Xăng E5 được khuyến khích sử dụng từ năm 2010, dự kiến sử dụng thay thế xăng khoáng A92 từ 1/1/2018. Như vậy, thời điểm “khai tử” xăng khoáng A92 ngày càng gần, song đến nay, dường như xăng sinh học vẫn chưa được lòng người dùng?.
Giá chưa đủ hấp dẫn
Theo thống kê, hiện nay, tỷ lệ tiêu thụ xăng E5 trên thị trường mới chỉ đạt 9% trên tổng lượng tiêu thụ xăng khoáng. Việc thay đổi tập quán và nhận thức của người tiêu dùng đối với xăng sinh học luôn là một vấn đề nan giải đối với các cơ quan chức năng từ trước đến nay, nhất là khi chênh lệch giữa giá bán lẻ của xăng E5 và xăng khoáng RON 92 không đủ sức hút với họ.
Việc khai tử hoàn toàn xăng khoáng không tránh khỏi việc một bộ phận người dùng chuyển hẳn sang dùng xăng RON 95, nhất là các xe ô tô.
Cụ thể, báo cáo của Sở Công Thương Tp.HCM, cho biết, đến ngày 31/8/2017, có 240/533 cửa hàng xăng dầu trên địa bàn thành phố tham gia phân phối xăng sinh học E5 (tỷ lệ 45%), sản lượng tiêu thụ bình quân đầu đạt 8.053 m3/tháng, chiếm 6,2% tổng sản lượng tiêu thụ xăng dầu trên địa bàn thành phố, tăng 78% so với thời điểm triển khai thí điểm và giảm 3,3% so với thời điểm tháng 10/2016.
Theo lý giải của Sở Công Thương Tp.HCM, sản lượng tiêu thụ có chiều hướng giảm do người tiêu dùng không có thói quen thay đổi chuyển qua tiêu dùng xăng E5. Đồng thời, chênh lệch giá bán giữa xăng sinh học E5 và xăng khoáng A92 là 270 đồng/lít, không hấp dẫn người tiêu dùng và người tiêu dùng vẫn còn tâm lý e ngại khi được giới thiệu và khuyến khích dùng thử.
Do đó, các cửa hàng kinh doanh xăng E5 có doanh thu thấp so với xăng khoáng A92, A95; sản lượng tiêu thụ chậm, tồn kho nhiều ngày, tỷ lệ hao hụt rất cao (thẩm thấu) ảnh hưởng tới lợi nhuận của DN.
“Đến nay, đã có một số DN có văn bản đề nghị Sở Công Thương về việc tạm ngưng kinh doanh xăng E5 sản lượng do bán ra rất thấp và mức (hay tỷ lệ chiết khấu) không cao, không bù đắp được chi phí hoạt động của cửa hàng”, Sở Công Thương Tp.HCM cho biết.
Được biết, tỷ lệ chiết khấu xăng sinh học E5 tương đương (1.000 – 1.600 đồng/lít) hoặc thấp hơn xăng khoáng A92, A95 (280 đồng/lít), không thật sự hấp dẫn để các DN kinh doanh xăng dầu tự giác chuyển đổi.
Cùng với đó, quy mô các cửa hàng xăng dầu kinh doanh trên địa bàn thành phố có diện tích nhỏ, không đủ diện tích đất để mở rộng, cải tạo, lắp đặt thêm bồn, bể ngầm chứa xăng sinh học E5 nên gặp không ít khó khăn trong việc đầu tư mới để phân phối xăng E5.
Chưa kể về nguồn cung ethanol hiện không ổn định do các nhà máy sản xuất Ethanol đang đóng cửa hoặc hoạt động cầm chừng, dẫn đến chi phí thu mua, bảo quản nguồn nguyên liệu ethanol cao (do hao hụt nhiều), chi phí trộn và giá thành xăng sinh hoạc E5 cao… doanh thu đạt thấp hơn so với xăng khoáng A92, A95.
Sở Công Thương Tp.HCM cho biết, theo thông tin từ các Tổng Đại lý và DN đầu mối phân phối, hiện nay, các nhà máy sản xuất nguyên liệu trong nước đóng cửa, hoạt động cầm chừng (07/07) nhà máy do nguồn nguyên liệu đầu vào và đầu ra không ổn định, nguồn cung ethanol không ổn định, dẫn đến chi phí thu mua, chế biến, tỷ lệ hao hụt cao trong quá trình bảo quản, chi phí sản xuất ethanol cao, dẫn đến giá thành xăng sinh học E5 cao.
Mặt khác, hiện nay, giá xăng dầu trên thế giới đang giữ ổn định sau khi tăng kể từ tháng 11/2016 và có xu hướng giảm, nhiều DN kinh doanh xăng dầu đẩy mạnh nhập khẩu dự trữ, xuất kho tiêu thụ xăng khoáng A92, A95 hiệu quả hơn so với việc tiêu thụ xăng sinh học E5.
