD vào năm 2020 và 163 USD trong năm 2025”, báo cáo nêu.
Theo nhận định của giới chuyên gia ngành thuốc, so với tổng chi cho y tế, chi tiêu cho thuốc chiếm tới 32%. Có thể nói, người Việt đang dành tiền để mua thuốc nhiều hơn hẳn so với công dân tại các nước phát triển. Ở các nước này, tỷ trọng số tiền bỏ ra cho thuốc trong chi cho y tế chỉ 10 - 20%.
Tại rất nhiều báo cáo đã chỉ ra nguyên nhân khiến người Việt bỏ chi phí mua thuốc tăng là do tỷ lệ mắc bệnh ngày càng cao. Trong đó, tỷ lệ người dân mắc bệnh tim mạch và ung thư tăng đột biến trong những năm gần đây.
Ngoài ra, tình trạng kháng thuốc cũng là nguyên nhân khiến người bệnh phải “rút hầu bao” để mua nhiều loại kháng sinh khác nhau.
|
Năng lực sản xuất của các DN trong nước mới chỉ dừng ở mức thông thường
Tiềm năng tăng trưởng trong năm 2018
Mua nhiều thuốc, người Việt cũng đang ngày càng “vỗ béo” các DN ngành dược. Năm 2017 doanh thu của thị trường trong nước ước đạt 5,2 tỷ USD, tăng khoảng 10% so với năm trước. Điều đáng nói, con số tăng trưởng này cao hơn nhiều nước Đông Nam Á.
Tuy nhiên, năng lực sản xuất của các DN trong nước chỉ dừng ở mức thông thường, khiến gần 55% nhu cầu dược phẩm trong nước phải đáp ứng bằng nguồn nhập khẩu (NK). Nguyên nhân đến từ việc không đủ tiềm lực tự phát minh thuốc mới và chỉ một số ít DN có công nghệ tiếp cận với các tiêu chuẩn cao EU - GMP hay PIC/S.
Năm 2016, giá trị NK dược phẩm ước tính khoảng 2,5 tỷ USD, tăng 10% so với năm trước. Trong đó chủ yếu là NK các biệt dược từ các nước Pháp, Đức, Anh, Mỹ.
Đại diện Vietnamreport đánh giá: “Thị trường dược phẩm đang được đánh giá là một “mảnh đất trù phú” thu hút nhiều nhà đầu tư ngoại, các tập đoàn quốc gia trên thế giới, thậm chí cả những nhà đầu tư trong nước hoạt động ngoài ngành”.
Thực tế, thời gian qua, hàng loạt tên tuổi lớn trên thế giới đã có mặt tại thị trường Việt Nam, như Sanofi, Taisho, Abbott… Những “ông lớn” này không chỉ phân phối các loại thuốc biệt dược độc quyền, mà đã tham gia vào khâu sản xuất tại Việt Nam.
Điều này đang tạo ra áp lực khá lớn với các DN dược trong nước. Mức độ cạnh tranh trong thị trường dược những năm tới được đánh giá sẽ diễn ra khốc liệt hơn trên hầu hết các phân khúc thị trường.
Hiện nay, nhiều DN dược nội đang gặp trở ngại lớn từ nguồn nguyên liệu. Nguồn nguyên liệu của thị trường dược Việt Nam hiện đang chủ yếu NK từ Trung Quốc và Ấn Độ.
Theo số liệu về hiện trạng ngành công nghiệp hóa dược của Bộ Công Thương, do công nghiệp hóa chất cơ bản, công nghiệp hóa dầu nước ta chưa phát triển, nguyên liệu phụ thuộc vào NK lên tới hơn 90%.
Việc phụ thuộc vào nguyên liệu NK khiến ngành dược dễ chịu ảnh hưởng từ các yếu tố bên ngoài, như biến động tỷ giá, hay những cú sốc về nguồn hàng cung cấp; cộng thêm chi phí NK khiến giá thành xuất khẩu thuốc của Việt Nam cao hơn khoảng 20 - 25% so với Trung Quốc, Ấn Độ.
Ngoài ra, các công ty dược trong nước hiện vẫn mới chỉ tập trung sản xuất các loại thuốc gốc (generic) có giá trị thấp, khả năng cạnh tranh kém, dẫn đến tình trạng vừa cạnh tranh nội bộ ngành, vừa phải cạnh tranh với các thuốc generic NK từ nhiều quốc gia trên thế giới.
Quan sát những chuyển động trên thị trường dược, PGs.Ts. Lê Văn Truyền - nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế, nhận định ngành dược Việt Nam sẽ tiếp tục phát triển sôi động và cạnh tranh sẽ trở nên khốc liệt hơn nữa trong năm 2018 và 5 năm tiếp theo.
Thanh Hoa