Bên cạnh đó, ông Nguyễn Mạnh Hùng, Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ Người tiêu dùng Việt Nam, chia sẻ, sở dĩ người tiêu dùng chưa mặn mà là do vẫn còn nghi ngại việc sử dụng xăng sinh học liệu có ảnh hưởng đến động cơ, máy móc.
Đồng thời, mạng lưới bán xăng E5 còn hạn chế, chưa thuận tiện cho người tiêu dùng. Theo báo cáo của Bộ Công Thương, tính đến 31/10/2016, số cửa hàng có bán lẻ xăng E5 trên cả nước là 1.256 trên tổng số 11.421 cửa hàng bán xăng dầu, mới chiếm 11%.
Chênh lệch giá bán giữa xăng sinh học E5 và xăng khoáng A92 không hấp dẫn người tiêu dùng
Doanh nghiệp muốn giảm thuế, phí
Trước thực trạng trên, Sở Công Thương Tp.HCM kiến nghị, cần nghiên cứu chính sách giảm thuế, miễn thuế TTĐB (hiện nay DN phải đóng 10% đối với xăng khoáng và 8% đối với xăng E5), chiết khấu hoa hồng, phí, môi trường… để giảm giá thành nguồn ethanol, giảm giá bán xăng E5 thấp hơn giá bán xăng khoáng A92 khoảng 1.000 – 2.000 đồng/lít, tạo được yếu tố hấp dẫn, khuyến khích người tiêu dùng.
Bên cạnh đó, khuyến khích, vận động các DN đầu mối kinh doanh xăng dầu, tổng đại lý chủ động đưa ra chính sách hỗ trợ khuyến khích cho các đại lý, cửa hàng đăng ký phân phối xăng E5, tăng tỷ lệ chiết khấu hoa hồng 1.500-2.000 đồng/lít và tham gia phân phối xăng E5 đúng lộ trình.
Khẳng định việc đảm bảo nguồn cung ethanol không đáng lo ngại, ông Lưu Quang Thái, Chủ tịch Hiệp hội Nhiên liệu sinh học Việt Nam, cho rằng cái cần quan tâm là việc thuế nhập khẩu E100 hiện hành là 20%, với mức thuế này, các nhà máy cồn Việt Nam có thể cạnh tranh được, nhưng nếu điều chỉnh xuống mức 10 hoặc 15% thì khả năng cạnh tranh của cồn Việt Nam là rất thấp.
Nguyên nhân chính là giá nguyên liệu của Việt Nam cao vì năng suất cây trồng còn thấp và nhu cầu sử dụng cao (chủ yếu là xuất khẩu sang Trung Quốc) trong khi các nước xuất khẩu chủ yếu là Mỹ thì đang dư thừa ngô, giá ngô mấy năm nay đều ở mức thấp.
Vì vậy, theo ông Thái, để hỗ trợ các nhà máy cồn Việt Nam vừa mới bắt đầu hoạt động trở lại, sau một thời gian dừng hoạt động do khó khăn không có thị trường tiêu thụ sản phẩm, Hiệp hội kiến nghị giữ mức thuế NK E100 ở mức 20% như hiện hành.
Ông Phan Thế Ruệ, Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam, cũng cho rằng để thay thế hoàn toàn xăng khoáng RON 92, Nhà nước cần quy hoạch và ban hành cơ chế, chính sách phù hợp. Người tiêu dùng cần hiểu và tiếp cận với nhiên liệu sạch. Cuối cùng, DN cũng phải quyết liệt thực hiện chủ trương này.
Về phía Nhà nước, ông Ruệ cho rằng các cơ quan quản lý cần đảm bảo đủ nguồn cung ethanol trong nước để phối trộn, đồng thời giá ethanol phải rẻ để đủ sức cạnh tranh với nguồn ethanol nhập khẩu.
Lê Thuý
Ông Nguyễn Mạnh Hùng - Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ Người tiêu dùng Việt Nam
Trong điều kiện kinh tế thị trường, cần sử dụng biện pháp kinh tế. Cụ thể, chênh lệch giá bán lẻ giữa xăng sinh học và xăng truyền thống phải đủ lớn để khuyến khích người tiêu dùng sử dụng xăng sinh học. Đồng thời, chất lượng sản phẩm phải đảm bảo, cam kết không để xăng kém chất lượng lọt vào lưu thông. Để khuyến khích sử dụng xăng E5 cần có cơ chế, chính sách phù hợp, chẳng hạn về chính sách thuế, xem xét lại hệ thống quy hoạch tại các địa phương… Cơ quan quản lý cần làm tốt công tác dự phòng trong dài hạn. Đặc biệt, bảo đảm hài hoà lợi ích Nhà nước – doanh nghiệp – người tiêu dùng. |